Κεντρική φωτογραφία: Μαθητές παρακολουθούν τα μαθήματα της Σχολικής περιόδου 1974-1975 και ακόμη 1975-1976 μέσα σε αντίσκηνα που είχαν στηθεί ειδικά μέσα στους προσωρινούς προσφυγικούς καταυλισμούς.

Ένας μαθητής λυκείου, όπως ο ίδιος υπογράφει την επιστολή του, θέλησε να εκφράσει με το δικό του τρόπο όλες εκείνες τις ανησυχίες, τους προβληματισμούς και τις έγνοιες που βασανίζουν και απασχολούν όλους τους νέους της ηλικίας του, με παραλήπτη το νέο υπουργό Παιδείας.

Διαβάζοντάς την, μπορείς εύκολα να αντιληφθείς το σαθρό σύστημα στο οποίο έχει δομηθεί το εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου, το οποίο εκτός από μη λειτουργικό, είναι και αποθαρρυντικό ως προς τους άμεσα ενδιαφερόμενους, τους μαθητές.

Αλήθεια, γιατί να θέλεις να διαβάσεις, να μάθεις, να μορφωθείς όταν δεν έχεις κανένα απολύτως κίνητρο; Ποιος και τι θα σε εμπνεύσει, όταν λαμβάνεις μόνο στείρα και αλλοιωμένη γνώση;

Με την ευχή ο νέος Υπουργός, ως εκπαιδευτικός, με ιδίαν γνώση των σοβαρών προβλημάτων που ταλανίζουν την Παιδεία να δράσει άμεσα και αποτελεσματικά, ο νεαρός μαθητής του γράφει μια επιστολή, με πολλούς αποδέκτες.

Φεύγω από το λύκειο και ακόμα δεν έμαθα τι έγινε στον τόπο μου το 1974, που μας λέτε όλοι, δάσκαλοι, πολιτικοί και γονιοί, πως ήταν η χειρότερη στιγμή στη νεότερη Ιστορία μας.

Έντιμε κύριε Υπουργέ, 

Συγχωρέστε με που δεν έμαθα ακόμα το όνομά σας, αλλά τόσα χρόνια που είμαι στα σχολεία αλλάξετε τόσοι πολλοί… Εξάλλου για μένα, όσοι και να αλλάξετε, τίποτε δεν αλλάζει. Είμαι ένας τελειόφοιτος μαθητής, μέτριος, μετριότατος θα έλεγα. Θέλω να σας πω πόσο σας λυπούμαι που θα αναλάβετε αυτό το πόστο και θα σας εξηγήσω αμέσως γιατί.

Τόσα χρόνια στα σχολεία μας και ακούω μόνο λόγια, λόγια, λόγια… Δεν είμαι βλάκας, αλλά φεύγω από το λύκειο και ακόμα δεν έμαθα τι έγινε στον τόπο μου το 1974, που μας λέτε όλοι, δάσκαλοι, πολιτικοί και γονιοί, πως ήταν η χειρότερη στιγμή στη νεότερη Ιστορία μας. Εντάξει, ξέρω πως ήρθαν οι Τούρκοι, επήραν τη μισή μας Κύπρο, εσκοτώσαν, εβιάσαν, αλλά το γιατί είναι που θέλω να ξεκαθαρίσω στον νου μου. Μα, κανένας δεν με βοηθά. Κάτι μας είπαν φέτος σ’ έναν ποίημα, εν θυμούμαι τον τίτλο, νομίζω «Μέλισσες του Ονήσιλου», για το 1963, για 13 σημεία, για μεραρχίες, για Τηλλυρία και Κοφίνου, αλλά όταν ένας καλός μαθητής ρώτησε κάτι -κι εγώ νόμισα πως θα φωτιστώ- η φιλόλογος μας είπεν: «έν' Νέα που κάμνουμεν, όι Ιστορίαν» και «αν πάμεν έτσι εν θα προλάβουμεν την ύλη μας για τις παγκύπριες». Να σας πω την αλήθεια, την έκοψα κάπως συγχυσμένην και νομίζω ούτε και η ίδια τα ήξερε πολλά καλά.

