Υλοποιώντας τις -προ καιρού- απειλές της για κάθοδο και γεώτρηση στην περιοχή, η Τουρκία εδώ και δύο μέρες εγκατέστησε 60χλμ ανοικτά της Πάφου το γεωτρύπανο «Fatih», ή «Πορθητής» στα ελληνικά, ξεκινώντας γεωτρήσεις στην περιοχή.

Η Κυπριακή Δημοκρατία, σύμφωνα με τις δηλώσεις του Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Χριστοδουλίδη, έχει ήδη εκδώσει μέσω του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας και έχει αποστείλει στην Europol διεθνές ένταλμα σύλληψης του προσωπικού του «Πορθητή», ενώ προχώρησε και σε διάφορα άλλα διαβήματα μέσω της διπλωματικής οδού, καταγγέλλοντας τις τουρκικές παραβιάσεις.

Με την κατάσταση να παρουσιάζεται ως ιδιαίτερα έκρυθμη, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έκανε λόγο για «δεύτερη εισβολή», ενώ διευκρίνισε πως τέτοιου είδους ενέργειες εκ μέρους της Τουρκίας απομακρύνουν τις όποιες προσπάθειες επαναπροσέγγισης.

Ο Λοΐζος Μιχαήλ αναλύει στη CITY τα μέχρι στιγμής δεδομένα, τις πιθανές προθέσεις της Τουρκίας, τα «όπλα» που έχει στη διάθεσή της η Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ τέλος εξηγεί γιατί η ανακοίνωση των ΗΠΑ εναντίον των παραβιάσεων, η οποία σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως, κρίνεται παρ' όλα αυτά από τον ίδιο ως σημαντική.

Τι σημαίνει η παραβίαση της Τουρκίας τη δεδομένη στιγμή; Ο Ερτογάν προσπαθεί να κάνει επίδειξη δύναμης στο εσωτερικό;

Τα εσωτερικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Ερντογάν είναι μόνο η μια πτυχή της ρίζας του κακού. Σίγουρα οι τελευταίες σημαντικές αποτυχίες στις δημοτικές εκλογές του περασμένου μήνα και η απώλεια μεγάλων δήμων, που άλλοτε αποτελούσαν προπύργια για το τουρκικό κυβερνών κόμμα, αλλά και η απόφαση του εκλογοδικείου για επανάληψη των εκλογών στην Κωνσταντινούπολη, εντείνει την ανάγκη του Ερντογάν να επιδεικνύει μια ηγετική, εθνικιστική και σκληρή στάση, αρχικά σε ό,τι αφορά τα εσωτερικά ζητήματα (υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία αντιμετωπίζει ταυτόχρονα και μια σοβαρή οικονομική κρίση με τη λίρα να κατρακυλά συνεχώς). Βασικός στόχος της συμπεριφοράς αυτής είναι να συσπειρώσει γύρω του τους βασικούς του σύμμαχους πλέον, τους εθνικιστές.

Από την άλλη, βεβαίως, η νέα αυτή παραβίαση αποτελεί συνέχεια της πάγιας τακτικής της Τουρκίας για αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας και της προσπάθειας της να καταχραστεί τον φυσικό πλούτο του νησιού, που σε καμία περίπτωση δεν της ανήκει, αλλά όπως πολύ σωστά έχει αναφερθεί από την πολιτική μας ηγεσία, τα όποια οφέλη και πλεονεκτήματα από τις ανακαλύψεις σε ολόκληρη την επικράτεια της κυπριακής ΑΟΖ ανήκουν στον κυπριακό λαό και οι Τουρκοκύπριοι -και κατ’ επέκταση η Τουρκία- θα τύχουν των όποιων ωφελημάτων μόνο μετά από μια συνολική επίλυση του Κυπριακού Προβλήματος.

Το ένταλμα σύλληψης που εξέδωσε η Κυπριακή Δημοκρατία εναντίον του πληρώματος του «Fatih», έχει ουσιαστικό αντίκρισμα;

Ως κράτος, δυστυχώς, δεν έχουμε τη δυνατότητα οποιασδήποτε άλλης αντίδρασης πέραν της διπλωματικής και νομικής οδού. Και ασφαλώς δεν έχουμε την στρατιωτική υπόσταση για να αναχαιτίσουμε μια ισχυρή δύναμη όπως η Τουρκία.

Συνεπώς, η μεταξύ άλλων διαβημάτων έκδοση εντάλματος σύλληψης αποτελεί μια παράμετρο της νομικής οδού που ακολουθούμε και πολύ σωστά έχει προβεί η Δημοκρατία σε αυτό το διάβημα, καθότι έχουμε να κάνουμε με μια εξόφθαλμη παραβίαση του διεθνούς δικαίου από την Τουρκία και κατ’ επέκταση και από τα μέλη του πληρώματος του «Πορθητή». Άρα, ναι, υπάρχει νομικό και πολιτικό αντίκρισμα στην έκδοση του εντάλματος σύλληψης αλλά βεβαίως δεν θα πρέπει να περιοριστούμε σε αυτό.

