Με το τουρκικό γεωτρύπανο να βρίσκεται ήδη στο βυθό της κυπριακής θάλασσας και ένα δεύτερο να είναι καθ’ οδόν, η Τουρκία μοιάζει να παίζει όλα της τα χαρτιά ασκώντας πιέσεις εκατέρωθεν.

Κάποιοι μιλούν για κινήσεις εντυπωσιασμού ή και σπασμωδικές κινήσεις της Τουρκίας, η οποία προσπαθεί να κερδίσει όσα περισσότερα μπορεί από τις ενεργειακές συμφωνίες της Κύπρου, με τις λιγότερες πιθανές απώλειες και υποχωρήσεις.

Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πως αυτή τη στιγμή -λίγα ναυτικά μίλια μακριά από την Πάφο- υπάρχει ένα τουρκικό γεωτρύπανο που διενεργεί έρευνες για εξεύρεση φυσικού πλούτου και μια Τουρκία που μοιάζει άτεγκτη και ανένδοτη στις απαιτήσεις και τις αξιώσεις της, με τις ισορροπίες να είναι λεπτές και εύθραυστες.

Τι να περιμένουμε από την ανακοίνωση των κατοχικών Αρχών για καταμέτρηση των περιουσιών εντός της περίκλειστης περιοχής του Βαρωσίου;

Η ανακοίνωση του κ. Οζερσάι για επιστημονική καταγραφή των περιουσιών στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου δεν θεωρώ ότι πρέπει να μας ξενίζει και τόσο. Είναι κατά τακτά διαστήματα που η τουρκοκυπριακή πλευρά και κατ’ επέκταση η Τουρκία κάνουν λόγο για διάνοιξη της κλειστής πόλης των Βαρωσίων, την επιστροφή των περιουσιών και των κατοίκων υπό τ/κ «διοίκηση» κ.ο.κ.

Συνεπώς, κάποια στιγμή η τ/κ πλευρά θα προχωρούσε κι ένα βήμα παρακάτω. Λαμβάνοντας υπόψη τη χρονική στιγμή της λήψης της συγκεκριμένης απόφασης, με τα όσα τεκταίνονται στην κυπριακή ΑΟΖ, τις προκλήσεις της Τουρκίας και βεβαίως την προσπάθεια να εκμαιεύσει τόσο η Τουρκία όσο και οι Τουρκοκύπριοι συγκεκριμένα οφέλη από την αξιοποίηση του φυσικού αερίου της Κύπρου, χωρίς την οποιαδήποτε λύση του κυπριακού να έχει προηγηθεί, θα πρέπει να μας προβληματίσει αλλά και να μας προετοιμάσει για τη διαχείριση του οποιουδήποτε ενδεχομένου ώστε να μην πιαστούμε στον ύπνο για άλλη μια φορά.

Τα επακόλουθα της μη λύσης

Επανειλημμένα έχουμε αναφέρει ότι όσο περνούν τα χρόνια χωρίς την εξεύρεση λύσης του Κυπριακού, η παγίωση των τετελεσμένων στα κατεχόμενα αποβαίνουν σαφώς εις βάρος της δικής μας πλευράς, αλλά και αλλοιώνουν πλήρως το περιεχόμενο των διαπραγματεύσεων. Το γεγονός ότι χρησιμοποιείται για άλλη μια φορά η κλειστή πόλη της Αμμοχώστου ως καρότο και μαστίγιο, η συναισθηματική πρόκληση και φόρτιση που προκαλούν οι κατοχικές Αρχές στους κατοίκους της πόλης μπροστά στο ενδεχόμενο να τους επιστραφεί η περιουσία τους αλλά και το ενδεχόμενο της δημιουργίας ενός προηγούμενου σε ότι αφορά την επιστροφή εδαφών με την προϋπόθεση αυτές να διοικούνται από τους Τ/κ ασφαλώς είναι άκρως επικίνδυνη για την πλευρά μας. Εάν ακολουθηθεί μια τέτοια διαδικασία για το Βαρώσι, κανείς δεν μπορεί να προδικάσει για ποιες άλλες περιοχές θα επιχειρηθεί η ίδια διευθέτηση. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, θα κλείσει ουσιαστικά την όποια διαπραγμάτευση για το κυπριακό και θα ισοπεδώσει τις διεκδικήσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς.

