Τι έγινε τελικά με τα χελωνάκια στην παραλία του Ασπρόκρεμμου; Το ερώτημα μοιάζει αφελές. Θα μπορούσε να είναι, εάν και εφόσον δεν ήταν σοβαρό* αυτό που συνέβη.

5 φωτογραφίες που αναρτήθηκαν στο Facebook, στις 5 Σεπτεμβρίου, ξεσήκωσαν θύελλα αντιδράσεων, με το θέμα να μονοπωλεί το ενδιαφέρον στο νησί για 3-4 ημέρες και τον καθένα να γράφει ό,τι να 'ναι σχολιάζοντας τις εικόνες.

Τι συνέβη τελικά στις 5 του μήνα στην παραλία μπροστά από το Άνασσα; Τι απέγιναν τα χελωνάκια; Είναι εντάξει να κατεβαίνουν βαριά μηχανήματα στις παραλίες και δη τις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000; Πόσο μεγάλο ήταν το «κακό» και ποια είναι η ρίζα του;

Αφού κόπασε κάπως ο ντόρος, σκεφτήκαμε να μιλήσουμε με το πλέον αρμόδιο άτομο έτσι ώστε να δώσουμε απαντήσεις σε όλα τα καυτά ερωτήματα. Η κυρία Μυρούλα Χατζηχριστοφόρου, η οποία μαζί με τον σύζυγό της, Ανδρέα Δημητρόπουλο, για 40 χρόνια τώρα (πολύ πριν μπούμε στην Ε.Ε.) κρατούν και υλοποιούν με επιτυχία το Πρόγραμμα για την Προστασία και Διατήρηση των Θαλάσσιων Χελωνών της Κύπρου, ένα πρόγραμμα που τιμά την Κύπρο διεθνώς (μάλιστα, πέρσι βραβεύτηκε από την Ε.Ε. ως ένα από τα 5 καλύτερα προγράμματα προστασίας περιβάλλοντος σε ολόκληρη την Ευρώπη), μας έκανε μια ολοκληρωμένη διάλεξη πάνω στο θέμα, εξηγώντας μας τα πάντα λεπτομερώς και δίνοντάς μας τη δική της εκδοχή για όλα όσα συνέβησαν.

Ένας άνθρωπος που έχει αφιερώσει τη ζωή του στις χελώνες και γνωρίζει τα πάντα για αυτές, καλύτερα από τον καθένα, με τον πολύ ωραίο τρόπο που έχει να μεταδίδει τη γνώση του, μας βοήθησε να βρούμε απαντήσεις.

Καλό θα ήταν, διαβάζοντάς το, να μη βγάλουμε γρήγορα συμπεράσματα, απομωνόντας ίσως μια παράγραφο ή έστω μια φράση. Πιο σωστά συμπεράσματα, αναφορικά με το ποιον ή ποιους βαραίνουν τυχόν ευθύνες, τόσο στην προκειμένη περίπτωση όσο και σε κάθε άλλη ανάλογη περίπτωση, θεωρώ πως εξάγονται αφού διαβαστεί ολόκληρο το άρθρο.

Κάποιοι είπαν πως τα χελωνάκια βγαίνουν βράδυ και άρα ήταν ψεύτικες οι φωτογραφίες. Πράγματι βγαίνουν το βράδυ. Αν εσύ, όμως, πας στη Λάρα και από περιέργεια πεις «να βάλω το χέρι μου στη φωλιά για να δω», παρόλο που είναι βαθιά και δεν θα τα βρεις, εντούτοις μόλις ανακατέψεις με το χέρι σου, τα χελωνάκια που είναι έτοιμα, που έχουν ήδη εκκολαφθεί και περιμένουν μέσα στη φωλιά, αμέσως θα ξεκινήσουν να βγαίνουν ακόμα και αν είναι καταμεσήμερο (ούτε καν 9 το πρωί όπως έγινε στο Άνασσα). Γι’ αυτό απαγορεύεται η οποιαδήποτε ενόχληση στις φωλιές.

