Πάντα με γοήτευαν οι παλιές φωτογραφίες. Μου προκαλούσαν δέος και την ανάγκη να τις κοιτώ για ώρες και να επεξεργάζομαι τις λεπτομέρειες στα πρόσωπα, στα ρούχα, τη στάση του σώματος.

Πρόσφατα, όταν βρέθηκα στο σπίτι των παππούδων μου, έπιασα τον εαυτό μου (και πάλι) να παρατηρεί τις παλιές φωτογραφίες στον τοίχο, από τον γάμο και τον αρραβώνα τους, όταν ξαφνικά με πλησίασε η γιαγιά μου και μου αποκάλυψε ότι η γαμήλια φωτογραφία που έχω μπροστά μου είναι προϊόν μοντάζ.

Όπως μου εξήγησε, ελλείψει χρημάτων αλλά και της πρακτικής δυσκολίας να έχεις φωτογράφο στον γάμο σου, τα νεαρά ζευγάρια που παντρεύονταν εκείνη την εποχή πήγαιναν σε κάποιο καλό φωτογράφο μία φωτογραφία τους, συνήθως από τους αρραβώνες για να τους «ετοιμάσει» μία γαμήλια φωτογραφία.

«Το 1954, όταν παντρευτήκαμεν, επήαμεν σε έναν καλαμαρά στη Λεμεσό που είχεν όνομα και εδώσαν με του τη φωτογραφία που τους αρραβώνες μας για να μας την κάμει γαμήλια. Θυμούμαι πως ήθελε 10 λίρες τότε, αλλά ήταν που τους καλούς».

«Photoshop», πολύ πριν το Photoshop δηλαδή, με τους φωτογράφους της εποχής να κόβουν τα κεφάλια του ζευγαριού από την αυθεντική φωτογραφία και να τα «κολλάνε» σε σώματα τα οποία φορούσαν νυφικό και γαμπριάτικο κουστούμι, για να δημιουργήσουν έτσι μια γαμήλια φωτογραφία για το ζευγάρι.

Καλύτερη εξήγηση για το πώς κατάφερναν να πετύχουν αυτό το αποτέλεσμα 60 και πλέον χρόνια πριν, οι φωτογράφοι της εποχής, δίνει στη CITY η Graphic Designer, Δανάη Μιχαηλίδου: «Η πρώτη φωτογραφία δημιουργήθηκε από τον Nicephore Niepce γύρω στα 1800μ.Χ. από λάθος, μέσα σε έναν σκοτεινό θάλαμο. Ο Niepce χρησιμοποιώντας χλωριούχο άργυρο αποτύπωσε μια αρνητική εικόνα, χωρίς όμως να καταφέρει να «σταθεροποιήσει» την εικόνα στο χαρτί. Γύρω στο 1820, κατάφερε να αποτυπώσει απευθείας σε χαρτί την πρώτη φωτογραφία της εποχής, με την τεχνική αυτή να ονομάζεται ηλιογκραβούρα».

Πώς λειτουργούσε το τότε photoshop: Χρησιμοποιούσαν την τεχνική της «φωτοσύνθεσης» ή αλλιώς φωτομοντάζ. Δηλαδή, έκοβαν τα πρόσωπα από τη μία φωτογραφία και τα τοποθετούσαν στην άλλη, στην προκειμένη του νιόπαντρου ζευγαριού και φωτογράφιζαν ξανά τη δεύτερη φωτογραφία –τη φωτοσοπαρισμένη. Με αυτή τη λογική η φωτογραφία με το μοντάζ, θεωρείτο ως η «αυθεντική» του νιόπαντρου ζευγαριού.

Ωστόσο, με μία πιο προσεκτική ματιά είναι εμφανές ότι πρόκειται για μονταρισμένη φωτογραφία. Αρχικά τα πρόσωπα του δεν είχαν τον ίδιο φωτισμό με το υπόλοιπο σώμα. Ενώ κάποια από τα στοιχεία των προσώπων, όπως φρύδια και χείλια, είναι πολύ πιο έντονα στη φωτογραφία που έχει υποστεί μοντάζ.

Μία πρακτική που ακολουθούσαν για να ταιριάξουν τα σώματα με τα πρόσωπα, πριν φωτογραφίσουν ξανά τη φωτογραφία με το κολλάζ των προσώπων, ήταν να ζωγραφίζουν με μολύβι ή κάρβουνο κάποια από τα χαρακτηριστικά των προσώπων για να φαίνονται πιο έντονα στην μονταρισμένη εικόνα και τελική φωτογραφία του νιόπαντρου ζευγαριού.

Η αυθεντική φωτογραφία τώρα, από την οποία αφαιρούσαν τα πρόσωπα, ξανατυπωνόταν από τα αρνητικά, αφού συνήθως ο ίδιος φωτογράφος έβγαζε τις φωτογραφίες τότε.