Σε περίπτωση που γίνουν μονομερείς διευθετήσεις για επιστροφή εδαφών με αυτό το μοντέλο, τότε για ποιο κυπριακό θα μιλάμε και για ποιο κυπριακό θα διαπραγματευόμαστε; Άλλωστε ας μην ξεχνάμε ότι επιδίωξη της Τουρκίας και του ψευδοκράτους είναι να πάρει όσο το δυνατόν περισσότερα οφέλη κυρίως από το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, παραχωρώντας όσο το δυνατόν λιγότερα ανταλλάγματα. Συνεπώς λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω η συγκεκριμένη κίνηση θα πρέπει να μας ανησυχεί και θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να τη διαχειριστούμε σωστά.

Πρόσφατα διέρρευσε στον Τύπο η μυστική συνάντηση μεταξύ Αναστασιάδη-Οζερσάι. Ο ΠτΔ ισχυρίστηκε πως επρόκειτο για συνάντηση κοινωνικού περιεχομένου. Σε μία τέτοια ταραγμένη περίοδο, πόσο πιθανόν είναι κάτι τέτοιο;

Είναι προσωπική μου εκτίμηση ότι δεν υπάρχει τίποτα το μεμπτό στο να συναντάται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με την τ/κ «ηγεσία» προκειμένου να διατηρείται ανοικτό το όποιο κανάλι επικοινωνίας έχει απομείνει σε μια περίοδο που αφ’ ενός δεν διεξάγονται διαπραγματεύσεις και αφ’ ετέρου η Τουρκία προκαλεί καθημερινά.

Φαίνεται ότι το δείπνο δεν ήταν πρωτοβουλία των δυο ανδρών αλλά του εκπροσώπου της Μαρωνίτικης Κοινότητας στη Βουλή των Αντιπροσώπων, την πρόσκληση του οποίου αποδέχθηκαν. Βεβαίως, παρά το γεγονός ότι η πρόσκληση αφορούσε δείπνο κοινωνικής φύσεως, εκ των πραγμάτων η συζήτηση θα περιστράφηκε και γύρω από τα καυτά θέματα που απασχολούν σήμερα και επηρεάζουν το κυπριακό αλλά και την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Δεν είθισται ωστόσο σε τέτοιου είδους δείπνα και ενώπιον τρίτων να συζητάς εις βάθος τόσο σοβαρά ζητήματα αλλά δεν αποκλείεται ο κος Οζερσάι να κατέθεσε εκ νέου τις αξιώσεις της τ/κ πλευράς και πολύ περισσότερο της Τουρκίας της οποίας αποτελεί έναν εκ των βασικών εκπροσώπων της στα κατεχόμενα.

Παρόλα αυτά, θα ήταν ανεύθυνο τέτοιες στιγμές να κινδυνολογούμε για τυχόν παραχωρήσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας στον κο Οζερσάι, ή για μυστικές συμφωνίες που περιλαμβάνουν παραχώρηση στους Τ/κ και στην Τουρκία από τα οφέλη του φυσικού αερίου της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Αυτή τη στιγμή συντελείται μια δεύτερη εισβολή και κατοχή από την Τουρκία στην κυπριακή ΑΟΖ και έχει διαμηνυθεί με κάθε τρόπο ότι υπό τέτοιες απειλές και συμπεριφορές, όχι μόνο δεν μπορεί να υπάρξει η οποιαδήποτε συνεργασία με την Τουρκία αλλά ούτε καν η οποιαδήποτε συζήτηση. Ας μην αναγάγουμε λοιπόν ζητήματα ήσσονος σημασίας και ας επικεντρωθούμε στο πως θα αναχαιτίσουμε την απροκάλυπτη νέο-οθωμανική τακτική που ακολουθεί η Τουρκία στην περιοχή.

Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει όπλα να αντικρούσει τις συνεχείς παραβιάσεις της Τουρκίας και να πείσει σε επανέναρξη των συνομιλιών;

Είναι καλά γνωστό ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν διαθέτει την στρατιωτική ισχύ ώστε να μπορέσει να αντιταχθεί με αυτόν τον τρόπο απέναντι στην προκλητικότητα της Τουρκίας. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικά πολιτικά και διπλωματικά όπλα στην φαρέτρα μας τα οποία είτε έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί είτε θα χρησιμοποιηθούν όποτε κριθεί αναγκαίο.

Τόσο τα διαβήματα που έχουν γίνει προς τους εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και προς τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, μας έχουν εξασφαλίσει τη φραστική επί του παρόντος, αλλά σημαντική στήριξη στη διεκδίκηση των αναφαίρετων δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας να εκμεταλλευτεί τον φυσικό της πλούτο αλλά και να ανακόψει τις παραβιάσεις της Τουρκίας.

Το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προπομπός του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, παράτεινε την de facto αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, που τέθηκε σε ισχύ πέρυσι, και ξεκαθάρισε πως δεν προβλέπεται ούτε περαιτέρω συζήτηση για την επικαιροποίηση της τελωνειακής ένωσης της ΕΕ με την Τουρκία, που αποτελεί χρόνιο στόχο της Άγκυρας.