Σε σχέση με το περιστατικό στην παραλία του Ασπρόκρεμμου, τι έγινε που δεν θα έπρεπε να είχε γίνει;

Για να ξεκαθαρίσουμε, δεν έχει γίνει καμιά ζημιά πάνω στα αυγά, πάνω στις φωλιές, πάνω στα χελωνάκια. Η μπουλντόζα απέφυγε την περιοχή που ήταν τα κλουβιά. Μετά τον σάλο που ξέσπασε, πήγαμε επί τόπου για να ελέγξουμε την κατάσταση. Η περιοχή που άλλαξε ο βιότοπος, αφού είχε μετακινηθεί μεγάλη ποσότητα άμμου και έγινε το ύψωμα που τοποθετήθηκε η εξέδρα, δεν περιείχε φωλιές, πλην όμως μερικές ήταν κοντά. Να σημειώσω ότι, τις φωλιές στις παραλίες που τοποθετούνται τα κλουβιά, τις καταγράφουμε με GPS για να μπορούμε να τις εντοπίζουμε ξανά αν χρειαστεί. Αν κάποιος μετακινήσει ένα κλουβί και εμείς γυρεύουμε μετά τη φωλιά και δεν τη βρίσκουμε, ίσως μετά από κάποιες μέρες, αμέσως εντοπίζουμε τη θέση της φωλιάς με το GPS. Ας ξεκαθαρίσουμε λοιπόν για να τελειώνει η ιστορία. Κάτω από την εξέδρα δεν είχαμε σημειωμένη με GPS κάποια φωλιά που να καταστράφηκε ή να είχε καλυφθεί από αυτήν.

Όπως και να 'χει, είτε η παραλία έχει χελώνες είτε όχι, οι μπουλντόζες δεν πρέπει να μπαίνουν σε αυτή. Οι παραλίες δεν είναι για μπουλντόζες. Ούτε καν για αυτοκίνητα. Ο νόμος περί προστασίας της παραλίας (είμαι και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Παραλίων), απαγορεύει το οδήγημα, απαγορεύει να πιάσεις άμμο, να προσθέσεις χαλίκι, να κάνεις κατασκευές χωρίς άδεια του Επάρχου.

Η περιοχή του Ασπρόκρεμμου καλύπτει μια παραλία που ξεκινά από το Χάλαβρο και φτάνει μέχρι του «Γιαννάκη». Ολόκληρη η παραλία έχει φέτος 24 φωλιές, όμως δεν είναι Natura ολόκληρη η παραλία. Natura 2000, προστατευόμενη δηλαδή περιοχή, είναι μόνο η περιοχή μπροστά από το ξενοδοχείο Anassa. Εκεί, φέτος, υπάρχουν 7 φωλιές. Καμία από αυτές δεν επηρεάστηκε, εννοώντας είτε να την πατήσουν είτε να την καταστρέψουν. Αλλά, δυνατό να προκλήθηκε μεγάλη περιβαλλοντική ζημιά στον βιότοπο. Δεν έπρεπε να μπει η μπουλντόζα και τα άλλα μηχανήματα. Ανακάτεψαν, μετακίνησαν, πάτησαν την άμμο κλπ. Η έννοια της «Περιβαλλοντικής Ζημιάς» στην Ευρωπαϊκή Νομοθεσία είναι ξεκάθαρη και δεν καλύπτει μόνο την άμεση καταστροφή κάποιου προστατευόμενου είδους.

Σε σχέση, τώρα, με τα χελωνάκια που φαίνονται στις επίμαχες φωτογραφίες, για τις οποίες κάποιοι είπαν ότι επρόκειτο για φωτομοντάζ, αυτά είναι ιστορίες για αγρίους. Εκεί, την ώρα που πήγε η μπουλντόζα, η φωλιά ήταν έτοιμη να εκκολαφθεί. Είπαμε, δεν πέρασε πάνω από φωλιές, αυτό είναι καθαρό. Περνώντας όμως ένα τόσο μεγάλο και βαρύ μηχάνημα δίπλα από μια φωλιά που ήταν έτοιμη να εκκολαφθεί, τα χελωνάκια νοιώθοντας ότι κινούνται, από τη δόνηση και τον θόρυβο, συγχύστηκαν και άρχισαν να βγαίνουν γύρω στις 9 το πρωί και να πηγαίνουν στη θάλασσα. Μια κοπέλα που ήταν εκεί, έβγαλε τις φωτογραφίες και τις έβαλε στο facebook.

