Γράφει η Αντωνία Φράγκου*

Βία κατά των Γυναικών: Αποτέλεσμα μιας συνεχιζόμενης κοινωνικής τάσης ή(/και) ενός απαρχαιωμένου εκπαιδευτικού συστήματος;

Τα ξημερώματα της 29ης Ιουνίου, μια ολόκληρη κοινωνία σωπαίνει. Μια 26χρονη μητέρα ενός ανήλικου παιδιού δολοφονείται από τον πρώην άνδρα της (ο οποίος αυτοκτονεί). Η κυπριακή κοινωνία έντρομη παρακολουθεί τις εξελίξεις. Ωστόσο, κάποιοι αιτιολογούν την συμπεριφορά του πρώην άντρα της. Θεωρούν ως ένα βαθμό κατανοητό το ότι η απύθμενη ζήλια του τον οδήγησε στο να δολοφονήσει την πρώην σύντροφό του. Ένα μέρος της κοινωνίας μας κατανοεί αυτές τις αλλοπρόσαλλες συμπεριφορές. Ταυτόχρονα τις δικαιολογεί και κάποιες φορές -ενδεχομένως- και να τις επικροτεί. Κάπως έτσι, όλες οι ενδείξεις ζωγραφίζουν την απάντηση στο «τί φταίει», ακόμα και αν εμείς οι ίδιοι αρνούμαστε να το παραδεχτούμε.

Η πρώτη ένδειξη προβάλλεται μέσα από μια πρόσφατη Παγκύπρια Έρευνα (επιχορηγημένη από την Ευρωπαϊκή Ένωση) και αναλύει ουσιαστικά το ποσοστό ζημιάς έναντι στο κοινωνικό μας σύνολο. Καταγράφει ότι το 43% των γυναικών που υπέστηκαν κακοποίηση από το σύντροφό τους δεν είχαν συμπαράσταση από τον οποιονδήποτε. Παράλληλα, είναι καταγεγραμμένο ότι το 28% των Κύπριων γυναικών υπέστηκε κάποια μορφή κακοποίησης από νυν ή πρώην σύζυγο ή σύντροφο. Με λίγα λόγια, σχεδόν 1 στις 2 γυναίκες που υπόκειται κακοποίηση φοβάται να ζητήσει την οποιαδήποτε βοήθεια, ή/και δεν της παρέχεται, ενώ περίπου 1 στις 4 υπόκειται κάποιας μορφής βίας.

Η δεύτερη ένδειξη αναδύεται μέσα από το ίδιο το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Έρευνα του Μεσογειακού Ινστιτούτου για την Ισότητα των φύλων αποδεικνύει μετά από μια σειρά ποιοτικών και ποσοτικών αναλύσεων την ύπαρξη της συγκεκριμένης ένδειξης. Τα αποτελέσματα μαρτυρούν ότι οι αντιλήψεις, τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των μαθητών/μαθητριών, αναπαράγουν έμφυλα στερεότυπα και ανισότητες στη βάση του φύλου. Αυτά τα στερεότυπα καθιστούν τα κορίτσια και όσα παιδιά δεν εμπίπτουν στη στερεοτυπική απεικόνιση του φύλου τους ευάλωτα στη βία και στον σχολικό εκφοβισμό. Εν ολίγοις, από τη μία το εκπαιδευτικό σύστημα δημιουργεί εξ’ ολοκλήρου ευάλωτα θύματα και από την άλλη απενοχοποιεί τους πιθανούς θύτες.

Επιπρόσθετα, εντός του εκπαιδευτικού μας συστήματος, παρατηρείται ο διαχωρισμός των κοριτσιών και των αγοριών με βάση συγκεκριμένα μαθήματα, δουλειές και αντικείμενα ενασχόλησης. Σύμφωνα με έρευνα της στατιστικής υπηρεσίας της Κυπριακής Δημοκρατίας (2017), έως και σήμερα υπάρχει η πεποίθηση ότι κάποια επαγγέλματα είναι απαγορευτικά για το αντίθετο φύλο. Υπάρχουν δηλαδή, εν έτει 2019, «γυναικεία» και «ανδρικά» επαγγέλματα.

Θεωρούμε έως και σήμερα ότι τα κορίτσια οφείλουν να είναι πιο ευαίσθητα, πιο ήσυχα και πιο δημιουργικά. Για αυτούς τους λόγους υπάρχει η πεποίθηση ότι τα κορίτσια οφείλουν να διαβάζουν περισσότερο και η ενασχόλησή τους να αφορά δραστηριότητες που προκαθορίζει η φύση τους, όπως χορός, τέχνη και μουσική. Στην αντίπερα όχθη, θεωρούμε ότι τα αγόρια είναι εκ φύσεως πιο ζωηρά, πιο δυνατά και πιο άγρια.

Τέλος, τα ερωτήματα που δημιουργούνται είναι πολλά. Αναλύοντας μια προς μία όλες τις ενδείξεις, κάποιος ενδεχομένως να διερωτηθεί ποιος ή τι φταίει. Από τη μία είναι όντως οι πεπαλαιωμένες αντιλήψεις οι οποίες διαιωνίζονται εντός της κυπριακής κοινωνίας; Αν ναι, από που προέρχονται αυτές οι αντιλήψεις; Ή μήπως, φέρει και το εκπαιδευτικό μας σύστημα κάποιαν -πιο ουσιαστική- ευθύνη;

Οι έρευνες και τα στατιστικά μαρτυρούν το πρόβλημα. Όμως, αν αυτά τα ερωτήματα δεν απαντηθούν σύντομα και αν δεν δράσουμε συλλογικά σαν κοινωνία για να τα επιλύσουμε, τότε ίσως θρηνήσουμε και άλλα θύματα. Οι 37 γυναίκες που σκοτώθηκαν τα τελευταία 10 χρόνια είναι ήδη υπέρ-αρκετές.

*Η Αντωνία Φράγκου είναι Υποψήφια Διδάκτωρ Ευρωπαϊκού Δημοσίου Δικαίου