Φωτογραφίες: Γιώργος Μιχαήλ

 

Τι είναι το κολοκάσι

To κολοκάσι είναι φυτό το οποίο καλλιεργείται κυρίως για τους εδώδιμους βολβούς του και ευδοκιμεί σε περιοχές με τροπικό κλίμα. Οι βολβοί του έχουν κωνικό σχήμα, χοντρή και καστανή φλούδα και η σάρκα τους είναι λευκή ή ελαφρά κιτρινωπή. Θεωρείται ότι είναι από τις πρώτες ποικιλίες καλλιεργήσιμων φυτών στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η φύτευσή του αρχίζει στα τέλη Φεβρουαρίου και συνεχίζεται μέχρι και τον Μάιο, ενώ η πατρίδα του πιθανολογείται ότι είναι η Μαλαισία.

Η παλαιότερη αναφορά στο Κολοκάσι της Κύπρου ανάγεται στο 1191 μ.Χ. σύμφωνα με την οποία σερβιρίστηκε σε δείπνο για τον εορτασμό του γάμου του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου με τη Βερεγγάρια στο Κάστρο Λεμεσού.

Στην Ανατολή αποτελεί βασική τροφή των κατοίκων και είναι επίσης γνωστό με την ονομασία «τάρο». Μπορείς να το συναντήσεις και με το όνομα αγκινάρα Ιερουσαλήμ, ενώ λέγεται επίσης sunroot ή sunchoke ή earth apple ή topinambur. Το κολοκάσι καλλιεργείτο στην αμερικανική ήπειρο, από ιθαγενείς Ινδιάνους, το οποίο το έφεραν για πρώτη φορά στην Ευρώπη το 1610 οι Γάλλοι μετανάστες της Βόρειας Αμερικής/Καναδά. Την ονομασία Topinambur την πήρε από το όνομα μιας φυλής ινδιάνων στη Βραζιλία. Το κολοκάσι βοήθησε τους Γάλλους μετανάστες να επιβιώσουν από το λιμό και το έστειλαν στη Γαλλία και το Βατικανό. Οι Άγγλοι, αδυνατώντας να προφέρουν τη λέξη girasole, το αποκάλεσαν «Jerusalem Artichoke» (αγκινάρα των Ιεροσολύμων), ενώ οι κηπουροί του Πάπα το αποκάλεσαν «girasole articiocco» (αγκινάρα ηλιοτροπίου). Παρόλα αυτά η προέλευση του ονόματος είναι αβέβαιη. Αν και γνωστό στους Ινδιάνους, οι Ευρωπαίοι φέρεται να το γνώρισαν όταν το ανακάλυψε ο θαλασσοπόρος captain Hook στη Χαβάη το 1778. Μια άλλη πηγή αναφέρει ότι η παλαιότερη αναφορά στο Κολοκάσι της Κύπρου ανάγεται στο 1191 μ.Χ. σύμφωνα με την οποία σερβιρίστηκε σε δείπνο για τον εορτασμό του γάμου του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου με τη Βερεγγάρια στο Κάστρο Λεμεσού (Jeffery, 1926).

Στη Σωτήρα οι κολοκασοπαραγωγοί αποκαλούν το κολοκάσι «κουκουμά» και αυτό επειδή το προϊόν παρουσιάζει ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Μπορεί να παραμείνει στο χώμα για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να αλλοιωθεί και να μαζευτεί όποτε το θελήσει ο παραγωγός.

Ο Παντελής Χαραλάμπους είναι ένας από τους πιο νέους σε ηλικία παραγωγούς στην ευρύτερη περιοχή

 

2000 τόνοι ετησίως

Στην Κύπρο καλλιεργήθηκε πέντε αιώνες πριν από την καλλιέργεια πατάτας. Τα καλύτερης ποιότητας κυπριακά κολοκάσια παράγονταν στη Λάπηθο και την Πάφο. Σημαντικές όμως καλλιεργήσιμες εκτάσεις με κολοκάσι υπήρχαν στον Άγιο Ανδρόνικο Καρπασίας και στο Συριανοχώρι μέχρι και το 1974.

