Φτάνοντας στην Πάφο, αντίκρισα ένα μεγάλο και εντυπωσιακό κτίριο. Ρωτώντας ποιο είναι αυτό το επιβλητικό αρχιτεκτόνημα έμαθα πως πρόκειται για το κτίριο της ΑΗΚ στην πόλη. Αυτό με ξάφνιασε ευχάριστα.
Λίγες εβδομάδες αργότερα, καθώς περνούσα από τη Λεωφόρο Γρίβα Διγενή, είδα ένα κτίριο που με τίποτα δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητο.
Ήταν ένα μεγάλο οικοδόμημα με πολύπλοκες καμπύλες και λοξές γραμμές.Την ίδια μέρα μαθαίνω πως είναι οι φοιτητικές εστίες Uni Halls της Rotos Developers και βρίσκονται δίπλα από το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.
Έψαξα, ρώτησα και τελικά έμαθα πως πίσω από τα κτίρια που μου κέντρισαν το ενδιαφέρον, βρίσκεται το ίδιο άτομο. Ο αρχιτέκτονας Ηρακλής Παπαχρίστου.
Ένας αρχιτέκτονας με μια μεγάλη και σημαντική πορεία στον τομέα του και αμέτρητες διακρίσεις σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς.
Οι φοιτητικές εστίες Uni Halls της Rotos Developers, κοντά στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
Το κτίριο της ΑΗΚ στην Πάφο
Τι σημαίνει για εσάς αρχιτεκτονική; Πώς ορίζετε το επάγγελμα του αρχιτέκτονα;
Πηγαίνοντας στο πανεπιστήμιο, το πρώτο πράγμα που σε ρωτάνε είναι το τι είναι η αρχιτεκτονική. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να το απαντήσεις και νομίζω ότι κανένας πιθανόν να μη μπορεί να το προσδιορίσει. Εμένα πάντως με εκνευρίζει όταν λένε πως η αρχιτεκτονική είναι ανάμεσα στην επιστήμη και στην τέχνη, γιατί θεωρώ ότι η αρχιτεκτονική είναι ένα αυτόνομο και αυθύπαρκτο επάγγελμα αλλά και ένας τρόπος έκφρασης. Άρα ούτε τέχνη είναι ούτε επιστήμη. Για μένα είναι κάτι το τόσο σοβαρό, που καθορίζει και τον τρόπο ζωής μου. Το επάγγελμα μου είναι ταυτόχρονα το χόμπι μου αλλά και ο τρόπος που ζω. Δεν το βλέπω ως μια δουλειά που με βασανίζει. Το βλέπω ως την καθημερινότητα μου και σίγουρα την οικονομική μου δραστηριοποίηση.
Τι αποτελεί πηγή έμπνευσης για έναν αρχιτέκτονα;
Υπάρχουν πολλές αναζητήσεις για κάθε αρχιτέκτονα και νομίζω πως ο κάθε ένας προσπαθεί να εντοπίσει τις δικές του. Σίγουρα για να μπορέσει ένας αρχιτέκτονας να προχωρήσει πρέπει να έχει πηγές έμπνευσης. Το μεγαλύτερο άγχος του αρχιτέκτονα είναι να ξυπνήσει μια Δευτέρα πρωί και να κάνει τα ίδια πράγματα με αυτά που έκανε πριν 15 χρόνια, αυτό θα δείχνει πως έμεινε στάσιμος. Ούτε κάθε Δευτέρα πρωί όμως μπορείς να δημιουργήσεις μια καινούργια αρχιτεκτονική. Πρέπει, ωστόσο, η πορεία σου να εξελίσσεται. Πρέπει να βρίσκεις εκείνα τα στοιχεία που σε κάνουν να προχωράς. Η αρχιτεκτονική, όμως, σίγουρα επηρεάζεται και από τη λειτουργικότητα των κτιρίων, από βιοκλιματικές παραμέτρους, από προϋπολογισμούς αλλά εντούτοις, υπάρχει μια άλλη γενεσιουργός ιδιότητα η οποία εμπνέει και προσπαθεί κάθε φορά να δημιουργήσει ένα καινούργιο κτίριο. Στη δική μου περίπτωση οι αναφορές έχουν να κάνουν με την τέχνη γιατί διαβάζω και παρακολουθώ πολύ έντονα τέχνη και κυρίως γλυπτική.
