Όταν κάποτε ακούω ανθρώπους να θυμούνται πράγματα και καταστάσεις από την ηλικία των 2 ή των 3 ετών, αναρωτιέμαι πώς γίνεται να έχουν τόσο έντονες μνήμες από μία ηλικία που το λεξιλόγιό σου περιορίζεται στις 15 λέξεις και η αντίληψή σου οριοθετείται το περιβάλλον που ζεις και μεγαλώνεις.

Προσωπικά οι αναμνήσεις που έχουν από την παιδική μου ηλικία αρχίζουν από το δημοτικό και έπειτα, πιο πριν τα μοναδικά πράγματα που μου δημιουργούν εικόνες, είναι οι παλιές φωτογραφίες από το άλμπουμ της μαμάς.

Από την άλλη υπάρχουν άτομα που περιγράφουν με λεπτομέρειες πράγματα που έχουν ζήσει από τα δύο τους χρόνια και είναι πεπεισμένοι πως τα έχουν ζήσει. Κι όμως, έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Psychological Science κατέδειξε πως περίπου το 40% των πρώτων αναμνήσεων που έχουμε σε τόσο μικρή ηλικία είναι πιθανώς φανταστικές.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE.ID

Τα αποτελέσματα αυτά προέκυψαν από μια έρευνα σε 6.641 άτομα στο Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία έδειξε ότι περίπου 2.560 από τους ερωτηθέντες (38,6%) ισχυρίζονται ότι έχουν αναμνήσεις από όταν ήταν δύο ετών ή μικρότεροι και σχεδόν 900 από αυτές τις αναμνήσεις ήταν από τότε που οι ερωτηθέντες ήταν ενός έτους ή νεότεροι. Οι συμμετέχοντες έπρεπε να είναι βέβαιοι ότι η μνήμη ήταν γνήσια και ότι δεν βασίζονταν σε κάποια φωτογραφία ή σε οτιδήποτε άλλο, πέρα από την άμεση εμπειρία.

Υπάρχει μόνο ένα πρόβλημα: Οι άνθρωποι δεν έχουν μνήμες πριν από την ηλικία των τρεισήμισι ετών. Για τους συντάκτες της έρευνας, όλοι αυτοί οι άνθρωποι που ισχυρίζονται ότι έχουν ζωντανές αναμνήσεις από τα πρώτα δύο χρόνια της ζωής τους, είναι αναξιόπιστοι.

«Το σημαντικό είναι ότι το άτομο που έχει αυτές τις αναμνήσεις δεν γνωρίζει ότι είναι φανταστικές», δήλωσε ο Martin Conway, διευθυντής του Κέντρου Μνήμης του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. «Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι τα συστήματα που μας επιτρέπουν να θυμόμαστε πράγματα είναι πολύ περίπλοκα και μόνο μετά την ηλικία των πέντε ή των έξι σχηματίζουμε μνήμες αντίστοιχες με τον ενηλίκων, λόγω του τρόπου με τον οποίο αναπτύσσεται ο εγκέφαλος και χάρη στην ώριμη κατανόησή μας για τον κόσμο».

Η ανάλυση της γλώσσας των ερωτηθέντων και των λεπτομερειών τους στην περιγραφή ρίχνει φως στο γιατί πολλοί άνθρωποι φαίνεται να έχουν φανταστικές πρώτες αναμνήσεις. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτές οι φανταστικές αναμνήσεις πιθανότατα δημιουργούνται από αποσπασματικές πρώιμες εμπειρίες -όπως ένα ιδιαίτερο συναίσθημα για ένα μέλος της οικογένειας, ένα αγαπημένο παιχνίδι και ούτω καθεξής- και συνδυάζονται με τις γνώσεις που έχουν για την παιδική τους ηλικία, τις οποίες απέκτησαν αργότερα.

Ένας συγκεκριμένος τύπος φανταστικής μνήμης που αναφέρθηκε από πολλούς ερωτηθέντες είχε να κάνει με το καροτσάκι ή το πορτ-μπεμπέ.

«Για αυτό το άτομο, αυτό το είδος ανάμνησης θα μπορούσε να έχει προκύψει, όταν κάποιος είπε, ‘η μαμά είχε ένα μεγάλο πράσινο καροτσάκι’», είπε ο Conway. «Στη συνέχεια, αυτός ο άνθρωπος σχημάτισε μια εικόνα για αυτό, με τη φαντασία του. Με την πάροδο του χρόνου, αυτά τα θραύσματα σχηματίζουν μια ανάμνηση και συχνά το άτομο σιγά-σιγά τη διανθίζει, προσθέτοντας, για παράδειγμα και διάφορα παιχνίδια. «Με την πάροδο του χρόνου, αυτά τα διανοητικά θραύσματα ανακαλούνται στη μνήμη από τους ενήλικες και βιώνονται ως “αναμνήσεις”».

Δοκιμάστε να φέρετε στον νου σας την πιο παλιά ανάμνηση που έχετε. Εάν έχετε μια μνήμη από κάτι που συνέβη πριν από την ηλικία των τριών ετών και περιλαμβάνει πολλές λεπτομέρειες, υπάρχουν πολλές πιθανότητες να είναι απλώς μια ιστορία που έχετε πει στον εαυτό σας, καθώς μεγαλώνατε.