Επανέλαβε επίσης το παράνομο των ενεργειών της Τουρκίας στην Κυπριακή ΑΟΖ καθιστώντας σαφές πως τέτοιες πράξεις θα έχουν άμεσα αρνητική επίδραση σε ολόκληρο το εύρος των ευρω-τουρκικών σχέσεων, ενώ κάλεσε την Τουρκία να σεβαστεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Απομένει τώρα να δούμε εάν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα λάβει ξεκάθαρες αποφάσεις που θα προκαλέσουν κόστος στην Τουρκία. Και υπενθυμίζεται ότι ενδεχόμενες οικονομικές κυρώσεις αυτή τη δεδομένη στιγμή θα επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο την ήδη λαβωμένη τουρκική οικονομία, χωρίς βεβαίως αυτό να σημαίνει ότι η Τουρκία θα συμμορφωθεί.

Αντιθέτως ενδέχεται να δούμε μια επανάληψη προηγούμενων απειλών της Τουρκίας σε σχέση με τις ροές μεταναστών από τη Μέση Ανατολή που θα αφήνει να διοχετεύονται στα εδάφη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε κάθε περίπτωση όμως οι ευρωπαίοι εταίροι μας θα πρέπει να τηρήσουν μια αποφασιστική και ξεκάθαρη στάση απέναντι στην Τουρκία και όχι να γίνονται υποχείρια των απειλών της.

Την ίδια ώρα αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι έχουμε επενδύσει σημαντικά στην υποστήριξη των χωρών από τις οποίες προέρχονται οι εταιρείες με τις οποίες η Κυπριακή Δημοκρατία έχει συμβληθεί στην Κυπριακή ΑΟΖ. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Γαλλία έχουν διαμηνύσει και σε λεκτικό αλλά και σε έμπρακτο επίπεδο στην Τουρκία ότι δεν θα επιτρέψουν την παρενόχληση των περιοχών της ΑΟΖ στις οποίες δραστηριοποιούνται εταιρείες δικών τους συμφερόντων ενώ υποστήριξαν σε σημαντικό βαθμό τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας καλώντας την Τουρκία να τερματίσει τις παράνομες δραστηριότητες της.

Σε συνάρτηση και με τις στρατηγικές συμμαχίες που έχει συνάψει η Κυπριακή Δημοκρατία με χώρες της περιοχής όπως είναι η Ελλάδα, το Ισραήλ αλλά και το ενδεχόμενο ένταξης κι άλλων εταίρων στις συμμαχίες αυτές, δημιουργείται ένα δίκτυ αμυντικής προστασίας αλλά και πολιτικής συνεργασίας για αναχαίτιση των προκλήσεων της Τουρκίας. Βεβαίως δεν θα πρέπει να υπερβάλλουμε στις προσδοκίες μας από οποιαδήποτε άλλη χώρα ούτε και να εθελοτυφλούμε. Καμία χώρα και κανένας εταίρος δεν θα προασπιστεί την Κυπριακή Δημοκρατία αν δεν έχει προσωπικό συμφέρον να διασφαλίσει. Συνεπώς είναι σημαντικό να ισχυροποιήσουμε τις συνεργασίες μας στον ενεργειακό τομέα ενισχύοντας τις με συνεργασίες σε πολιτικό και σε στρατιωτικό επίπεδο.

Το κλειδί της επανέναρξης των συνομιλιών

Σε ό,τι αφορά το να επαναφέρουμε την Τουρκία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, εκτιμώ ότι η δική μας πλευρά είναι και ξεκάθαρη αλλά και έτοιμη να συζητήσει με την Τουρκία, νοουμένου ότι θα τερματιστούν άμεσα οι από μέρους της προκλήσεις και παράνομες ενέργειες. Σκιαγραφώντας, όμως, τη σημερινή κατάσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας που προκαλεί την ανάγκη στον κ. Ερντογάν να προβαίνει σε μια ανώφελη επίδειξη ισχύος στο εξωτερικό προκειμένου να συσπειρώσει το εθνικιστικό του ακροατήριο, δεν μπορώ να δηλώσω αισιόδοξος ότι θα υπάρξει σύντομα συμμόρφωση της Τουρκίας και επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.

Συνεπώς υπό αυτές τις συνθήκες καμία διαπραγμάτευση, καμία συμφωνία και καμία συνεργασία δε μπορεί να υπάρξει με την Τουρκία η οποία κάθε άλλο παρά θετική βούληση για επίλυση του κυπριακού και σχέσεις καλής γειτονίας προβάλλει.