Του Κυριάκου Μπαρρή*

 

Μετά από τόσες αλλαγές, τόσες μεταρρυθμίσεις και ενθουσιώδεις διακηρύξεις ο τίτλος μοιάζει παράδοξος και μη αναμενόμενος. Για μερικούς ίσως μη αληθής, υπερβολικός και σχετικός με την προεκλογική περίοδο. Μακάρι να ήταν έτσι. Δυστυχώς είναι ακριβής και αποδίδει απόλυτα την πραγματικότητα.

Τα Σχολεία δεν αναπνέουν, οι καθηγητές δεν προλαβαίνουν, αρκετοί ακόμα δεν καταλαβαίνουν.

Αν και εκτός αυτή τη στιγμή, παρακολουθώ στενά τα εις τον χώρο της εκπαίδευσης τεκταινόμενα και γνωρίζω καλά την κατάσταση, βλέπω, ακούω και συνομιλώ με πολλούς συναδέλφους εκπαιδευτικούς, φίλους Διευθυντές και αξιωματούχους του Υπουργείου. Γενική είναι η πεποίθηση ότι παρά τις τόσο πολύ διαφημισθείσες  αλλαγές, τα πράγματα δεν έγιναν καλύτερα, αντίθετα γενική είναι η απογοήτευση και προπαντός η υπέρμετρη πίεση. Όλα να γίνουν βιαστικά, όλα να εφαρμοστούν αμέσως χωρίς παρεκκλίσεις. Χωρίς μελέτη, χωρίς έρευνα σίγουρα, χωρίς σιγουριά για τ’ αποτέλεσμα.

Προσδοκώντας αποτέλεσμα το Υπουργείο Παιδείας με υπέρμετρο συγκεντρωτισμό πιέζει τους δυστυχείς και συχνά ανήμπορους Διευθυντές για άμεση εφαρμογή ‘των νέων’ και οι τελευταίοι μεταφέρουν την πίεση στους εξουθενωμένους Εκπαιδευτικούς που παλεύουν να καταλάβουν όλα όσα αλλάζουν και δεν προλαβαίνουν. Κανείς δεν υποστηρίζει τη στασιμότητα.

Οι μαθητές είναι έξω από το παιχνίδι, δεν το έχουν συνειδητοποιήσει, δεν παίζουν ρόλο στο σύστημα, το σύστημα τους οδηγεί. 

Τα πράγματα στην Εκπαίδευση πρέπει να αλλάζουν, υπάρχει συνεχής κίνηση και προσπάθεια για το καλύτερο. Πολύ καλά και σωστά αποφασίστηκαν οι όποιες μεταρρυθμίσεις και πιστώνεται αυτό στον Υπουργό πού τόλμησε, ιδιαίτερα για θέματα, τα οποία άλλοι δεν τολμούσαν ν’ αγγίξουν. Εκείνο στο οποίο ολοφάνερα υστερούμε είναι στη σωστή εφαρμογή, στη μελέτη, κατανόηση των αλλαγών, στην προετοιμασία, στην ύπαρξη των κατάλληλων ανθρώπων που θα βοηθήσουν σ’ αυτό, στη βιασύνη μας, στις απαρχαιωμένες δομές του Υπουργείου, στη λανθασμένη νοοτροπία.

Οι μαθητές είναι έξω από το παιχνίδι, δεν το έχουν συνειδητοποιήσει, δεν παίζουν ρόλο στο σύστημα, το σύστημα τους οδηγεί. Επέλεξαν τους συνδυασμούς που τους είπαν και στο τέλος πολλοί συνειδητοποιούν ότι δεν είναι αυτό που ήθελαν. Προσδοκούσαν καλλιτεχνικές –θεατρικές σπουδές για παράδειγμα, αλλά εκεί που πήγαν, βρήκαν και πολλούς άλλους που δεν προσδοκούν τίποτε και συχνά αποτελούν και την πλειοψηφία. Αυτά δημιουργήθηκαν καθώς οι συνδυασμοί προέκυψαν μετά από μπακαλίστικες συζητήσεις με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, για να υπάρχει εξισορρόπηση μεταξύ των κλάδων των εκπαιδευτικών και να μην μείνουν κάποιοι αδιόριστοι Κριτήριο όμως δε θα ’πρεπε να ήταν οι ανάγκες των μαθητών και η αναβάθμιση του συστήματος για να πλησιάσει τουλάχιστον τα Ευρωπαϊκά δεδομένα;

Υπηρετούν τα παιδιά ένα άκρως εξετασιοκεντρικό σύστημα, ζουν σ’ ένα περιβάλλον τυπολατρείας.

