Του Άρη Κωνσταντινίδη

Η υπόθεση της 19χρονης Βρετανίδας έχει αναδείξει χρόνιες στρεβλώσεις και δυσλειτουργίες αστυνομίας, Νομικής Υπηρεσίας και δικαστηρίων σε όλο το φάσμα της ποινικής διαδικασίας.

Ένα τμήμα (δυστυχώς μεγάλο) της κυπριακής κοινωνίας επικροτεί με χαιρεκακία και αχαλίνωτο σεξισμό, ενώ ευτυχώς ένα άλλο δυναμικό κομμάτι αντιδρά.
Οι εμπλεκόμενοι στην ποινική διαδικασία συνήθως παραβλέπουν (συχνά επειδή αγνοούν...) το νομικό πλαίσιο (κανόνες και νομολογία) των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είτε πρόκειται για το Σύνταγμα, όπως οφείλει να ερμηνεύεται με γνώμονα την ΕΣΔΑ και τη νομολογία του ΕΔΑΔ, διεθνείς συμβάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων είτε για ευρωπαϊκές οδηγίες.

Αυτό είναι αποτέλεσμα διαχρονικής ανεπάρκειας των εμπλεκόμενων φορέων και ευρύτερα της κοινωνίας σε κουλτούρα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι απογοητευτικό και απαράδεκτο ότι οι πλείστοι όσων εμπλέκονται στην ποινική διαδικασία κατά κανόνα έχουν ελλιπή (αν όχι μηδαμινή) εκπαίδευση στους κανόνες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με αποτέλεσμα συχνά η ποινική διαδικασία να έχει άδικη εξέλιξη και εξοργιστική κατάληξη που παραβιάζει ανθρώπινα δικαιώματα, ιδιαίτερα όταν εμπλέκονται ευάλωτοι συνάνθρωποι μας.

Πρέπει να τεθεί τέλος σε αυτό το δυσλειτουργικό πλαίσιο που δεν αρμόζει σε ένα δημοκρατικό κράτος δικαίου μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχουμε καθήκον να συμβάλλουμε (μέσω της εκπαίδευσης, της εμπειρογνωμοσύνης, του ακτιβισμού) στην ταχεία αλλαγή αυτού του πλαισίου και νοοτροπίας και στον τερματισμό αυτών των πρακτικών, με την καλλιέργεια και εμπέδωση δικαιωματικής κουλτούρας τόσο στον κρατικό μηχανισμό όσο και στην ευρύτερη κοινωνία.

Η πανεπιστημιακή εκπαίδευση των νέων νομικών στα ανθρώπινα δικαιώματα και η μεταπτυχιακή εκπαίδευση νομικών που το επιθυμούν στα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ένα πρώτο βήμα. Ένα μεγαλύτερο βήμα είναι η πανεπιστημιακή εκπαίδευση των δόκιμων αστυνομικών στα ανθρώπινα δικαιώματα από το 2018, που έχω τη μεγάλη ευθύνη να συντονίζω (κάτι που όμως δεν αναμένεται να επιφέρει απτά αποτελέσματα βραχυπρόθεσμα).

Ιδιαίτερα κρίσιμος (θα) είναι ο ρόλος της Σχολής Δικαστών που θα (μετ)εκπαιδεύσει τους λειτουργούς της δικαιοσύνης (ελπίζουμε και στα ανθρώπινα δικαιώματα). Απαιτείται, ωστόσο, συστράτευση από όλους τους αρμόδιους κρατικούς και μη φορείς και η βούληση της πολιτείας να βελτιώσει ουσιαστικά την κατάσταση, σε συμμόρφωση με τις συστάσεις διεθνών εποπτικών οργάνων.

Ελπίζω η κυοφορούμενη και πρόσφατα παρουσιασθείσα Εθνική Στρατηγική για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, που κινείται σε αυτή την κατεύθυνση, και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης που θα ακολουθήσει μέσα στο 2020 να αποτελέσουν το πλαίσιο αναφοράς σε αυτή την πορεία.

Παραμένω (ακόμη) αισιόδοξος για το 2020 και τη νέα δεκαετία. Χρόνια πολλά και καλή χρονιά και δεκαετία με περισσότερη δικαιοσύνη και ουσιαστική ισότητα για όλες/ους!




Φωτογραφία: Luis Villasmil/Unsplash