«Βουλευτής εισέβαλε σε έκθεση και βανδάλισε εκθέματα γιατί τα θεωρούσε βλάσφημα». Η είδηση δεν έρχεται από τον Μεσαίωνα, όσο περίεργο και αν μας φαίνεται, αλλά προέρχεται από την (ευρωπαϊκή) Ελλάδα του 2025. Ο Ελλαδίτης βουλευτής του κόμματος «Νίκη», Νίκος Παπαδόπουλος, όπως έγινε γνωστό, πριν προβεί σε αυτήν την προκλητική αντίδραση είχε προχωρήσει σε διαμαρτυρία προς τους εμπλεκόμενους (Υπουργείο Πολιτισμού και Διεύθυνση της Εθνικής Πινακοθήκης).

Μάλιστα, μεταξύ άλλων στις επιστολές του για την έκθεση με τίτλο «Σαγήνη του Αλλόκοτου» έκανε λόγο για «έργα που θίγουν την Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη, προσβάλλοντας ευθέως τα ιερά πρόσωπα της Παναγίας και του Χριστού, τα οποία απεικονίζονται παραμορφωμένα». Αυτές οι αναφορές συνεχίστηκαν και μετά την παρέμβαση των αρχών και σε αρκετές περιπτώσεις (χωρίς να μας κάνει εντύπωση), βρήκε και υποστηρικτές.

Πόσο περίεργο φαίνεται να πρέπει εν έτει 2025 να συζητάμε τα αυτονόητα. Ότι δηλαδή η αξία και ο ρόλος της τέχνης είναι (και) να προκαλεί. Να προκαλεί συναισθήματα ανάλογα με το ποιος βρίσκεται απέναντι σε ένα έκθεμα. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπει σε οποιονδήποτε διαφωνεί με τον εκάστοτε σκοπό ή έκθεμα, να βεβηλώσει ή να τα καταστρέψει έργα τέχνης.

Βέβαια δεν είναι η πρώτη φορά που η τέχνη προκαλεί αντιδράσεις, ωστόσο θα λέγαμε πως είναι τουλάχιστον πρωτοφανές μια τέτοιου είδους αντίδραση, να προέρχεται από πολιτικό πρόσωπο.

Με αφορμή την περίπτωση του Ελλαδίτη βουλευτή, θυμηθήκαμε παρόμοιες υποθέσεις που απασχόλησαν την κυπριακή κοινωνία, αλλά και τις αρχές.

Ο εικαστικός Γιώργος Γαβριήλ

Αρχή κάνουμε την υπόθεση του καθηγητή τέχνης Γιώργου Γαβριήλ. Το 2020 τα έργα του Κύπριου εικαστικού βρέθηκαν στο στόχαστρο επικριτών (κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης), με τη δικαιολογία ότι έθιγαν τη θρησκεία. Βρέθηκε όμως και στο στόχαστρο του τότε υπουργού Παιδείας, Πρόδρομου Προδρόμου (δεν πέφτουμε και από τα σύννεφα), ο οποίος καταδίκασε το περιεχόμενο των έργων και εν μέρει ζητούσε την απόλυσή του από τα κυπριακά σχολεία. Το κύμα στήριξης του εικαστικού από μαθητές του, συμπολίτες μας και άλλους εικαστικούς, ήταν αυτό που κατάφερε να διαλύσει τον σκοταδισμό τους.

Η υπόθεσή του έφτασε μέχρι και το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Η τότε πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας Sabine Verheyen έστειλε επιστολή στον κ. Προδρόμου, στην οποία ανέφερε τα αυτονόητα, ότι δηλαδή «κάθε άτομο έχει το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου και έκφρασης σε οποιαδήποτε μορφή χωρίς παρέμβαση από δημόσια αρχή, δικαίωμα που κατοχυρώνεται και στο άρθρο 11 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε.». Η Γενική Εισαγγελία της χώρας μας είχε αποφασίσει την πειθαρχική δίωξη του εικαστικού και δεδομένου των αντιδράσεων η Προεδρία αποφάσισε να ακυρώσει την δίωξή του (και να μην μας κάνει ρεζίλι διεθνώς).

Η έκθεση της Πάολας Ρεβενιώτη

Όταν τον Νοέμβριο του 2014 η Accept ΛΟΑΤΚΙ παρουσίαζε την καλλιτεχνική έκθεση «Διόρθωση» της Πάολας Ρεβενιώτη, στη Δημοτική Αγορά Λευκωσίας, η αστυνομία Κύπρου είχε εισβάλει βίαια στο χώρο και κατάσχεσε όλες τις φωτογραφίες που εκτίθονταν στον χώρο.

Η κατάσχεση, σύμφωνα με τις αρχές, αφορούσε σε «δημοσίευση αισχρού περιεχομένου σε δημόσιο χώρο» και θεωρήθηκαν πορνογραφικό υλικό.

Λίγους μήνες αργότερα, τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς, διορθώνοντας την αυταρχική κίνηση της αστυνομίας και για να κατευναστούν οι αντιδράσεις, το Δημοτικό Κέντρο Τεχνών έδωσε την ευκαιρία στο κοινό να δει τις φωτογραφίες και η έκθεση στήθηκε ξανά.

Μαύρη Μαγεία και Σατανισμός

Το 2023 στη Λεμεσό, ένα εργαστήριο ζωγραφικής διαρρήχθηκε και ο δράστης κατέστρεψε περισσότερα από 40 έργα τέχνης, με δικαιολογία ότι τα θεωρούσε σατανιστικά.

Σύμφωνα με τα γεγονότα, όταν ο ιδιοκτήτης του εργαστηρίου, Γιώργος Ηρακλέους, εισήλθε στον χώρο, ήρθε αντιμέτωπος με τον δράστη, ο οποίος τον έσπρωξε στο πάτωμα και φέρεται να του είπε τις λέξεις «Μαύρη Μαγεία» και «Σατανισμός».

Όλα τα έργα που βρίσκονται στον χώρο, βανδαλίστηκαν μετά μανίας αφού ο δράστης χρησιμοποίησε μαχαίρι για να τα καταστρέψει ολοσχερώς, δείχνοντας για άλλη μια φορά πως είναι δύσκολο να είσαι καλλιτέχνης στην Κύπρο, ειδικά όταν βρεθείς στο στόχαστρο αυτών που διαφωνούν με την τέχνη σου.