Κυκλοφορούν διάφορες εκδοχές για την προέλευση της συγκεκριμένης ονομασίας, με την επικρατούσα να αποδίδει το συγκεκριμένο προσωνύμιο στην αποβάθρα και το λιμάνι της πόλης, που την εποχή του Μεσαίωνα και της Τουρκοκρατίας ήταν το κεντρικό λιμάνι της χώρας.
Εκτενή αναφορά στο πώς και το από πού προήλθε η συγκεκριμένη ονομασία κάνει το blog larnacahistory.wordpress.com με πληροφορίες που αντλεί από ιστορικά κείμενα και δεδομένα.
Ανάμεσα στις διάφορες ερμηνείες που δίνει στο λήμμα «σκάλα», ο καθηγητής Γλωσσολογίας Γεώργιος Μπαμπινιώτης, αναφέρει και τις εξής δύο:
1. Φυσικός ή τεχνικός παραθαλάσσιος χώρος, όπου αγκυροβολούν τα πλοία, π.χ. το καράβι πιάνει στη σκάλα του νησιού [συνώνυμα: λιμάνι, όρμος, αποβάθρα, επίνειο].
2. Η προσέγγιση και η στάθμευση πλοίου σε λιμάνι που βρίσκεται μεταξύ του λιμένα αναχωρήσεως και του λιμένα τελικού προορισμού, π.χ το λιμάνι των Αλυκών, που για αιώνες ήταν ο ενδιάμεσος σταθμός πλοίων που ταξίδευαν από την Ευρώπη προς τους Αγίους Τόπους και αντίστροφα.
Ως σημαντικό λιμάνι η Λάρνακα κατά την περίοδο του Μεσαίωνα, αλλά και της Τουρκοκρατίας (στα τουρκικά η λέξη ‘İskele’ σημαίνει ‘αποβάθρα’) αποτέλεσε σημείο αναφοράς -κυρίως οικονομικό και εμπορικό- για όλο το νησί. Λόγω αυτού, το τμήμα της πόλης που έκαναν σταθμό τα καράβια έμεινε γνωστό ως «Σκάλα». Διάφοροι Κύπριοι, Ελλαδίτες και ξένοι έμποροι διέμεναν στη Λάρνακα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Αρκετοί από αυτούς μάλιστα υπηρετούσαν και ως πρόξενοι ή υποπρόξενοι ή και εμπορικοί αντιπρόσωποι διαφόρων χωρών όπως Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας, Αμερικής, Αυστρίας και άλλων.
Έτσι, η Λάρνακα ήταν, κατά την περίοδο αυτή, η πόλη των προξενείων και των εμπορευομένων και ήταν ως εκ τούτου η περισσότερο αναπτυγμένη από όλες τις κυπριακές πόλεις.
Η «Σκάλα» της Λάρνακας υπηρέτησε την οικονομία της Κύπρου για μεγάλο διάστημα το Μεσαίωνα, σε όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και μέχρι την έναρξη της Αγγλοκρατίας, όπου εκεί ξεκίνησε μια φθίνουσα πορεία, αφού είχε επιλεγεί η Αμμόχωστος ως το κύριο λιμάνι της Κύπρου.
Ένεκα της προσφοράς αυτής, η «Σκάλα» τις συγκεκριμένες χρονικές περιόδους ήταν η Σκάλα ολόκληρης της Κύπρου και όχι μόνο της Λάρνακας.
Το όνομα Scala το συναντούμε για πρώτη φορά σε ταξιδιωτικό κείμενο γραμμένο το 1765/6 από τον Κωνσταντίνο Σιναΐτη, Αρχιεπίσκοπο Σινά, ο οποίος είχε επισκεφθεί την Κύπρο, ενώ στο έργο του Αρχιμανδρίτη Κυπριανού «Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου» που εκδόθηκε στη Βενετία το 1788, η παραθαλάσσια περιοχή του λιμανιού αναφέρεται ως Σκάλα του Λαρνάκου.
Όσο προχωρούμε στο 19ο αιώνα, το όνομα της Σκάλας χρησιμοποιείται συχνότερα και εκτοπίζει το μεσαιωνικό όνομα των Αλυκών ή Salines. Σε χάρτη του 1878 [Henry Kiepert-Bischoff, C. Aug. L.] σημειώνονται στον κόλπο της Λάρνακας, δύο γειτνιάζοντες αλλά ξεχωριστοί οικισμοί: LARNAKA [μαζί με το τουρκικό όνομα Tuzla] και SKALA [La Marina].
Η μεγαλύτερη αποβάθρα του αγκυροβολίου της Σκάλας – όπου έδεναν οι μαούνες – βρισκόταν κοντά στο Κάστρο, ενώ μικρότερες σε μέγεθος, κάλυπταν ένα μεγάλο μέρος της προκυμαίας στη σημερινή οδό Πιαλέ Πασά. Κοντά στο Κάστρο βρίσκονταν οι αποθήκες με τα εμπορεύματα, καθώς και το τελωνείο.
Το όνομα Σκάλα, απ’ όπου διεξαγόταν το εμπόριο κάθε χώρας, έφεραν όλα τα εμπορικά λιμάνια της Ανατολικής Μεσογείου.
*Κεντρική φωτογραφία: Lynda Morris LRPS