Εκτός από το ένταλμα σύλληψης, ποια είναι τα υπόλοιπα διαβήματα στα οποία μπορεί και πρέπει να προβεί η ΚΔ;

Όπως ανέφερα και προηγουμένως, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει την ατυχία να διαθέτει στην κατοχή της μόνο πολιτικά, διπλωματικά και νομικά όπλα. Ούτε υπερδύναμη είμαστε ούτε ο απόλυτος άρχων της ανατολικής Μεσογείου είμαστε, όπως κάποιοι διατείνονται. Με πλήρη επίγνωση του μεγέθους και της δυναμικής μας ως Δημοκρατία έχουμε τη δυνατότητα και εξ’ όσων αντιλαμβάνομαι έχει ήδη συμβεί, να προβούμε σε διαβήματα προς τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και στο Διεθνές Δικαστήριο.

Επιπρόσθετα η κατάθεση από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας συντεταγμένων για οριοθέτηση της ΑΟΖ Κύπρου - Τουρκίας, η οποία βεβαίως θα αμφισβητηθεί από την Τουρκία, αποτελεί άλλο ένα σημαντικό διάβημα αφού πλέον δημιουργείται προηγούμενο το οποίο θα απασχολήσει μελλοντικά το Διεθνές Δικαστήριο, ενώ βάσει του διεθνούς δικαίου απαγορεύεται η δραστηριοποίηση μιας χώρας, στην προκειμένη περίπτωση της Τουρκίας, σε μη οριοθετημένες περιοχές ΑΟΖ.

Την ίδια ώρα, καταγράφεται θετικά η αντίδραση ΗΠΑ, Ρωσίας, Γαλλίας και Ιταλίας, Ισραήλ αλλά και άλλων χωρών απέναντι στις νέες προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας. Δυστυχώς, δεν μπορούμε να καταγράψουμε εξίσου θετικά την εκ νέου χλιαρή και ουδέτερη αντίδραση του ΟΗΕ που αρκέστηκε να καταγράψει την ανησυχία του Γενικού Γραμματέα και την προτροπή του για προσπάθειες αποκλιμάκωσης της έντασης, ωσάν να φέρει εξίσου ευθύνη η Κυπριακή Δημοκρατία.

Δεν θα πρέπει ωστόσο να παραβλέψουμε ότι, η επίγνωση αυτή της ισχύος και του μεγέθους μας ως χώρα, είναι εκείνη που επέδρασε καταλυτικά στη σύναψη συμμαχιών με ισχυρές χώρες της περιοχής όπως είναι η Γαλλία, το Ισραήλ και εσχάτως οι ΗΠΑ, τόσο σε πολιτικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο εμπλοκής τους δια των εταιρειών που προέρχονται από αυτές, στο ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και είναι ακριβώς σε αυτές τις συνεργασίες και ιδιαίτερα στη Γαλλία που προσβλέπουμε ενδεχομένως και σε μια πιο ξεκάθαρη και σκληρή αντίδραση απέναντι στην Τουρκία σε περίπτωση που αποτολμήσει εκ νέου να παρεμποδίσει το ενεργειακό μας πρόγραμμα, όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν. Υπενθυμίζεται ότι σε αντίστοιχες προσπάθειες της Τουρκίας να παρεμποδίσει τις έρευνες της Ιταλικής ΕΝΙ και της Γαλλικής ΤΟΤΑΛ, η μεν πρώτη δεν αντέδρασε ουσιαστικά επιτρέποντας στην Τουρκία να προκαλέσει μια καθυστέρηση στον ενεργειακό σχεδιασμό της Δημοκρατίας κατά 18 περίπου μήνες, ενώ η δεύτερη αντέδρασε καταλυτικά και με στρατιωτική παρουσία αποτρέποντας τις όποιες περαιτέρω ενέργειες της Τουρκίας.