Να εξηγήσω τι συμβαίνει με την εκκόλαψη. Καταρχάς, δεν βγαίνουν όλα τα χελωνάκια την ίδια νύχτα. Μια φωλιά, αν έχει για παράδειγμα 100 αυγά και από αυτά εκκολαφθούν τα 80, αφού ποτέ δεν εκκολάπτονται όλα, δεν θα βγουν και τα 80 το ίδιο βράδυ. Θα βγουν 30 τη μια νύχτα, 20 την άλλη… Η διαδικασία του να βγουν από τη φωλιά, διαρκεί περίπου 3-4 μέρες. Και εξηγώ. Όταν εκκολαφτούν μένουν όλα μέσα στη φωλιά, γιατί όταν βγουν από το αυγό είναι διπλωμένα. Οπότε, μένουν εκεί και περιμένουν να ισιώσουν, περιμένοντας να πέσει η θερμοκρασία για να καταλάβουν ότι έχει νυχτώσει. Και τότε ξεκινούν να φεύγουν, 30 το ένα βράδυ, 20 το άλλο κλπ. Όταν λοιπόν ήρθε η μπουλντόζα, ήταν σε αυτή την κατάσταση που σου περιγράφω, περιμένοντας να έρθει το βράδυ για να αρχίσουν να βγαίνουν στη θάλασσα. Ο θόρυβος και η δόνηση, όμως, σύγχυσε τα χελωνάκια, που υπό κανονικές συνθήκες θα έπαιρναν το μήνυμα «ξεκινούμε τώρα να βγούμε» που δίνεται από την πρώτη ομάδα «εμπροσθοφυλακής».

Όταν πήγαμε εκ των υστέρων επί τόπου, για να εξετάσουμε την όλη κατάσταση και να ενημερώσουμε το Αρμόδιο Υπουργείο και το Τμήμα Αλιείας, βρήκαμε τη φωλιά από την οποία είχαν βγει τα χελωνάκια την ημέρα εκείνη. Την ανοίξαμε, καταγράψαμε όλα τα στοιχεία της φωλιάς, τα τσόφλια, τα αυγά που δεν εκκολαφθήκαν κλπ και ελευθερώσαμε και το τελευταίο χελωνάκι που είχε απομείνει εκεί, το οποίο κι αυτό πήγε στη θάλασσα. Κάποιοι είπαν πως τα χελωνάκια βγαίνουν βράδυ και άρα ήταν ψεύτικες οι φωτογραφίες. Πράγματι, βγαίνουν το βράδυ. Αν εσύ, όμως, πας στη Λάρα και από περιέργεια (τονίζω τη λέξη περιέργεια) πεις «να βάλω το χέρι μου στη φωλιά για να δω», παρόλο που είναι βαθιά και δεν θα τα βρεις (30-50 εκατοστά κάτω τα αυγά της Καρέτα και ένα μέτρο σχεδόν της Πράσινης), εντούτοις μόλις ανακατέψεις με το χέρι σου, τα χελωνάκια που είναι έτοιμα, που έχουν ήδη εκκολαφθεί και περιμένουν μέσα στη φωλιά, αμέσως θα ξεκινήσουν να βγαίνουν ακόμα και αν είναι καταμεσήμερο (ούτε καν 9 το πρωί όπως έγινε στο Άνασσα). Γι’ αυτό απαγορεύεται η οποιαδήποτε ενόχληση στις φωλιές.