Βρήκαμε λοιπόν μέσες λύσεις για να περάσουμε ως συνήθως και τώρα φαίνονται τα προβλήματα. Σαφής είναι η ευθύνη και των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Ίσως θα ήταν καλά να ήταν η χρονιά αυτή δοκιμαστική και στο τέλος του χρόνου με την εμπειρία μας να βελτιώσουμε το σύστημα εκεί όπου παρουσιάζονται προβλήματα. Δεν μάθαμε να λειτουργούμε έτσι, η βιασύνη μας χαρακτηρίζει.

Αντί αυτού, η υπέρμετρη πίεση από την κεντρική εξουσία (Υπουργείο) ο απόλυτος συγκεντρωτισμός, ο καταιγισμός εγκυκλίων και διαταγών ακόμα και για τα ασήμαντα αποσυντόνισε και έπνιξε τα Σχολεία. Αν σ’ αυτά προστεθούν η ανεπάρκεια πολλών που κατευθύνουν την προσπάθεια καθώς και έλλειψη οράματος και κυρίως η απουσία παιδαγωγικής προσέγγισης, καταλαβαίνει κανείς γιατί φτάσαμε σ’ αυτή την κατάσταση.

Τα Σχολεία δεν αναπνέουν, οι καθηγητές δεν προλαβαίνουν, αρκετοί ακόμα δεν καταλαβαίνουν, δεν έχουν χρόνο για επικοινωνία με τα παιδιά, ενώ αυξάνονται τα προβλήματα στις αυλές των σχολείων που έρχονται από την οικογένεια και την κοινωνία. Τρέχουν να κατανοήσουν, να υιοθετήσουν και να εφαρμόσουν τις αλλαγές – είναι και η πίεση των Επιθεωρητών – και χάνουν το νόημα της Εκπαίδευσης, τη γοητεία του επαγγέλματος, δεν έχουν ώρα για να ασκήσουν το παιδαγωγικό τους ρόλο.

Τα σχολεία θέλουν Ηγέτες – Διευθυντές που να έχουν όραμα, επάρκεια και να μπορούν να εμπνέουν το προσωπικό τους.

Οι μαθητές δέχονται πίεση για να μάθουν και να υιοθετήσουν κάτι που ακόμα δεν κατάλαβαν, οι γονείς δεν μπορούν να βοηθήσουν, έχουν και την έγνοια των απογευματινών φροντιστηρίων. Υπηρετούν τα παιδιά ένα άκρως εξετασιοκεντρικό σύστημα, ζουν σ’ ένα περιβάλλον τυπολατρείας με τάσεις σκλήρυνσης σχολικών κανονισμών με αποτέλεσμα να απουσιάζει η χαρά στις σχολικές αυλές και καθόλου να μην απολαμβάνουν τα όμορφα μαθητικά τους χρόνια.

Κοντά σ’ όλα αυτά, ίσως το χειρότερο είναι η απουσία σχολικών ηγετών. Έχουν ασφαλώς Διευθυντές τα Σχολεία, αλλά περισσότερο μοιάζουν με καλούς, υπάκουους, τυπικούς και φοβισμένους δημόσιους υπαλλήλους που εφαρμόζοντας κατά γράμμα τις εγκυκλίους αισθάνονται ότι επετέλεσαν το καθήκον τους. Δεν είναι η πρώτη φορά, το είπα αρκετές φορές. Τα σχολεία θέλουν Ηγέτες – Διευθυντές που να έχουν όραμα, επάρκεια και να μπορούν να εμπνέουν το προσωπικό τους. Να ανοίγουν δρόμους, να έχουν λόγο, να μην φοβούνται την εξουσία και να ασκούν τον ηγετικό και παιδαγωγικό τους ρόλο, ώστε να αποκρούουν τις «επιθέσεις του συστήματος» και να μετατρέπουν τη μιζέρια σε χαρά και ευτυχία και στις αυλές και στους καθηγητικούς συλλόγους. Αν αυτό συμβεί τότε θα δείτε και τις ακαδημαϊκές επιδόσεις ν’ ανεβαίνουν και τα αποτελέσματα να βελτιώνονται.