Η ανακοίνωση των ΗΠΑ εναντίον των παραβιάσεων, αναφέρεται σε διεκδικούμενη ΑΟΖ από την ΚΔ, γεγονός που σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως. Ποια η δική σας θέση;

Μια τοποθέτηση των ΗΠΑ απέναντι στην Τουρκία και τις προκλήσεις της είναι πάντοτε καλοδεχούμενη αλλά και χρήσιμη εφόσον βεβαίως αυτή αξιοποιηθεί ορθά και δεν παραμείνει απλά στα χαρτιά. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να διαφωνήσω με την τοποθέτηση κάποιων συναδέλφων που έσπευσαν να επισημάνουν ότι δεν ήταν υπέρ της Κυπριακής Δημοκρατίας η τοποθέτηση των ΗΠΑ, αφού έκανε λόγω για «μια περιοχή που διεκδικείται από την Κυπριακή Δημοκρατία» και να υπενθυμίσω ότι σωστά καταγράφεται αυτό στην ανακοίνωση αφού στη μη οριοθετημένη ακόμα ΑΟΖ Κύπρου - Ελλάδας - Τουρκίας, στην οποία περιλαμβάνονται τα σημεία που επέδραμε ο «Πορθητής», βάσει του διεθνούς δικαίου, καμία εκ των τριών χωρών δεν μπορεί να διεξάγει έρευνες ή γεωτρήσεις πριν οριοθετηθεί επισήμως. Εξ ου και η σπουδή να κατατεθούν οι συντεταγμένες. Βεβαίως, κάποιος θα σκεφτεί "καλά, περιμέναμε πρώτα η Τουρκία να δράσει πριν προβούμε σε αυτό το διάβημα;". Και δεν θα διαφωνήσω. Θα καταγράψω όμως το γεγονός ότι συνέβη, έστω και εκ των υστέρων, πράγμα που καταδεικνύει ότι υπάρχει διπλωματικός σχεδιασμός αντίδρασης απέναντι στην Τουρκία από τη Δημοκρατία. Άρα, η ανακοίνωση των ΗΠΑ κρίνεται κατά την άποψή μου εξόχως σημαντική. Άλλωστε, είναι ενδεχομένως η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ τοποθετούνται τόσο ξεκάθαρα απέναντι στην Τουρκία σε σχέση με τις παραβιάσεις της στην κυπριακή ΑΟΖ, πράγμα που δεν έγινε ούτε στην τελευταία τριμερή συνάντηση στο Ισραήλ, παρουσία του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών και την ανούσια κοινή διακήρυξη που τότε εκδόθηκε. Ωστόσο, επαναλαμβάνω ότι τέτοιου είδους τοποθετήσεις θα πρέπει να αξιοποιούνται περαιτέρω και εγκαίρως από την Κυπριακή Δημοκρατία και την κυβέρνηση και να μην αφήνονται να παραμένουν λέξεις κενές περιεχομένου.

Εξηγήστε μας λίγο περισσότερο το σημείο με την οριοθέτηση της ΑΟΖ μιας χώρας.

Συντεταγμένες στείλαμε, ωστόσο δεν υπάρχει οριοθέτηση ακόμα. Δεν είναι θέμα πολιτικό είναι καθαρά θέμα διεθνούς δικαίου και διαδικασιών. Για να μπορεί μια περιοχή να ονομάζεται ΑΟΖ μιας χώρας πρέπει πρώτα να υπάρχει συμφωνία με τις χώρες με τις οποίες γειτνιάζει. Στην προκειμένη περίπτωση, θα πρέπει να υπάρχει συμφωνία με Τουρκία και Ελλάδα, διαδικασία που δεν έχει συμβεί ακόμη και βεβαίως δεν θα συμβεί, διότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία. Οπότε, ο λόγος για τον οποίο καταθέσαμε τις συντεταγμένες είναι ακριβώς για να διεκδικήσουμε την περιοχή της ΑΟΖ που δικαιωματικά μας ανήκει, ώστε σε περίπτωση που η Τουρκία συνεχίσει τις παραβιάσεις σε αυτήν, να μπορούμε να πάμε στο Διεθνές Δικαστήριο, να εκδοθεί διάταγμα τερματισμού των ενεργειών της και να υποχρεωθεί να οριοθετήσει την ΑΟΖ της με την Κύπρο. Βάσει του διεθνούς δικαίου και του δικαίου της θάλασσας και του ΟΗΕ, ΑΟΖ κατοχυρωμένη μπορεί να θεωρηθεί μόνο μια περιοχή, αμοιβαία συμφωνημένη με τις γείτονες χώρες. Θυμίζω ότι ούτε η ΑΟΖ μας με τον Λίβανο έχει οριοθετηθεί ακόμη διότι παρά το γεγονός ότι υπήρξε συμφωνία, δεν έχει επικυρωθεί από τη Βουλή του Λιβάνου. Άρα, ούτε σ’ εκείνη την περιοχή η Δημοκρατία δικαιούται να προχωρήσει σε οποιαδήποτε ενέργεια. Αυτό το θέτω ως ένα δεύτερο παράδειγμα μιας τέτοιας περίπτωσης, για να μην θεωρηθεί ότι είναι θέμα υποταγής στην Τουρκία η σχετική αναφορά.

Λοΐζος Μιχαήλ - Διεθνολόγος και Πολιτικός Αναλυτής