*Παρόλο που δεν καταστράφηκαν φωλιές εντούτοις ήταν πολύ σοβαρό αυτό που συνέβη. Διότι, αν σε μια περιοχή Natura, η οποία κηρύχτηκε ως τέτοια χάρη σε ένα είδος προτεραιότητας όπως είναι η χελώνα, στο μέσο της αναπαραγωγικής περιόδου, γίνονται όλα αυτά τα πράγματα, τότε καταλαβαίνει κανείς ότι κάπου υπάρχει πρόβλημα και μάλιστα μεγάλο. Είναι ευκαιρία να αναδειχθεί το αλαλούμ μεταξύ των διαφόρων τμημάτων, αφού στο τέλος την πληρώνει το περιβάλλον.

Σε τι κίνδυνους είναι εκτεθειμένα αν, για παράδειγμα, βγουν μέσα στο καταμεσήμερο όπως είπατε και όχι βράδυ;

Τυχαίνει κάποτε να πάει η αλεπού και να πειράξει τη φωλιά (σ.σ. τα κλουβιά πάνω από τις φωλιές μπαίνουν για προστασία από τις αλεπούδες). Αν βγουν έξω κατά το μεσημέρι, ξεκινώντας να περπατούν στην παραλία, κατευθυνόμενα προς την θάλασσα, δεν προλαβαίνει κανένα να φτάσει στη θάλασσα. Η θερμοκρασία είναι τόσο ψηλή, ειδικά της άμμου ,που είναι λες και μπήκαν στον φούρνο. Τα βλέπεις, το ένα πίσω από το άλλο, νεκρά (οφτά), πάνω στην παραλία. Είναι η φύση έτσι. Και οι μητέρες βγαίνουν το βράδυ για να γεννήσουν και τα χελωνάκια βγαίνουν το βράδυ. Σου λέω, όμως, υπάρχουν περιπτώσεις που λόγω ενόχλησης από την αλεπού ή από κάτι άλλο, μπορεί να βγουν και άλλη, λάθος ώρα, με τραγικά αποτελέσματα.

Μέσα στη φωλιά, λόγω του μεγάλου βάθους, τα χελωνάκια για να βγουν βοηθά το ένα το άλλο. Είναι αγκαλιασμένα, σαν πυραμίδα. Βγαίνουν πέντε-πέντε, αγκαλιασμένα, με τα μπροστινά τους τα πτερύγια. Η διαδικασία μοιάζει με χορό σε κλειστό κύκλο. Βγαίνουν ομάδες-ομάδες. Γι’ αυτό και τα τελευταία χελωνάκια μένουν λίγο αβοήθητα. Κάποτε, έρχεται ο κόσμος και μας λέει, «θέλουμε να μας ανοίξετε φωλιά». Δεν ανοίγουμε ποτέ φωλιές πριν την ώρα τους. Πρέπει να τελειώσει η εκκόλαψη που διαρκεί 3-4 μέρες περίπου και στο τέλος της φυσιολογικής εκκόλαψης, θα ανοίξουμε κάθε φωλιά έτσι ώστε να καταγράψουμε τα στοιχεία της. Έχουμε στατιστικά για την κάθε φωλιά. Όσα τσόφλια βρούμε, σημαίνει τόσα είναι τα χελωνάκια που εκκολάφτηκαν και πήγαν στη θάλασσα. Τα μετράμε. Μετράμε, επίσης, τα μη γονιμοποιημένα αυγά, άλλα, αυτά που ενδεχομένως δεν κατάφεραν να βγουν από το αβγό και πέθαναν μέσα στη φωλιά κλπ.

Εξηγώντας σου όλα αυτά τα πράγματα, ξέχασα να σου πω ότι το φύλο των χελωνών εξαρτάται από τη θερμοκρασία. Εάν μέσα στη φωλιά η θερμοκρασία είναι γύρω στους 29℃, τότε τα χελωνάκια θα βγουν τα μισά αρσενικά και τα μισά θηλυκά. Σε λίγο πιο ψηλές θερμοκρασίες η τάση θα είναι για περισσότερα θηλυκά. Εάν είναι κάτω από τους 29℃, θα βγουν περισσότερα αρσενικά. Η εξάρτηση του φύλου από την θερμοκρασία είναι  χαρακτηριστικό ορισμένων ερπετών, αν και οι επιπτώσεις της θερμοκρασίας δεν είναι πάντα οι ίδιες, π.χ. στους κροκόδειλους αντίθετα οι ψηλές θερμοκρασίες ευνοούν τα αρσενικά και οι χαμηλές τα θηλυκά.