Προσεγμένα πρέπει να χρησιμοποιήσει τα ‘λουριά’ το Υπουργείο, παραχωρώντας οξυγόνο για ν’ αναπνέουν όλοι όσοι εμπλέκονται στην εκπαίδευση.

Δυστυχώς δε γίνεται αυτό. Η επιδίωξη της αυτονομίας των Σχολείων δε διεκδικείται πια από το Σύνδεσμο Διευθυντών, ο συγκεντρωτισμός αυξάνεται, όλοι πιέζονται με αμφίβολο αποτέλεσμα, οι Διευθυντές είναι κλεισμένοι στα γραφεία, διεκπεραιώνουν την αλληλογραφία και ψάχνουν τρόπους να εφαρμόσουν εγκύκλιους. Δεν υπάρχει χρόνος και διάθεση επικοινωνίας, θλίψη και μιζέρια επικρατεί στις Σχολικές Μονάδες, απουσιάζει η χαρά και από τους εκπαιδευτικούς και από τους εκπαιδευομένους. Αυτό αποκλείεται να φέρει καλά αποτελέσματα.

Τελειώνοντας, θέλω να τονίσω με ειλικρίνεια ότι δεν έχω καμία πρόθεση αρνητισμού και κακόβουλης κριτικής, έγνοια έχω και ανησυχία με βάση όσα βλέπω και ακούω. Τα γράφω με την ελπίδα ότι θα τα δουν και θα τα σκεφτούν και όλοι όσοι είναι μέσα και οδηγούν το Σύστημα. Πρέπει να βρεθούν τρόποι ώστε τα σχολεία ν’ απαλλαγούν από την υπέρμετρη πίεση και το συγκεντρωτισμό, η χαρά και η ευτυχία πρέπει ν’ αντικαταστήσουν την σημερινή καταθλιπτική ατμόσφαιρα.

Προσεγμένα πρέπει να χρησιμοποιήσει τα ‘λουριά’ το Υπουργείο, παραχωρώντας οξυγόνο για ν’ αναπνέουν όλοι όσοι εμπλέκονται στην εκπαίδευση. Να μειώσει το συγκεντρωτισμό, να κάνει αποκέντρωση, υιοθετώντας σχετική έστω Αυτονομία των Σχολικών μονάδων. Οι υπηρεσιακοί, οι αξιωματούχοι, τα στελέχη του Υπ. Παιδείας, να αφήνουν πιο συχνά τα γυάλινα γραφεία και να κατεβαίνουν στα Σχολεία, στις σχολικές αυλές, στους καθηγητικούς συλλόγους, στις αίθουσες διδασκαλίας όπου καθημερινά δίνονται οι μάχες για να καθοδηγήσουν, να εμπνεύσουν, να στηρίξουν Δ/ντες, καθηγητές και μαθητές.

Οι ίδιοι οι Δ/ντές να καταλάβουν επιτέλους ότι υπέρτατος στόχος και καταξίωση είναι να καταστούν σωστοί ηγέτες για  τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές τους και όχι τυπικοί υπάλληλοι, γραφειοκράτες Δ/ντες που όλοι θα τους ξεχάσουν μόλις η εξουσία τους τελειώσει. Για να το πετύχουν αυτό πρέπει να φροντίζουν να είναι ηγέτες και πρότυπα για όσους δουλεύουν η μαθητεύουν δίπλα τους και να κάνουν όσα κρίνουν για να τους κάνουν χαρούμενους κι ευτυχισμένους. Δεν είναι αυτό φίλε Δ/ντη, πιο όμορφο από το ‘μπράβο’ της εξουσίας, επειδή αναξιοπρεπώς τρέχεις μέσα στην αυλή του σχολείου για να συλλάβεις και να καταγγέλλεις τον άτακτο εκείνο συνάδελφό που κρύβεται και καπνίζει, επειδή σου είπαν ότι αν δεν το κάνεις θα είσαι ένοχος;

 

Το κείμενο δημοσιεύθηκε αρχικά στο paideia-news.com

 

​

* Ο Κυριάκος Μπαρρής είναι φιλόλογος και Επίτιμος Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Δ/ντών  Μ. Εκπαίδευσης Κύπρου