Από την εκπαιδευτικό Νιόβη Οδυσσέως

Ότι είμαι εκπαιδευτικός στη Μέση Γενική Εκπαίδευση θα το διαπιστώσετε παρακάτω. Όταν με ρωτάνε τι δουλειά κάνω, με χαμόγελο βεβαιότητας για την επαγγελματική μου επιλογή, απαντώ «Δασκάλα» και γεμίζω περηφάνια.

Θέλω, λοιπόν, να σας περιγράψω την εμπειρία μου από το ανέβασμα παραστάσεων σε γυμνάσιο ιδιαίτερα «προβληματικό», όπως όλοι μού τόνιζαν τότε. Σε αυτό το «προβληματικό» σχολείο δίδαξα τρία υπέροχα χρόνια. Ως πρωτοδιόριστη και νεότερη είχα 24 ώρες διδασκαλίας με μείωση 2 ωρών επειδή επέλεξα να κάνω θέατρο.

 

Αν δεν έκανα φύλλα εργασίας δε θα θεωρούμουν καλή δασκάλα, αν δεν οργάνωνα ομάδες εργασίας, πάλι δε θα θεωρούμουν καλή δασκάλα.

Ανεβάσαμε ένα πρωτότυπο κείμενο και, ακολούθως, μια αρχαία κωμωδία και μια αρχαία τραγωδία. Λεπτομέρειες δε θα πω, μόνο γιατί δε θέλω να φωτογραφίσω τα παιδιά που συμμετείχαν. Για τις 2 ώρες μείωση αφιερώσαμε, με τα παιδιά, τουλάχιστον 200 ώρες σε πρόβες, 60λεπτες, όχι 45λεπτες, χωρίς να μετρώ τις ώρες που ξόδεψα για να καλύψω τις υλικές ανάγκες της παράστασης (μέχρι σε παζαράκια έψαχνα ρούχα για τα παιδιά μου). Εννοείται ότι οι πρόβες γίνονταν  απογεύματα και σαββατοκύριακα. Τα «θεατράκια» αυτά δεν ήταν ποτέ διεκπεραιωτικά. Ήταν έργα στα οποία όλοι μας, εκπαιδευτικοί και παιδιά, καταθέταμε ψυχή, μεράκι, αγάπη.

Μα θα ήθελα να ξέρετε το πιο σημαντικό, για τη δασκάλα, από την εμπειρία αυτή. Χρόνια μετά, ένα από αυτά τα παιδιά, χορευτής στο εξωτερικό τώρα, με βρήκε να μου πει «ευχαριστώ» γιατί, με το θεατράκι μας, ανακάλυψε το μεγάλο του πάθος για τον χορό. Θυμάμαι πως έκλαψα από ευτυχία στο άκουσμα της είδησης αυτής. Βλέπετε, το παιδί αυτό ήταν άριστος μαθητής, θα μπορούσε να ακολουθήσει οποιοδήποτε άλλο συμβατικό επάγγελμα. Επέλεξε, όμως, ελευθέρα και ζει πια πολύ μακριά από τον τόπο αυτό τον οποίο ενοχλούν οι ελεύθερες συνειδήσεις.

Πολλά από τα παιδιά αυτά με ξαναβρήκαν. Ένα κοριτσάκι της θεατρικής ομάδας, σήμερα είναι μια πανέμορφη επιστήμονας. Όταν ξανανταμώσαμε έκλαιγε, καθώς οι μνήμες της σχέσης δασκάλας και μαθήτριας άριστης, μα πολύ σιωπηλής, επανέρχονταν ολοζώντανες. Ένα παιδί που τότε χρειαζόταν κουράγιο, σήμερα κατέκτησε το όνειρό της. Δε θα πω άλλα «μελό» παραδείγματα της παιδαγωγικής μου σχέσης με τα 20 και 30 παιδιά που συμμετείχαν στις παραστάσεις, δε χρειάζεται.

 

Το μόνο που μπορούσα να κάνω κάθε φορά που άλλαζαν οι κυβερνήσεις και εισάγονταν μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση, ήταν, εκτός από την περιβόητη ύλη που μας έπνιγε όλους, να περιβάλω με αγάπη το μάθημά μου ώστε να πείσω τα παιδιά πως το ψυχικό ζόρι που τραβούσανε, λόγω φόρτου εργασίας, άξιζε τον κόπο, θα ανταμείβονταν στο μέλλον.

