Αποτελεί έναν από τους πιο πολυσυζητημένους νόμους που πέρασαν ποτέ από την κυπριακή βουλή, αφού οι τομές που προκαλεί σε κοινωνικό επίπεδο είναι ρηξικέλευθες.

Το Σύμφωνο Συμβίωσης ή πολιτικώς ορθότερα «ο Νόμος περί Πολιτικής Συμβίωσης», το οποίο πρόσφατα εγκρίθηκε από τη Βουλή, προσφέρει στα στρέιτ ζευγάρια μια λιγότερο γραφειοκρατική και λιγότερο δεσμευτική επιλογή δέσμευσης και θεσμοθετεί για πρώτη φορά στην ιστορία τη συμβίωση μεταξύ γκέι ζευγαριών.

Αυτά πάνω-κάτω όλοι τα ξέρουμε και όλοι τα έχουμε εμπεδώσει. Πώς όμως ακριβώς μεταφράζεται το σύμφωνο σε θέματα περιουσίας, κληρονομικών, διατροφής, παιδιών κλπ;

Με απλά και συνοπτικά λόγια, με το ακόλουθό του κείμενο, ο δικηγόρος και νομικός σύμβουλος Χρίστος Παρασκευάς από τον Στρόβολο μας βοηθά να σχηματίσουμε ξεκάθαρη εικόνα για το νέο μοντέρνο νομοσχέδιο που όλους μας αφορά και όλους μας ενδιαφέρει.

Πρόσφατα, ψηφίστηκε από την Ολομέλεια της κυπριακής Βουλής, ο Νόμος περί  Πολιτικής Συμβίωσης του 2015 (αρ. 184(Ι)/2015), ο οποίος τέθηκε σε ισχύ με τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας στις 9/12/2015.

Βάσει των προνοιών του εν λόγω Νόμου, εισάγεται στην Κυπριακή έννομη τάξη και αναγνωρίζεται πλέον δια Νόμου, ο θεσμός της Πολιτικής Συμβίωσης, τόσο ομόφυλων αλλά όσο και ετερόφυλων ζευγαριών που δεν επιθυμούν την τέλεση θρησκευτικού ή πολιτικού γάμου, κάτι που στην καθομιλούμενη επικράτησε να αναφέρεται ως «Σύμφωνο Συμβίωσης».

Η σύναψη Πολιτικής Συμβίωσης, ως αναφέρεται και στον σχετικό Νόμο, δημιουργεί τα αντίστοιχα έννομα αποτελέσματα, ως εάν να είχε τελεστεί θρησκευτικός ή πολιτικός γάμος, (με σαφή όμως εξαίρεση σε θέματα υιοθεσίας τέκνων τα οποία εξαιρούνται από τον Νόμο) ενώ οποιαδήποτε αναφορά σε σύζυγο στην Νομοθεσία θεωρείται ότι συμπεριλαμβάνει και σύμβιο σε Πολιτική Συμβίωση.

Ουσιαστικά με την ψήφιση του πιο πάνω Νόμου, τα άτομα τα οποία προβαίνουν σε σύναψη Πολιτικής Συμβίωσης, εξομοιώνονται, τηρουμένων φυσικά των αναλογιών, με συζύγους που έχουν συνάψει γάμο, ώστε πλέον να αναγνωρίζονται για τα πρόσωπα αυτά, δικαιώματα αλλά και αντίστοιχες υποχρεώσεις, παρόμοια με αυτά των συζύγων, ως προκύπτουν από την σχετική Νομοθεσία.

Τα κυριότερα δικαιώματα και αντίστοιχες υποχρεώσεις που δημιουργούνται για τους συμβίους που θα προχωρήσουν με σύναψη Πολιτικής Συμβίωσης, ως προβλέπονται από τον Νόμο, μπορούν να ταξινομηθούν στις κατηγορίες ως αναφέρονται πιο κάτω.

1.  Κληρονομικά δικαιώματα

Σε περίπτωση θανάτου του ενός από τους συμβίους που έχουν συνάψει Πολιτική Συμβίωση, ο άλλος σύμβιος αποκτά τα αντίστοιχα κληρονομικά δικαιώματα που έχει ο ένας σύζυγος σε περίπτωση θανάτου του άλλου συζύγου και έχουν άμεση εφαρμογή, κατ’ αναλογία, για θέματα διαδοχής και κληρονομιάς σε Πολιτική Συμβίωση, οι διατάξεις του περί Διαθηκών και Διαδοχής Νόμου.

2. Διατροφή

Οι σύμβιοι που έχουν συνάψει Πολιτική Συμβίωση έχουν, ανάλογα με τις δυνάμεις τους, αμοιβαία υποχρέωση διατροφής.

Σε περίπτωση λύσης της Πολιτικής Συμβίωσης και εφόσον ο ένας από τους πρώην συμβίους δεν μπορεί να εξασφαλίσει τη διατροφή του από τα εισοδήματα ή την περιουσία του, δύναται να αιτηθεί διατροφή από τον άλλο σύμβιο, με την καταχώρηση σχετικής αίτησης στο Δικαστήριο, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ως καθορίζονται από τον Νόμο, βάσει των οποίων τεκμαίρεται η ανικανότητα διατροφής του ενός συμβίου και όπου η επιδίκαση διατροφής κατά τη λύση της Πολιτικής Συμβίωσης επιβάλλεται από λόγους επιείκειας.