Το πρόβλημα είναι ότι, οι αρμόδιες Αρχές τρέχουν πάντα πίσω από τις παρανομίες. Το θέμα είναι να προλαβαίνεις τις παρανομίες, να έχεις υπαλλήλους που θα ελέγχουν την εφαρμογή του νόμου. Αν είναι να τρέχουν όλοι πίσω από το πρόβλημα, εκ των υστέρων, για το ποιος θα βάλει το πρόστιμο και για το ποιος είναι περισσότερο υπεύθυνος από τον άλλο, δεν βγαίνει κάτι. Είναι ξεκάθαρο, δεν έπρεπε να δοθεί άδεια σε περιοχή Natura 2000, χωρίς να ληφθούν οι απόψεις των αρμόδιων Τμημάτων.

Τελικά, τα χελωνάκια από τη φωλιά μποστά στο Άνασσα μπήκαν κανονικά στη θάλασσα;

Μετρήσαμε 43 τσόφλια ενώ ελευθερώσαμε και το τελευταίο χελωνάκι που βρήκαμε στη φωλιά. Όλα, και τα 42 που βγήκαν μόνα τους, έφτασαν ζωηρά και όμορφα και μπήκαν μέσα στη θάλασσα. Κάποιοι έβγαλαν και βίντεο μάλιστα που το αποδεικνύει. Τώρα, μέσα στη θάλασσα, από όλα όσα πηγαίνουν, ένας πολύ μικρός αριθμός θα επιβιώσει για να επιστρέψει πίσω στην παραλία που γεννήθηκε, στην ηλικία των 20-25 χρόνων και να γεννήσει τα δικά του αυγά. Ένα στα 1000, συγκεκριμένα. Αν πούμε ότι φέτος ελευθερώσαμε 50.000 χελωνάκια, 50 από αυτά θα μεγαλώσουν, θα ωριμάσουν, και θα επιστρέψουν στην αναπαραγωγική ηλικία, στην ίδια παραλία, για να γεννήσουν. Εκεί που γεννιούνται, τα χελωνάκια καταγράφουν τις συντεταγμένες της παραλίας και μετά από 20- 25 χρόνια, αφού γυρίσουν σε ολόκληρη τη Μεσόγειο για να μεγαλώσουν και να ωριμάσουν, με το βιολογικό τους GPS βρίσκουν τελικά τις συντεταγμένες και έρχονται πίσω στην ίδια παραλία για να αφήσουν τα αυγά τους - δεν γεννούν στην ίδια φωλιά, στο ακριβές σημείο που γεννήθηκαν, αλλά σε κάποιο σημείο της συγκεκριμένης παραλίας. Μέσα σε αυτά τα 20-25 χρόνια, κάποιες χελώνες θα τις φάνε οι καρχαρίες, άλλες τα θαλασσοπούλια, κάποιες θα πεθάνουν λόγω της ρύπανσης, στα δίκτυα ψαράδων κλπ, κάτι που συνεπάγεται πως στα 1000 χελωνάκια θα μείνει μόνο ένα.

Κι αν αυτό το ένα που θα επιστρέψει για να γεννήσει βρει αλλοιωμένη την παραλία που γεννήθηκε, ή αν για παράδειγμα η άμμος έχει συμπιεστεί και άρα δεν μπορεί να βγάλει τη φωλιά του, τι θα κάνει;