Στις φοιτητικές εστίες παρατηρούμε ένα εντυπωσιακό παιχνίδι με πολύπλοκες καμπύλες και λοξές γραμμές. Ο σχεδιασμός τους ξεφεύγει εντελώς από τη λογική των απλών γεωμετρικών μορφών. Ποια ήταν η γενεσιουργός δύναμη που οδήγησε στην κεντρική ιδέα του κτιρίου;
Όταν πήγα σε εκείνο τον χώρο πριν ξεκινήσει ο σχεδιασμός, βρέθηκα σε ένα κυπριακό τυπικό περιβάλλον με πολύ οξέα κουτιά κτίρια. Λόγω του μεγάλου μεγέθους του κτιρίου που τώρα στεγάζονται γύρω στα 300 δωμάτια. θέλαμε να εισάγουμε με έναν έμμεσο τρόπο κάποιο φυσικό στοιχείο. Η αναφορά ήταν ένα κομμάτι κυπριακού βουνού που προσπαθήσαμε να βάλουμε μέσα στο κέντρο εκείνης της αναπτυσσόμενης περιοχής. Μια γεωμετρία που να παραπέμπει σε ένα φυσικό στοιχείο. Άρα η πρόθεση του κτιρίου, ήταν να παράξουμε εκείνο το βουνό, το οποίο όμως έπρεπε να γίνει αρχιτεκτόνημα. Άρα μέσα από τη μάζα του όγκου αφαιρέσαμε και δημιουργήσαμε τον εσωτερικό πλατειακό χώρο, ο οποίος πλέον κάνει πιο ανάλαφρο το κτίριο δημιουργώντας χώρους κοινωνικής συνάθροισης και γίνεται σημείο αναφοράς του κτιρίου. Πρόθεση μας στο μέλλον είναι πάνω στα μαύρα πλέγματα που υπάρχουν να φυτευτεί πρασινάδα.
Υπήρξε από την αρχή μια κεντρική ιδέα ή ήταν τα δεδομένα του χώρου που οδήγησαν στην υλοποίηση της κεντρικής μορφής του συγκεκριμένου έργου;
Να ξέρεις πως ποτέ ένα κτίριο δεν τελειώνει με την αρχική ιδέα, υπάρχουν και δευτερεύοντα στοιχεία, όπως επιλογές υλικών κλπ, τα οποία προχωρούν την αρχιτεκτονική βασική ιδέα. Αυτά τα δευτερεύοντα στοιχεία κάνουν το κτίριο να ολοκληρωθεί ως αρχιτεκτονική εικόνα και άποψη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση είχαμε έναν πολύ καλό πελάτη, ο οποίος κάλεσε αρχιτέκτονες το 2012 σε δημόσιο διαγωνισμό και από εκεί επιλέχθηκε το συγκεκριμένο κτίριο. Ο πελάτης μου έδωσε μεγάλη ελευθερία και δεν με επηρέασε. Μερικοί φοβούνται τα οικονομικά, ενώ σε αυτήν την περίπτωση βρέθηκαν οι λύσεις και φτιάξαμε ένα έργο βασισμένο στον προϋπολογισμό που είχαμε.
Από την άλλη, στο κτίριο της ΑΗΚ στην Πάφο διαπιστώνεται μια εντελώς διαφορετική στάση στον τρόπο με τον οποίο ορθώνονται οι χώροι και η συνολικότερη μορφή του κτιρίου. Κυριαρχεί η λογική των απλών γεωμετρικών μορφών.