Επίσης θέλω να ξεκαθαρίσω μέσα μου τι θέλω να κάμουμεν με τους Τούρκους. Σε λλίον πάω στρατό, φκαίννω στην κοινωνίαν και εν ιξέρω. Ντρέπομαι που σας το λέω, αλλά εν ιξέρω, κ. υπουργέ μου. Τζ'αι νομίζω εν είμαι τέλεια χαζός, ούτε ο μόνος αχάπαρος, όπως με λαλεί συχνά ο τατάς μου. Ούτε ο Σταυρής, το σπάσμαν της τάξης, ξέρει. Μόνο στα μαθήματα έν' καλός. Διζωνική, ομοσπονδία, συνομοσπονδία, δικοινοτική, διακοινοτική, διπεριφερειακή, ένωση, επανένωση, διχοτόμηση; Εμπερδεύτηκα!

Θέλω να ξεκαθαρίσω μέσα μου τι θέλω να κάμουμεν με τους Τούρκους. Σε λλίον πάω στρατό, φκαίννω στην κοινωνίαν και εν ιξέρω. 

Φέτος μας εμαζέψαν και εκάμαμε μιαν εκδήλωση για τα Οκτωβριανά, μα δεν εκατάλαβα πολλά πράματα. Κάτι για την Ένωση, αλλά αφού τώρα θέλουμεν άλλα, γιατί μας συγχύζετε το νου; Είναι που είναι σαντανωμένος με τα εφηβικά μας… Άκουσα εκείνες τις μέρες έναν συμμαθητή μου, τον Αντρέα, που νεκατώννεται με τα κόμματα, να λέει πως ο Βενιζέλος εθύμωσεν με τους προγόνους μας για την εξέγερση (είδετε, έμαθα τον όρο). Αλήθεια εμπερδεύτηκα παραπάνω, γιατί ο καθηγητής μου της Ιστορίας φουμίζει μας τον… Όταν ο Αντρέας τον ερώτησε σχετικά, εγώ ενόμισα πως έν' να φωτιστώ. Ο δάσκαλος όμως είπεν μας ότι εμείς εκάμναμεν ελληνικήν Ιστορίαν, όχι κυπριακήν…

Βλέπετε μπέρδεμα, κύριε νέε υπουργέ μου; Και ύστερα φταίμεν εμείς που στην PISA πάμεν σαντανωμένοι και πατώννουμε; Φταίμεν εμείς που δεν ξέρουμεν τι θέλουμεν, αφήνουμεν τα ούλλα και τρέχουμε στα γήπεδα; Α... Να σας πω ότι ο παπάκης μου είναι Ομονοιάτης και ο τατάς μου ΑΠΟΕΛίστας και ξέρουν φαρσίν τα πολιτικά, αλλά διαφορετικά ο καθένας. Εγώ μες στη μέση -πάλε συγχυσμένος- έγινα Απόλλωνας φανατικός. (Τρελαίνομαι ολέ ολέ… Τα έχω παίξει από καιρό / σε λέω βότανο, ναρκωτικό…).