3. Ιδιότητα Παιδιών

Για τη ρύθμιση των θεμάτων που αφορούν άμεσα ή έμμεσα τέκνα τα οποία γεννήθηκαν από τους συμβίους σε Πολιτική Συμβίωση, εφαρμόζεται κατ’ αναλογία η Νομοθεσία που ισχύει για τέκνα τα οποία γεννήθηκαν σε γάμο.

Επίσης, όπως προκύπτει από τον Νόμο, αναφορικά μόνο για ετερόφυλα ζευγάρια, τέκνο που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια Πολιτικής Συμβίωσης της μητέρας του ή μέσα σε διάστημα τριακόσιων δύο (302) ημερών από τη λύση ή την ακύρωσή της, τεκμαίρεται ότι έχει πατέρα τον άνδρα με τον οποίο η μητέρα σύνηψε Πολιτική Συμβίωση.

4. Περιουσιακές Σχέσεις

Σε περίπτωση που η Πολιτική Συμβίωση που έχει συναφθεί, λυθεί ή ακυρωθεί ή σε περίπτωση διακοπής της συμβίωσης των συμβίων, ο άλλος σύμβιος, εφόσον συνέβαλε με οποιοδήποτε τρόπο στην αύξηση της  περιουσίας του ενός συμβίου που αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια της Πολιτικής Συμβίωσης, δικαιούται να εγείρει αγωγή στο Δικαστήριο και να απαιτήσει την απόδοση του μέρους της αύξησης το οποίο προέρχεται από τη δική του συμβολή. Η συνεισφορά του ενός συμβίου στην αύξηση της περιουσίας του άλλου τεκμαίρεται ότι ανέρχεται στο ένα τρίτο (1/3) της αύξησης, εκτός αν αποδειχθεί μεγαλύτερη ή μικρότερη συνεισφορά.

Ουσιαστικά η πιο πάνω πρόνοια του Νόμου είναι παρόμοια με την ρύθμιση των περιουσιακών διαφορών συζύγων μετά την λύση του γάμου, ως προβλέπεται στον περί Ρυθμίσεως των Περιουσιακών Σχέσεων των Συζύγων Νόμο.

Σύναψη Πολιτικής Συμβίωσης

Για τη σύναψη Πολιτικής Συμβίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις του  Νόμου, είναι υποχρεωτικό όπως και οι δύο σύμβιοι να είναι τουλάχιστον 18 ετών και απαιτείται η ελεύθερη συναίνεση των προσώπων που προτίθενται να τη συνάψουν. Για την σύναψη Πολιτικής Συμβίωσης, τα προτιθέμενα να συνάψουν Πολιτική Συμβίωση πρόσωπα, θα πρέπει να παρουσιαστούν αυτοπροσώπως ενώπιον του Ληξίαρχου και να υποβάλλουν δεόντως συμπληρωμένο και υπογεγραμμένο το Έντυπο Πολιτικής Συμβίωσης μαζί με τα ανάλογα έγγραφα που απαιτούνται να προσκομιστούν σύμφωνα με τον Νόμο. Ο Ληξίαρχος καλεί τα πρόσωπα αυτά να συνάψουν Πολιτική Συμβίωση σε ενώπιον του δήλωση ότι συμφωνούν στη σύναψη Πολιτικής Συμβίωσης και υπογράφει το Έντυπο Πολιτικής Συμβίωσης. Μετά το πέρας της πιο πάνω διαδικασίας, ο Ληξίαρχος εκδίδει Πιστοποιητικό Πολιτικής Συμβίωσης το οποίο παραδίδει στους συμβίους με το οποίο αποδεικνύεται η ύπαρξη της Πολιτικής Συμβίωσης.

Λύση Πολιτικής Συμβίωσης

Σύμφωνα με τον σχετικό Νόμο η Πολιτική Συμβίωση μπορεί να λυθεί,

•           Με έγγραφη κοινή δήλωση των συμβίων η οποία γίνεται αυτοπροσώπως στην παρουσία του Ληξίαρχου

•           Με διάταγμα του Δικαστηρίου της επαρχίας στην οποία αυτό έχει συναφθεί

•           Αυτοδικαίως, σε περίπτωση που συνάπτεται γάμος μεταξύ των συμβίων· ή με το θάνατο ενός εκ των συμβίων ή και των δύο συμβίων.

Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι, ο Νόμος προβλέπει και συγκεκριμένα ποινικά αδικήματα, τα οποία επισύρουν ιδιαίτερα σοβαρές ποινές φυλάκισης, τα οποία αφορούν, μεταξύ άλλων, περιπτώσεις στις οποίες κάποιο πρόσωπο υποβάλλει στο Ληξίαρχο, πληροφορίες, δηλώσεις ή άλλα στοιχεία, που οδηγούν στη σύναψη Πολιτικής Συμβίωσης, τα οποία είναι ψευδή ή αναληθή ή όπου ο ένας σύμβιος, ενώ ζει ο άλλος, συνάπτει Πολιτική Συμβίωση, με άλλο άτομο.