Φωτογραφίες: Retrocyprus

Αρχικά, θα κάνει την έρευνα του με συγγενείς, φίλους και γείτονες από πριν για τις τάσεις του καλοκαιριού, τον καιρό, τις προσφορές και την πιθανότητα να ταξιδέψει σε γκρουπ. Αν στα trendy μέρη ο καιρός είναι καλός, η προσφορά οικονομική και διατίθεται και σε γκρουπ, ο Κύπριος νιώθει και πιο χαρούμενος και πιο ασφαλής.

Οι «τιμές» -το πακέτο καιρού, προσφοράς και γκρουπ- θα αξιολογηθούν από το ίδιο πάνελ συγγενών, φίλων και γειτόνων παρόλο, που υπάρχει ο κίνδυνος να τους «πιάσει το μάτι».

Σε στυλ όπου γης και πατρίς, ο Κύπριος σε ταξίδι στο εξωτερικό είναι πρέσβης της χώρας του, αφού όπου και να βρεθεί καταλήγει στο συμπέρασμά ότι «σαν την Κύπρο εν έσιει» και επιθυμεί να εξασκήσει τη γλώσσα του και τα έθιμα του («να κάνει τα δικά του» όπως συνηθίζει να λέει). Η αναζήτηση/εξερεύνησή του ξεκινά από τα εστιατόρια, ψάχνοντας να βρει το απόλυτο δείγμα γαστρονομικού πολιτισμού, που είναι οι σιεφταλιές και το κλέφτικο. Σε αυτό το πρώτο πολιτισμικό τεστ συνήθως οι «ξένοι» αποτυγχάνουν.

Στην κατηγορία διατροφή -κουζίνα, δεν πρεσβεύει μόνο τον πολιτισμό, αλλά προωθεί και τα εγχώρια προϊόντα, αφού δεν πάει με «άδεια χέρια»- έθιμο της κουλτούρας του σε συνδυασμό με την γενική κλίση του Κύπριου να τιμά με φιλότιμο το δούναι και λαβείν (το «εν πουλλόου μου και εν θα μείνει πάνω μου»). Θα φέρει το χαλούμι του, το λουκάνικο πιτσιλιάς, το λουκούμι Γεροσκήπου και αν είναι σκληροπυρηνικός μπορεί να φέρει και την παττίχα.

Πέραν της πτυχής της φιλοξενίας υπάρχει και η πτυχή της επιβίωσης για να έχει μια καβάτζα τροφής, ένα σενάριο β’, σε περίπτωση που δεν του αρέσει τίποτα εκεί στην ξενιτιά.

Τον απασχολεί τον Κύπριο σε ταξίδι στο εξωτερικό η κουζίνα των «ξένων» και τον φοβίζει. Είναι κάτι που βλέπει αρνητικά από την αρχή, γιατί έχει την πεποίθηση ότι οι «ξένοι» δεν ξέρουν να τρώνε. Η ανάγκη του να έχει εφεδρικές προμήθειες είναι ως ένα βαθμό και κατάλοιπο του πολέμου και ίσως και δείγμα της ξενοφοβίας του. Φυσικά, ο Κύπριος σε ταξίδι στο εξωτερικό δεν παραδέχεται ή έστω αποδέχεται ούτε το ένα ούτε το άλλο.

Η πιο μεγάλη του χαρά είναι όταν συναντά ένα άλλο Κύπριο στο εξωτερικό. Την στιγμή της αναγνώρισης έρχονται σαν κύματα «τα πρώτα μαύρα ρίγη», όπως λέει και ο Οδυσσέας Ελύτης, με το πρώτο- πρώτο «ρε κουμπάρε». Βαθιά η συγκίνηση του και πολλές οι απορίες του σε αυτόν τον έταιρο Κύπριο, που βρίσκεται ανυποψίαστος στο ίδιο μέρος και αποκτά ξαφνικά καθήκοντα νόστου. Φυσικά, το πρώτο πράγμα που θα κάνει ο Κύπριος σε ταξίδι στο εξωτερικό είναι να ασχοληθεί εκτενώς με τα οικογενειακά δέντρα για βρει πόσοι βαθμοί συγγένειας τους κρατούσαν τόσα χρόνια χωριστά, για να βρεθούν τυχαία -ή σε περίπτωση που τίποτα δεν είναι τυχαίο- καρμικά στην ξενιτιά. Ζει εκεί ένα μικρό δράμα με θέμα την σύμπτωση, την τύχη και ποια τα τσάνσες (chances)- ή το ίντα τσανς (chance)-, αλλά οι απορίες είναι πολλές και γίνονται ακόμα πιο πολλές και πιο σκληρές σε μορφή «…αν επιτρέπεται δηλαδή».