Ο προηγούμενος συνάδελφός σας επήρε, λέει, μέτρα διορθωτικά, αλλά άσπρη μέρα δεν είδαμεν. Ακόμα. Άραγες έν' να δούμεν; Οι καθηγητές μας και προπαντός οι καθηγήτριες (αφού οι παραπάνω στα σχολεία μας είναι γυναίκες) τρέχουν μες στον πανικό. Δείκτες, λένε, ύλη, λένε, εξετάσεις κοπανούν, χρόνο ψάχνουν… Μες στο άγχος… Όλο «εν προλαβαίνουμε» και «μεν μιλάτε» είναι… Λέει το υπουργείο για το καλόν μας έν' να μας βάλει εξετάσεις… Δηλαδή, οι εξετάσεις έν' σαν το χάπι, για να είμαστε χαρούμενοι τζ'αι να αγαπήσουμε τη μάθηση; Έν ιξέρω. Μακάρι να ήξερα να σας πω. Ξέρω μόνο πως μισώ τα διαγωνίσματα. Και τις εξετάσεις ακόμα παραπάνω. Τζ'αι που περνώ ως τωρά είναι που στις εξετάσεις σκοτώννουμαι και μαθαίνω κάμποσα. Την άλλη μέρα αν με ρωτήσεις εν ιξέρω γρι. Αλλά εσείς σίγουρα ξέρετε καλύτερα το καλό μου. Ούτε οι συμμαθητές μου, ακόμα τζ'αι οι καλοί, τες αγαπούν. Ούτε τζ'αι ο Σταυρής, το σπάσμαν. Ούτε ακόμα τζ'αι οι καθηγητές μας… εκτός που μερικούς που μας φοητσιάζουν… αλλά αυτοί μπορεί να μεν θέλουν να διορθώνουν, λαλεί ο παπάς μου, που νομίζει ότι έν' να μου βάλουν νουν οι εξετάσεις τζ'αι πως έν' να τσιτωθούν οι καθηγητές, που εν τους χωνεύκει. Πιάννουν πολλά ριάλλια, λαλεί.

Ο προηγούμενος συνάδελφός σας επήρε, λέει, μέτρα διορθωτικά, αλλά άσπρη μέρα δεν είδαμεν. Ακόμα. Άραγες έν' να δούμεν;

Ευτυχώς δεν είμαι καλός μαθητής, γιατί θωρώ κάτι καλούς που είναι μες στο τρέξιμο. Από το σχολείο στο φροντιστήριο. Εξετάσεις εδώ, εξετάσεις εκεί… Αλήθεια, έτσι γίνεται σε όλο τον κόσμο; Τόσο παίδεμα η παιδεία; Ύστερα διερωτούνται οι καθηγητές μας γιατί δεν μας νοιάζει, είμαστε λένε αδιάφοροι… Το καλύτερό μας μάθημα έν' η κενή! Αφού χαρά δεν έχουμε…

Και, αφού χαρά δεν έχουμε, κάμνουμεν φασαρίαν τζ'αι μερικοί κάμνουν πελλάρες. Μερικοί κάμνουν πολλές πελλάρες, αδιανόητα πράματα. Προχτές ένας ερώτησεν την καθηγήτριαν μας των Μαθηματικών αν την εξαπολύσαν ή αν τους έφυεν… Τζ'αι τούτον έν' που τα ελαφριά, κύριε υπουργέ μου. Να μεν πω τζ'αι άλλα, τζ'αι απογοητέψω σας τέλεια. Αλλού δέρνουν τους θέμα… Ξέρετε τα. Όμως ξέρουμεν πως ούλλοι έν' να πιάσουμεν το απολυτήριο μας στην τελική τζ'αι όσοι θέλουμεν έν' να σπουδάσουμεν θέμας. Ναι, καλό! Έν' να σπουδάσουμεν Κύπρον, Αγγλίαν, Ελλάδαν, Αμερικήν, εγέμωσεν ο τόπος πανεπιστήμια. Ριάλλια να έχουμεν, λαλεί ο παπάς. Τζ'αι ο τατάς μου το ίδιο λαλεί, παρόλο που έν' ΑΠΟΕΛίστας τζ'αι τσακκώννουνται στα άλλα. Ριάλλια να έχουμεν…