Σήμερα, το Κολοκάσι καλλιεργείται κυρίως στην επαρχία Αμμοχώστου, και ιδιαίτερα στη Σωτήρα. Σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας για την Απογραφή της Γεωργίας, η συνολική καλλιέργεια για το έτος 2012 στην Κύπρο ήταν 748 δεκαριά και 168 παραγωγοί, από τους οποίους τα 660 δεκαριά και οι 126 παραγωγοί προέρχονται από την επαρχία Αμμοχώστου, εκ των οποίων σχεδόν όλοι ανήκουν στην ομάδα κολοκασοηαραγωγών της Σωτήρας. Η Σωτήρα με πιο απλά λόγια παράγει σήμερα 2000 τόνους κολοκάσι ετησίως, ενώ το 85% της καλλιέργειάς του στην Κύπρο προέρχεται από τη Σωτήρα και την ευρύτερη περιοχή.

Αξιοσημείωτο για τη βιολογική αξία του κολοκασιού είναι ότι το δεν ψεκάζεται καθόλου, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα λαχανικά, αποτελώντας έτσι αμιγώς βιολογικό λαχανικό. Στη Σωτήρα οι κολοκασοπαραγωγοί αποκαλούν το κολοκάσι «κουκουμά» και αυτό επειδή το προϊόν παρουσιάζει ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Μπορεί να παραμείνει στο χώμα για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να αλλοιωθεί και να μαζευτεί όποτε το θελήσει ο παραγωγός.

Έχει χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, γεγονός που το καθιστά αυτόματα ως τροφή που βοηθά στην πρόληψη του διαβήτη.

To κολοκάσι έχει και καλλωπιστική χρήση λόγω της μορφής των μεγάλων φύλλων του.

Η διατροφική του αξία

Η διατροφική του αξία θεωρείται τροφή υγιεινή, πολύ θρεπτική και θωρακίζει σημαντικά το ανοσοποιητικό σύστημα. Το κολοκάσι είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες και υδατάνθρακες, αποτελεί καλή πηγή βιταμινών Α και C, και επίσης περιέχει φυτικές ίνες και αμινοξέα. Έχει επίσης χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, δηλαδή προκαλεί μικρότερη αύξηση των επιπέδων σακχάρου αίματος, γεγονός που το καθιστά αυτόματα ως τροφή που βοηθά στην πρόληψη του διαβήτη.

Η κατανάλωσή του, όμως, πρέπει να γίνεται προσεκτικά γιατί τα φύλλα και οι βολβοί του φυτού περιέχουν οξαλικό ασβέστιο, μια ουσία η οποία συμβάλλει στη δημιουργία πετρών στα νεφρά. Με σωστό μαγείρεμα, όμως, η εν λόγω ουσία εξουδετερώνεται και αν θέλετε να είστε απόλυτα σίγουροι για την ασφαλή του κατανάλωση, η παραμονή των βολβών στο νερό για μια νύχτα πριν το μαγείρεμα είναι μια πολύ καλή λύση.

Χρήσεις και μαγείρεμα

To κολοκάσι έχει και καλλωπιστική χρήση λόγω της μορφής των μεγάλων φύλλων του. Το άμυλό του είναι εύπεπτο και χρησιμοποιείται συχνά και για βρεφικές τροφές. Ευδοκιμεί σε αφθονία στην Κύπρο και χρησιμοποιείται εκτεταμένα στην κυπριακή κουζίνα. Τρώγεται συνήθως ψητό, βραστό ή γιαχνί και ταιριάζει πολύ με χοιρινό ή βοδινό κρέας αλλά και με ψάρια. Μαγειρεύεται ως κυρίως πιάτο αλλά και μόνο του ως συνοδευτικό. Καλό θα είναι να αποφύγετε το πλύσιμο του πριν το μαγειρέψετε, γιατί μετά στο ψήσιμο κολλάει και λιώνει. Αν όμως πρέπει οπωσδήποτε να πλυθεί, στεγνώστε το καλά με μια πετσέτα.