Είναι πολύ καλή η διαπίστωση σου. Όπως είπα και πριν, θεωρώ πως κάποιος πρέπει να εξελίσσεται, η εξέλιξη δεν είναι κάτι που πάει μόνο μπροστά. Για μένα κάνει έναν περίεργο κύκλο. Ανάλογα με το τι έργο έχω μπροστά μου, το αντιμετωπίζω με τρόπο που να καταφέρω να έρθω στο καλύτερο αποτέλεσμα. Αποφεύγω όμως να βάζω περιορισμούς στιλιστικής άποψης στον εαυτό μου γιατί νομίζω πως αυτό μερικές φορές μπορεί να με οδηγήσει σε επανάληψη και να με κρατά στάσιμο. Έτσι πάντα προσπαθώ να διευρύνω τον ορίζοντα μου χωρίς να έχω δογματικούς προσδιορισμούς. Στα 17 χρόνια που είμαι στο επάγγελμα αποφάσισα πως τα κτίρια μου πρέπει να έχουν πάντα κόνσεπτ, δηλαδή να υπάρχει πάντα αρχιτεκτονική ιδέα αλλά να μην περιορίζεται σε στιλιστικά πρότυπα. Μπορεί σήμερα να κάνω οξυγώνιες γωνίες, αύριο γωνίες 90 μοιρών και μεθαύριο καμπύλες.
Η ΑΗΚ της Πάφου έχει μιαν άλλη άποψη. Τη σχεδίασα το 2002 και ήταν αποτέλεσμα αρχιτεκτονικού διαγωνισμού.
Βοηθάει η τεχνολογία την σημερινή αρχιτεκτονική και πόσο ανεπτυγμένη είναι στην Κύπρο;
Η τεχνολογία σίγουρα δίνει δυνατότητες που στο παρελθόν δεν υπήρχαν. O τρόπος που κτίζουμε σήμερα δεν είναι ο ίδιος με αυτόν που κτίζαμε παλαιότερα. Η αρχιτεκτονική επηρεάζεται από την τεχνολογία και από τους τρόπους δόμησης. Στην Κύπρο όμως δεν έχουμε αντίστοιχη τεχνολογική υποδομή που πιθανόν να έχουν άλλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Ο τρόπος που κτίζουμε δίνει μια «κυπριακότητα» στον τρόπο έκφρασης της αρχιτεκτονικής μου. Διαφορετικά θα ήμασταν Γερμανοί ή Ελβετοί. Ο τρόπος που κτίζουμε εμείς είναι λίγο πιο «ραφ», αυτό δίνει και τον αντίστοιχο χαρακτήρα στην αρχιτεκτονική μου. Άρα εγώ το εκλαμβάνω και λίγο θετικό το ότι δεν είμαστε απόλυτα high-tech.
Ο τρόπος που κτίζουμε είναι λίγο πιο «ραφ», αυτό δίνει και τον αντίστοιχο χαρακτήρα στην αρχιτεκτονική μου. Άρα εγώ το εκλαμβάνω και λίγο θετικό το ότι δεν είμαστε απόλυτα high-tech.
Ο «παραμετρικός σχεδιασμός» είναι μια νέα αρχιτεκτονική τάση που προκαλεί ποικίλες συζητήσεις αλλά και αντιδράσεις από μια μερίδα ατόμων. Ποια η δική σας άποψη;
Διάφορες τάσεις έχουν εμφανιστεί κατά καιρούς στην ιστορία της αρχιτεκτονικής. Αυτή είναι μια καινούργια τάση, η οποία πιστεύω πως όπως και οι προηγούμενες, θα αφήσει στην ιστορία και τα ενδιαφέροντα της στοιχεία αλλά και κάποια κακά αποτελέσματα. Είναι ένα εργαλείο σχεδιασμού το οποίο βασίζεται πολύ στην τεχνολογία. Ο παραμετρικός σχεδιασμός θεωρώ πως είναι ένα πολύ ενδιαφέρον εργαλείο σχεδιασμού που θα δώσει ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά αποτελέσματα. Νομίζω πως θα έχει διάρκεια στον χρόνο, δεν ξέρω ποια θα είναι η μελλοντική του εξέλιξη αλλά αυτήν τη στιγμή κάνει ένα ρήγμα στην αρχιτεκτονική που μπορώ να πω πως κατά αναλογία προηγούμενων τάσεων μπορεί να μην είναι καν τόσο δυνατό. Τη δεκαετία του 80 προς 90 οι θεωρίες της αποδόμησης ήταν πιο ριζικές από ότι είναι σήμερα ο παραμετρικός σχεδιασμός. Ο μοντερνισμός το 1920 ήταν πολλαπλάσια πιο έντονη η διαφοροποίηση που έκανε και η ρήξη. Άρα είναι και αυτό ένα στοιχείο το οποίο θα εισαχθεί μέσα στην ιστορική εξέλιξη της αρχιτεκτονικής.