Αν έρθει πίσω στην παραλία που γεννήθηκε η οποία ήταν παρθένα και πλέον είναι α λα Coral Bay, με κρεβατάκια, ομπρέλες και πολυκοσμία, τότε πολύ πιθανό να μη μπορέσει να βγει για να γεννήσει. Και αν πρέπει οπωσδήποτε να γεννήσει, θα αφήσει τα αυγά της μέσα στη θάλασσα. Οι Καρέτες μπορεί να αναγκαστούν να καταφύγουν σε μια γειτονική παραλία, η οποία όμως μπορεί να μην είναι καλή για την εκκόλαψη των αυγών ή την κάθοδο των μικρών χελωνών στην θάλασσα για διάφορους λόγους. Η Πράσινη χελώνα όμως είναι πολύ πιστή στην παραλία που εκκολάφτηκε. Στην Κύπρο είχαμε και αλλού χελώνες, όπως πχ στην Αγία Νάπα. Λόγω όμως της μεγάλης τουριστικής ανάπτυξης, έχουν φύγει, δεν υπάρχουν πλέον χελώνες εκεί. Μπορεί σκόρπια να βρεις μια φωλιά εδώ, μια εκεί, αλλά ως εκεί.

Να πω πως, πριν αρχίσουμε το Πρόγραμμα Προστασίας των Θαλάσσιων Χελώνων, κάναμε μια επισκόπηση όλων των παραλιών της Κύπρου. Με νομοθεσίες, προστατεύσαμε τις πιο σημαντικές περιοχές (βιότοπους). Εκεί για παράδειγμα που υπήρχε σημαντικός αριθμός φωλιών. Δεν πιάσαμε παραλίες πχ επειδή βρήκαμε μια ή δύο φωλιές. Αλλά οι περιοχές οι πολύ σημαντικές, που ήταν και παρθένες, εννοώντας τη Λάρα και την Τοξεύτρα (πλέον και οι παραλίες στην Πόλη Χρυσοχούς), μέσω του δικτύου Natura, πρέπει να προστατευθούν αποτελεσματικά και μακροπρόθεσμα. Παρόλο που πλέον είμαστε υποχρεωμένοι να το κάνουμε από την EE. Αξίζει εδώ να πούμε πως το Πρόγραμμα Προστασίας και Διαχείρισης των Θαλάσσιων Χελωνών της Κύπρου ξεκίνησε από το ’78, σχεδόν πριν 40 χρόνια. Άρα, εμείς ξεκινήσαμε πολύ νωρίς, πολύ πριν μπούμε στην ΕΕ. Είναι το πρώτο και ένα από τα πιο επιτυχημένα στον χώρο της Μεσογείου, ενώ πέρσι πήρε και βραβείο από την Ε.Ε. ως ένα από τα 5 καλύτερα προγράμματα προστασίας περιβάλλοντος σε ολόκληρη την Ευρώπη. Με καλή θέληση και καλή συνεργασία, μπορούμε να διαφυλάξουμε όλες τις περιοχές αναπαραγωγής της χελώνας, τόσο τις παρθένες όσο και τις υπόλοιπες που ο άνθρωπος συνυπάρχει με τη χελώνα.

Πόσο συνεργάσιμοι είναι στο Anassa, από τη στιγμή που το σημείο μπροστά στο ξενοδοχείο είναι Natura 2000, με φωλιές χελωνών;

Πάνε πολλά χρόνια από την εποχή που ξεκινήσαμε να πηγαίνουμε εκεί βάζοντας τα κλουβιά. Έχουμε καλή συνεργασία με τη Διεύθυνση του Άνασσα. Μάλιστα, κάποιες φορές που πάμε εκεί για να ανοίξουμε μια φωλιά, τυχαίνει να βρίσκονται εκεί και πελάτες του ξενοδοχείου οι οποίοι κατενθουσιάζονται.

Αν έρθει πίσω στην παραλία που γεννήθηκε η οποία ήταν παρθένα και πλέον είναι α λα Coral Bay, με κρεβατάκια, ομπρέλες και πολυκοσμία, τότε πολύ πιθανό να μη μπορέσει να βγει για να γεννήσει. Και αν πρέπει οπωσδήποτε να γεννήσει, θα αφήσει τα αυγά της μέσα στη θάλασσα.