Ο Δήμος Σωτήρας γιορτάζει την κατοχύρωση του Κολοκασιού ως ΠΟΠ με βραδιά γευσιγνωσίας, προσφέροντάς μας τη δυνατότητα να δοκιμάσουμε δωρεάν εναλλακτικές συνταγές με κολοκάσι στο χωριό.

2η Βραδιά Γευσιγνωσίας Κολοκασιού το Σάββατο 10 Σεπτεμβρίου

Η εκδήλωση στοχεύει στη δυναμική προώθηση του κολοκασιού ως τοπικό προϊόν της Σωτήρας, με βάση την συμπερίληψή του ως ένα από τα λίγα πιστοποιημένα προϊόντα της Κύπρου με σήμανση ΠΟΠ (Προϊόν με Ονομασία Προέλευσης). Στην εκδήλωση θα παρουσιαστούν τόσο παραδοσιακές όσο και εναλλακτικές gourmet συνταγές του κολοκασιού, από διακεκριμένους σεφ, καθώς και gourmet συνταγές με τοπικά προϊόντα της Σωτήρας.

Παράλληλα, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης θα πραγματοποιηθεί έκθεση και γευσιγνωσία κυπριακών οίνων.

Η εκδήλωση εντάσσεται στο πλαίσιο του Παγκύπριου Φεστιβάλ Κολοκασιού που πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια και στόχο έχει την γνωριμία ντόπιων και ξένων επισκεπτών με το τοπικό προϊόν της Σωτήρας, αλλά και την ένταξη του κολοκασιού στις γαστρονομικές επιλογές της κάθε κουζίνας.

Ήδη, το κολοκάσι σήμερα, λόγω της δυναμικής προώθησης που έτυχε από τον Δήμο Σωτήρας έχει λάβει πιστοποίηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως Πιστοποιημένο «Προϊόν με Ονομασία Προέλευσης», το 2015 έχει κατακτήσει το Βραβείο του «Καλύτερου Γεωργικού Προϊόντος» στα Βραβεία Γαστρονόμος 2015, ενώ έχει χρησιμοποιηθεί ουκ ολίγες φορές ως Κυρίως Πιάτο στη βραδιά των Time Out Eating Awards.

Επίσης, στο το (τρέχον) τεύχος Σεπτεμβρίου 2016 του περιοδικού TIME OUT, φιλοξενείται ειδικό αφιέρωμα με τέσσερις εναλλακτικές συνταγές με πρωταγωνιστή το κολοκάσι, με την ευκαιρία της 2ης Βραδιάς Γευσιγνωσίας Κολοκασιού. Τις συνταγές, φυσικά, θα τις βρεις και στο www.timeoutcyprus.com

Κατά τη φετινή εκδήλωση, λόγω και της δυναμικής προώθησης του κολοκασιού αλλά και της πρόσφατης πιστοποίησής του, αναμένεται να υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον και σημαντικός αριθμός επισκεπτών.

Χορηγός επικοινωνίας θα είναι το περιοδικό Time Out, ο πρώτος οδηγός διασκέδασης στην Κύπρο και η ιστοσελίδα sotiranews.com

Παρουσιαστές της βραδιάς θα είναι οι δημοφιλείς τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί παρουσιαστές, Ανδρέας Δημητρόπουλος και Ρούλα Γεωργιάδου.

Πληροφορίες για την εκδήλωση ΕΔΩ

Facebook: «Φεστιβάλ Κολοκασιού Δήμου Σωτήρας»

Η είσοδος για το κοινό θα είναι ελεύθερη.

 

* Εκτενές αφιέρωμα για το κολοκάσι και γενικότερα για τη Σωτήρα Αμμοχώστου, με ακόμα περισσότερες φωτογραφίες, στο άρθρο της Μήνας Χρυσάνθου που θα δημοσιευθεί στην επερχόμενη Κυριακάτικη Σημερινή (11/9).