Έχουμεν έναν θεολόγον που μας λέει σοβαρά-σοβαρά ότι τα χρήματα δεν είναι το παν. Μια μέραν όμως εγίνηκεν ολοκόκκινος που ο Κωστής, το πειραχτήρι της τάξης μας, τον ερώτησεν αν τα ίδια πιστεύει και ο Αρχιεπίσκοπός μας. Τα ίδια ζαλίζει μας και η φιλολογίνα μας για αρχές και αξίες, αλλά ο παπάς μου λέει μου να μεν τους ακούω και να θωρώ γυρών μου. Αν έχεις λεφτά κάμνεις ό,τι θέλεις, λαλεί μου. Ακόμα και οι πολιτικοί, λέει, έν' για τούτα που μάχονται… Για τους πολιτικούς εν ιξέρω τζ'αι εν θέλω να σας προσβάλω, κύριε υπουργέ μου. Γι' αυτό, λέει, εν επήεν να ψηφίσει τζ'αι λαλεί μου ότι εν χρειάζεται να φκάλω βιβλιάριο τωρά που γίνουμαι δεκαοχτώ. Η φιλολογίνα μου πάλε λέει άλλα, πως τάχα πρέπει να ψηφίζουμεν, αν αγαπούμεν τη δημοκρατίαν… Ποια είναι τούτη πάλε; Έχουμεν δημοκρατίαν για να την αγαπούμεν; Εγώ αγαπώ μόνον την Κάλια, τη συμμαθήτρια μου, αλλά εν ήβρα τρόπο να της το πω ακόμα… Μεγάλη έγνοια! Εμπερδεύτηκα τέλεια… Τα εφηβικά που σας είπα πριν…

Δηλαδή, οι εξετάσεις έν' σαν το χάπι, για να είμαστε χαρούμενοι τζ'αι να αγαπήσουμε τη μάθηση; Έν ιξέρω. Μακάρι να ήξερα να σας πω.

Κύριε υπουργέ μου,

Επροσπάθησα, αλήθεια, να σας μιλήσω ευγενικά, αλλά είμαι μπερδεμένος. Συγχωρέστε με αν εμπέρδεψα λίγο τα πράματα: άλλα στη νεοελληνική κοινή, άλλα στα κυπριακά. Εκαταλάβετε όμως, νομίζω, σε τι μπέρδεμα βρίσκομαι. Έβαλα σας προσφώνηση και θα σας βάλω και επιφώνηση, όπως μου λέει η φιλόλογός μου. Ελπίζω, κύριε υπουργέ, γνωρίζοντας το ήθος, την έγνοια και την αγάπη σας για την παιδεία, πως θα δράσετε άμεσα και σύντομα θα δούμε καλύτερες μέρες, για μια παιδεία που θα είναι δημιουργική, χαρά και απόλαυση για τους μαθητές…. (Αυτό το τελευταίο είναι επίκληση στο ήθος του δέκτη και το παπαγάλισα από την έκθεση του Σταυρή…).

Αλήθεια, έτσι γίνεται σε όλο τον κόσμο; Τόσο παίδεμα η παιδεία;

Ελπίζω να καταλάβατε, κ. υπουργέ, γιατί στην αρχή είπα ότι λυπούμαι σας. Σας περιμένει πολλή δουλειά, αν θελήσετε βέβαια να μας ξε-συγχύσετε και να μας κάμετε να χαπαρίσουμεν… Να μας κάμετε ενεργούς πολίτες με κριτική σκέψη που μας έμαθε να γράφουμε η καλούα μας η φιλολογίνα στην έκθεση για την παιδεία. Είπεν μας τζ'αι στην έκθεση της ελληνικής πρεσβείας πάλε τα ίδια τζ'αι εμάθαμεν να τα γράφουμεν καλά, για να τα ξαναπούμε στες παγκύπριες. Όλα τούτα τα λέω όχι για μένα. Εγώ 75 τζ'αι πόψε ως τις εξετάσεις. Εγώ συγχυσμένος έν' να μείνω… εκτός βέβαια που τον θεό μου τον Απόλλωνα. (Τρελαίνομαι ολέ ολέ… Τα έχω παίξει από καιρό / σε λέω βότανο, ναρκωτικό…).

Ευχαριστώ που με ακούσατε με τόση προσοχή! Σας εύχομαι καλή συνέχεια! (Νομίζω εσυγχύστηκα πάλε. Τούτα έν' για την ομιλία).

 

Με εκτίμηση,

Μαθητής λυκείου (έτσι μας είπαν να γράφουμε στο τέλος, όχι όνομα)

*Η επιστολή δημοσιεύτηκε αρχικά στην ιστοσελίδα «Πολίτης»