Που εντοπίζεται το πρόβλημα κατά τη δική σας άποψη;

Το πρόβλημα είναι ότι, οι αρμόδιες Αρχές τρέχουν πάντα πίσω από τις παρανομίες. Το θέμα είναι να προλαβαίνεις τις παρανομίες, να έχεις υπαλλήλους που θα ελέγχουν την εφαρμογή του νόμου. Αν είναι να τρέχουν όλοι πίσω από το πρόβλημα, εκ των υστέρων, για το ποιος θα βάλει το πρόστιμο και για το ποιος είναι περισσότερο υπεύθυνος από τον άλλο, δεν βγαίνει κάτι. Είναι ξεκάθαρο, δεν έπρεπε να δοθεί άδεια σε περιοχή Natura 2000, χωρίς να ληφθούν οι απόψεις των αρμόδιων Τμημάτων.

*Αυτό που έγινε είναι απλώς κάτι που καταδεικνύει κάποια προβλήματα που υπάρχουν. Παρόλο που δεν καταστράφηκαν φωλιές εντούτοις ήταν πολύ σοβαρό αυτό που συνέβη. Διότι, αν σε μια περιοχή Natura, η οποία κηρύχτηκε ως τέτοια χάρη σε ένα είδος προτεραιότητας όπως είναι η χελώνα, στο μέσο της αναπαραγωγικής περιόδου, γίνονται όλα αυτά τα πράγματα, τότε καταλαβαίνει κανείς ότι κάπου υπάρχει πρόβλημα και μάλιστα μεγάλο. Είναι ευκαιρία να αναδειχθεί το αλαλούμ μεταξύ των διαφόρων τμημάτων, αφού στο τέλος την πληρώνει το περιβάλλον. Πρέπει να καθίσουν οι αρμόδιοι να δουν το θέμα μεταξύ τους.

Όσον αφορά την περιβαλλοντική ζημιά που δυνατό να προκλήθηκε, το θέμα είναι πολύπλοκο, καλύπτεται δε από την σχετική Ευρωπαϊκή Νομοθεσία περί της Περιβαλλοντικής Ευθύνης σε σχέση με την Πρόληψη και την Αποκατάσταση Περιβαλλοντικής Ζημιάς (Νόμος του 2007).

Στην Κύπρο έχει κατηγορηθεί κάποιος μέχρι σήμερα σε σχέση με κακοποίηση η θανάτους χελωνών;

Δεν θυμάμαι να έχει κατηγορηθεί κάποιος για εσκεμμένη επίθεση σε χελώνες ή για πρόκληση θανάτου. Να σου εξηγήσω γιατί. Οι χελώνες αναπνέουν με πνεύμονες. Μπορούν να μείνουν αρκετές ώρες κάτω από το νερό, 3-4 ώρες. Πολλές φορές, όμως, όταν τα δίκτυα του ψαρά μείνουν για ώρες ολόκληρες κάτω, 7 ώρες για παράδειγμα, και έχει πιαστεί μια χελώνα, τότε δεν μπορεί να βγει στην επιφάνεια να αναπνεύσει και πνίγεται. Όταν ο ψαράς τραβήξει τα δίκτυα, θα βρει τη χελώνα και θα την πετάξει στη θάλασσα. Μετά από λίγες μέρες ή και μια μέρα αργότερα κάποτε, όταν θα εκβραστεί στην παραλία, θα μας ειδοποιήσουν για πεθαμένη χελώνα. Βλέπουμε ότι η χελώνα είναι χωρίς κανένα σημάδι, χωρίς κτύπημα, οπότε ξέρουμε ότι είναι από πνιγμό. Ή αν βρεθεί χελώνα κτυπημένη, που μπορεί να κτυπήθηκε εσκεμμένα ή και όχι, μέσα στη θάλασσα, είναι πολύ δύσκολο να πιάσεις επ’ αυτοφώρω κάποιον την ώρα που το κάνει. Όταν βλέπεις ότι η χελώνα σκοτώθηκε πριν 24 ώρες, πριν δύο μέρες η βδομάδα, πώς να βρεις πώς σκοτώθηκε; Πολλές φορές, μάλιστα, βγαίνει και σε κατάσταση αποσύνθεσης, όπως η γνωστή περίπτωση με τη χελώνα στην Πάφο (αυτή στην οποία υπήρχε κόκκινο σπρέι). Είναι πάρα πολύ δύσκολο για το αρμόδιο Τμήμα να βρει πώς σκοτώθηκε μια εκβρασμένη χελώνα, που πέθανε είτε από πνιγμό, είτε από προπέλα ή από οποιονδήποτε άλλο λόγο. Πάντως, για να γνωρίζετε, στο πλαίσιο του προγράμματος εντάσσεται και η καταμέτρηση των χελωνών που εκβράζονται νεκρές στην παραλία. Κάθε χρόνο, λοιπόν, στην Κύπρο εκβράζονται περίπου 50 χελώνες, ένας αριθμός που είναι πολύ μικρός σε σχέση με το σύνολο των χιλιάδων χελωνών που εκβράζονται στις ακτές της Μεσογείου ή στις περιοχές που έχουν μεγάλη αλιευτική δραστηριότητα. Στην Κύπρο, ο αλιευτικός τομέας είναι περιορισμένος  πλέον.