Η αρχιτεκτονική στην Κύπρο την τελευταία δεκαπενταετία έχει εξελιχθεί εξαιρετικά.
Η οικολογία είναι ένα ιδιαίτερο θέμα το οποίο συχνά έρχεται σε αντίθεση με την αρχιτεκτονική. Ποια είναι η δική σας προσέγγιση όσον αφορά το συγκεκριμένο ζήτημα κατά τον σχεδιασμό ενός κτιρίου;
Από τη στιγμή που κτίζεις, επεμβαίνεις στο περιβάλλον. Ο λόγος ύπαρξης όμως κάποιου κτιρίου, βασίζεται στο ότι πρέπει να εκπληρώσει κάποιες ανθρώπινες ανάγκες. Τα κτίρια μας σίγουρα θα πρέπει να παράγονται με τρόπο που να επηρεάζουν λιγότερο το περιβάλλον. Η αρχιτεκτονική τα καταφέρνει με αυτό που λέγεται sustainable architecture. Δηλαδή προσπαθεί να χρησιμοποιεί υλικά τα οποία να παράγονται με τρόπο που να ρυπαίνουν όσο το δυνατό λιγότερο το περιβάλλον.
Εσείς τα χρησιμοποιείτε;
Βέβαια, τα χρησιμοποιούμε όμως σε βαθμό που μπορούμε, αφού η Κύπρος δεν έχει βιομηχανία.
Έχοντας διανύσει μια μακρά διαδρομή, με αξιόλογο έργο και αμέτρητες διακρίσεις σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, μιλήστε μας για τη σύγχρονη πόλη σε σχέση με την αρχιτεκτονική.
Η αρχιτεκτονική και η πόλη είναι ένα θέμα το οποίο συνδέεται και επηρεάζει αμφίδρομα το ένα το άλλο. Η πόλη είναι η υποδομή που εναποθέτεις τα κτίρια σου και ένα καλό κτίριο, επηρεάζει άμεσα τον αστικό ιστό της πόλης και αμφίδρομα. Θέλει βελτίωση και διαχείριση τόσο το οδικό δίκτυο όσο και το σύστημα των πεζοδρόμων με τρόπο που να μας προσφέρει μια καθημερινή ποιότητα που όταν γίνει, έτσι και τα κτίρια θα αρχίσουν να αντιδρούν σε αυτό και θα βελτιώνονται και αυτά. Είναι παρατηρημένο σε πολλές πόλεις πως όταν φτιάξεις για παράδειγμα τους δρόμους και τα πεζοδρόμια, αν βάλεις καθιστικούς χώρους και παγκάκια, αρχίζουν και οι ιδιοκτήτες των κτιρίων να βελτιώνουν τα κτίρια τους. Αν τα κτίρια είναι καλά πολλές φορές επηρεάζουν ένα κομμάτι της πόλης. Θεωρώ όμως πως είναι η ίδια η δομή της πόλης που πρέπει να βελτιωθεί, έτσι ώστε να ανταποκριθούν και τα κτίρια. Το επίπεδο του δρόμου είναι εύκολο να βελτιωθεί.
Το κτίριο Jean Nouvel και το Λεβέντειο Μουσείο πως σας φαίνονται;
Βρίσκω πιο ενδιαφέρον το Jean Nouvel από το Λεβέντειο. Πάντα γίνεται σύγκριση ανάμεσα σε αυτά τα δυο. Ως αστική παρουσία αυτή του Jean Nouvel είναι καλύτερη, είναι πιο σημαντικό ως κτίριο αναφοράς. Η πέτρα του Λεβέντειου δεν είναι κυπριακή είναι εισαγόμενη, μπορεί το χρώμα της να μοιάζει με κυπριακής αλλά εμένα με ενοχλεί που δεν είναι κυπριακή. Δεν πρέπει μόνο να φαίνεσαι αλλά και να είσαι.