Μέγιστη προτεραιότητα του είναι να ψωνίσει χωρίς αύριο. Τα ψώνια του εξωτερικού για τον Κύπριο εξακολουθούν να έχουν άλλη χάρη, παρόλο που στα χρόνια της παγκοσμιοποίησης τα ίδια ρούχα φτιάχνονται στην Κίνα, σταμπάρονται, κάπου στην Αμερική και διανέμονται σε όλη την Ευρώπη από γνωστές αλυσίδες καταστημάτων συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου. Για τον Κύπριο όλα αυτά δεν παίζουν κανένα ρόλο, γιατί τα έφερε από το εξωτερικό, όπως κάποτε ο Καποδίστριας έφερε δοξασμένα στην Ελλάδα την πατάτα.

Έχει υποχρέωσή άμεσα να παραγοντοποιηθεί για αν μάθει τα μυστικά της πόλης -τα καλά καλλίτερα- χωρίς να ιδρώσει και πολύ σαν ένα μάνιουαλ γκουγκλάρισμα ή ένα πρόχειρο γκάλοπ σε όποιο κακομοίρη βρεθεί στο δρόμο του και εμπνέει στον Κύπριο σε ταξίδι στο εξωτερικό την αυτοπεποίθηση ότι μπορούν να συνεννοηθούν. Όπως λέει και ο Kwame Anthony Appiah στο βιβλίο του «Κοσμοπολιτισμός - Η ηθική σε ένα Κόσμο από Ξένους», έχουμε αρκετές κοινές λέξεις-έννοιες στο λεξιλόγιό μας ως ανθρωπότητά για να συνεννοηθούμε. Μέσα σε αυτό το λεξιλόγιο -λυπούμαι να σας πληροφορήσω αγαπητοί συμπατριώτες- δεν βρίσκεται η φράση «ρε my friend».

Με αυτή την έννοια ο Κύπριος είναι κοσμοπολίτης -παγκόσμιος πολίτης τολμώ να πω- γιατί θα μπει στο κλίμα της πολιτιστικής ανταλλαγής ανεξάρτητα αν εκτιμηθεί η συνεισφορά του ή όχι. Επίσης, θα μπει σε κλίμα ειδικής αποστολής θα δικτυωθεί, θα δει κανένα αξιοθέατο, θα συναγωνιστεί τους Ιάπωνες στην φωτογραφική μανία, θα βαρεθεί λίγο την ώρα της Ιστορίας και Γεωγραφίας, θα χαθεί λίγο στις σκέψεις του και στους χάρτες του και κατά το μεγαλύτερο μέρος της αποστολής θα έχει βήμα διστακτικό και βλέμμα θολό, θα «φανεί όμως στο χειροκρότημα» κατά την απογείωση και την προσγείωση.

Το «εξωτερικό» εξακολουθεί να ασκεί μια γοητεία στον Κύπριο και να του προκαλεί ένα δέος του αγνώστου, δεν πτοείται από θεωρίες τύπου παγκόσμια χωριά και αυξημένης κινητικότητας στην Ενωμένη Ευρώπη. Ζει το δράμα της ξενιτιάς και του νόστου, του ξεριζωμού και της επιστροφής· ζει το ταξίδι Καβαφικά παίρνοντας την Πόλη μαζί του και την επιστροφή λαϊκά αλά Καζαντζίδη σε στυλ ανάθεμα σε ξενιτιά: «είναι φριχτό στον άνθρωπο να ‘ναι ξενιτεμένος μακριά από κείνους π’ αγαπά μέσα στους ξένους ξένος».

M.Γ.