Όλα, και τα 42 χελωνάκια που βγήκαν μόνα τους, έφτασαν ζωηρά και όμορφα και μπήκαν μέσα στη θάλασσα. Κάποιοι έβγαλαν και βίντεο μάλιστα που το αποδεικνύει.

Ποιος είναι ο πληθυσμός των χελωνών στην Κύπρο;

Στην Κύπρο αναπαράγονται δύο είδη χελωνών, η Πράσινη και η Καρέτα Καρέτα. Πρόκειται για τα δύο είδη που αναπαράγονται στη Μεσόγειο. Ο πληθυσμός της Πράσινης χελώνας (ο αναπαραγωγικός πληθυσμός, οι θηλυκές), υπολογίζεται γύρω στις 1500, ενώ οι Καρέτα-Καρέτα είναι 6000-7000. Στην Κύπρο, σήμερα, οι Πράσινες είναι περίπου 100 - 150 και οι Καρέτα-Καρέτα γύρω στις 500 - 600. Η Καρέτα γεννά κάθε δύο χρόνια κάνοντας τρεις φωλιές κάθε χρονιά που γεννά, ενώ η Πράσινη χελώνα γεννά συνήθως κάθε τρία χρόνια με τρεις φωλιές το χρόνο που γεννά. Οι αριθμοί αυτοί δεν είναι απόλυτοι και μπορούν να διαφοροποιηθούν κάπως αναλόγως των καιρικών συνθηκών όπως και άλλων παραγόντων. Αυτό φαίνεται και στις διακυμάνσεις στον αριθμό των φωλιών από παρατηρούνται στις παραλίες μας από χρόνο σε χρόνο.

Και τα δύο είδη είναι κινδυνεύοντα, είναι προστατευόμενα, ενώ είναι και είδη προτεραιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ΕΕ λέει πως για αυτά τα είδη, που είναι σε μεγάλο κίνδυνο εξαφάνισης, οφείλει κάθε Κράτος να πάρει αυστηρά μέτρα ώστε να τα προστατεύσει, αποτελεσματικά και μακροπρόθεσμα. Γι’ αυτό και οι βιότοποι τους εντάσσονται στο δίκτυο Natura 2000, για να προστατευθούν.

Η κυρία Μυρούλα μού είπε επίσης -στο ξεκίνημα της συζήτησης μάλιστα- ότι στην Κύπρο ο κόσμος είναι απίστευτα ευαισθητοποιημένος σε σχέση με τις χελώνες και άρα είναι κρίμα τα τελευταία μεμονωμένα περιστατικά να δημιουργούν λανθασμένες εντυπώσεις. Συμπέρασμα, άλλωστε, που βγαίνει κυρίως χάρη στη βράβευση του Προγράμματος Προστασίας και Διατήρησης των Θαλάσσιων Χελωνών της Κύπρου, από την Ε.Ε., ως ένα από τα 5 καλύτερα προγράμματα προστασίας περιβάλλοντος σε ολόκληρη την Ευρώπη!