Όλοι οι δάσκαλοι, που θα διαβάσουν το κείμενο αυτό, θα ταυτιστούν διότι ξέρουν. Δεν έχει σημασία τι ακριβώς δίδασκα το πρωί. Το πρωί ακολουθούσα γραμμές που άλλοι χάρασσαν κι ας διαφωνούσα. Αν δεν έκανα φύλλα εργασίας δε θα θεωρούμουν καλή δασκάλα, αν δεν οργάνωνα ομάδες εργασίας, πάλι δε θα θεωρούμουν καλή δασκάλα. Κι ύστερα, η μεταρρύθμιση στην εκπαίδευση τα ακυρώνει όλα και ξανά από την αρχή. Το μόνο που μπορούσα να κάνω κάθε φορά που άλλαζαν οι κυβερνήσεις και εισάγονταν μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση, ήταν, εκτός από την περιβόητη ύλη που μας έπνιγε όλους, να περιβάλω με αγάπη το μάθημά μου ώστε να πείσω τα παιδιά πως το ψυχικό ζόρι που τραβούσανε, λόγω φόρτου εργασίας, άξιζε τον κόπο, θα ανταμείβονταν στο μέλλον. Τα έπειθα, όχι όλα, ούτε στον ίδιο βαθμό. Το απόγευμα, όμως, όταν κάναμε τα «θεατράκια» μας, δε χρειαζόταν να πείσω κανένα από τα παιδιά. Έρχονταν όλο χαρά, ακόμη και στο ανέβασμα της τραγωδίας!

 

Εσείς φταίτε, κύριοι, που δεν αντιλαμβάνεστε το χάσμα που σας χωρίζει από το σημερινό σχολείο και τα παιδιά μας.

Ανακαλώντας τις μέρες εκείνες, σήμερα, στο πλαίσιο του δεσποτισμού και του αυταρχισμού που αιωρείται πάνω από τα παιδιά μας, λυπάμαι όλα εκείνα τα «παιδιά» τα οποία δεν είχαν την ευκαιρία να χαρούν την εσωτερική ελευθερία που κέρδισαν τα δικά μου παιδιά με τα «θεατράκια» μας. Ίσως, αν είχαν την τύχη να χαρούν το σχολείο, όπως τα δικά μας παιδιά, να μη ζωγραφιζόταν η καταπίεση στα χαρακτηριστικά του προσώπου τους. Τους παρατηρούμε όλοι, νομίζω. Σκυθρωποί, αγέλαστοι, ψεύτικο μειδίαμα, ψεύτικος ο κόσμος τους και δεν τον ζηλεύω καθόλου.

Επειδή, λοιπόν, απαλλάσσεται μιας ή δύο ωρών η/ο εκπαιδευτικός, ειπώθηκε το ανήκουστο: φταίμε εμείς που αποτυγχάνουν τα παιδιά στις εξετάσεις! Όχι, κύριοι, δε φταίμε εμείς. Δε φταίμε εμείς που το εκπαιδευτικό σύστημα επιμένει, με το πείσμα που περιγράφει ο Αριστοτέλης στα «Ήθη των γερόντων», να αξιολογεί τα παιδιά μας με τα ίδια εξεταστικά δοκίμια που εξεταστήκαμε εμείς προτού φανταστούμε τον κόσμο της σαρωτικής τεχνολογίας, της γρήγορης πληροφορίας και της άμεσης πρόσβασης σε δεδομένα αριθμητά. Εσείς φταίτε, κύριοι, που δεν αντιλαμβάνεστε το χάσμα που σας χωρίζει από το σημερινό σχολείο και τα παιδιά μας. Κι όχι επειδή γέρασε το σώμα σας, δεν είμαι ρατσίστρια, μα επειδή γέρασε το πνεύμα σας κι ας ήμαστε συνομήλικοι κάποιοι. Η ατυχία σας είναι πως χάσατε οριστικά το παιδί μέσα σας.

Τέλος, κλείνω με τη βασική διαφορά νέων και γερόντων, κατά τον Αριστοτέλη:

«[οι νέοι] Προτιμούν να κάνουν ό,τι τους φαίνεται ωραίο παρά ό,τι τους συμφέρει, επειδή οι πράξεις τους υπαγορεύονται πιο πολύ από την καρδιά παρά από τον ψυχρό υπολογισμό• κι ενώ αυτός λογαριάζει το συμφέρον, η αρετή λογαριάζει το ωραίο».

Προτού, λοιπόν, γεράσουμε όλοι, άστε μας να δουλέψουμε με χαρά και μη μας καταλογίζετε την κόπωση της δυστυχίας. Όσοι δε, έστω λίγοι, συνάδελφοί μας, δεν ένιωσαν ποτέ αυτή τη χαρά, το σύστημα να τους εντοπίσει και να διαγνώσει την αιτία της δυστυχίας τους. Διότι οι υπόλοιποι, σχεδόν όλοι, είμαστε χαρούμενοι που είμαστε δασκάλες και δάσκαλοι. Κι αν αναρωτιέστε γιατί το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα επιτυγχάνει υψηλές επιδόσεις των μαθητών του, να ξέρετε πως η απάντηση είναι πολύ απλή. Επένδυσαν στο παιγνίδι και τη χαρά.