Είναι και τα δυο βεβαίως πολύ καλά κτίρια και βοήθησαν την πόλη. Το Jean Nouvel βοήθησε με τον πεζόδρομο και το πέρασμα προς τη Μακαρίου. Το Λεβέντειο βοηθά γιατί η λειτουργία του είναι δημόσιου κτιρίου άρα βοηθά τον κόσμο να κυκλοφορήσει και να περπατήσει . Όμως ως κτιριακή παρουσία είναι πιο ενδιαφέρουσα αυτή του Jean Nouvel.
Είναι κάτι που σας ενοχλεί έντονα στην Κύπρο σε ότι αφορά στην αρχιτεκτονική, που θεωρείτε ότι «τσιγκλά» την αισθητική σας;
Παλιά με ενοχλούσαν πολλά πράγματα, γιατί όσο είσαι νεαρός νομίζεις πως μπορείς να αλλάξεις τα πάντα. Τώρα όμως, τα πράγματα που με ενοχλούν τα βρίσκω διασκεδαστικά και χαμογελώ μαζί τους. Κάτι το οποίο είναι αντίθετο με την αισθητική μου, δεν με ενοχλεί, απλώς το διασκεδάζω. Με ενοχλεί όμως όταν κάποιος κάνει ένα κτίριο με μια εικόνα την οποία δεν μπορεί να την υπερασπιστεί και όχι τα αντικείμενα. Μου αρέσουν ακόμα και οι τσίγκοι, είναι κάτι κυπριακό και μου αρέσει.
Κάτι το οποίο είναι αντίθετο με την αισθητική μου, δεν με ενοχλεί, απλώς το διασκεδάζω.
Υπάρχει εξέλιξη της αρχιτεκτονικής στην Κύπρο;
Η αρχιτεκτονική στην Κύπρο την τελευταία δεκαπενταετία έχει εξελιχθεί εξαιρετικά. Πιστεύω πως η εξέλιξη που είχε ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση. Άρχισε και διεισδύει η ποιοτική αρχιτεκτονική τόσο στα οικιστικά έργα, όσο και στις εμπορικές αναπτύξεις.
Όλοι να κινηθούν προς την κατεύθυνση της αρχιτεκτονικής ξανά για να προστεθεί πραγματική αξία στο κτίριο που θα δημιουργήσουν.
Ο κόσμος προτιμά ένα αρχιτεκτόνημα ή ένα τυπικό σπίτι;
Ο κόσμος άρχισε και αναζητά την καλή αρχιτεκτονική. Πιο παλιά απλά θεωρούσαν πως έπρεπε να βάλουν ένα κέλυφος πάνω από το κεφάλι τους. Λόγω της οικονομικής κρίσης, η αρχιτεκτονική συσχετίστηκε με το κόστος. Η θέση μου είναι πως η καλή αρχιτεκτονική πρέπει να ανταποκρίνεται μέσα στους προϋπολογισμούς της και αυτό είναι ένα θέμα που πρέπει οι αρχιτέκτονες να το δουλέψουν. Ο κόσμος όταν αποφασίζει να κτίσει σκέφτεται αν θα πρέπει να προτιμήσουν την αρχιτεκτονική ή το κάτι πιο τυπικό. Η αρχιτεκτονική μπορεί να γίνει με τον ίδιο προϋπολογισμό που έχει ο πελάτης αλλά μπορεί να του κάνει τόσο το σπίτι του όσο και την επαγγελματική του δραστηριότητα να έχει περισσότερη πραγματική οικονομική αξία.
Ένα καλό κτίριο προσθέτει διαχρονικά στην περιουσία σου. Πιστεύω πως πρέπει όλοι να κινηθούν προς την κατεύθυνση της αρχιτεκτονικής ξανά για να προστεθεί πραγματική αξία στο κτίριο που θα δημιουργήσουν.