Η Sawsan al-Musawa από τη Συρία, ξέροντας τι σημαίνει να μην έχεις πατρίδα, όταν άκουσε πως ο Ερνοτγάν άνοιξε τα σύνορα αφήνοντας τους μετανάστες και τους πρόσφυγες να περάσουν στην Ευρώπη, πήρε αμέσως τα παιδιά της και έφυγε από τον χώρο της κατασκήνωσης στην ανατολική Τουρκία, με προορισμό τα σύνορα με την Ελλάδα.

Έξι μέρες μετά, η Musawa και τα 4 παιδιά της -θυμίζω πως τα δύο αγόρια της πάσχουν από εγκεφαλική παράλυση-, όντας πλέον κουρασμένοι, αγανακτισμένοι, εξαντλημένοι και θυμωμένοι, συνειδητοποιούν πως το όνειρο για μία νέα ζωή στην πολιτισμένη Ευρώπη έληξε άδοξα… στα σύνορα.

«Γιατί μας το έκανε αυτό ο Ερντογάν αν ήξερε ότι οι Έλληνες δεν θα μας αφήσουν να περάσουμε;», αναρωτιέται καθισμένη πάνω σε έναν σωρό από ρούχα και πάνες για τους γιους της, που στέκονται δίπλα της φοβισμένοι.

Ο δημοσιογράφος του Reuters, Joseph Nasr, μας δίνει μέσω της πιο πάνω περιγραφής την ίσως πιο τραγική πτυχή των όσων εκτυλίσσονται αυτές τις μέρες στα ελληνοτουρκικά σύνορα.

Για όσους δυσκολεύονται να καταλάβουν, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες δεν είναι το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι η συμπεριφορά του Ερντογάν που χρησιμοποιεί ανθρώπους -σαν αναλώσιμα αντικείμενα- για να κερδίσει πράγματα, το πρόβλημα είναι η αδράνεια και η ανικανότητα της ελληνικής κυβέρνησης (όχι των Ελλήνων) αλλά κυρίως της ΕΕ να διαχειριστούν ένα ανθρωπιστικό θέμα με αποτελεσματικότητα. Και όσο συμβαίνουν όλα αυτά, όλοι οι αργόσχολοι βρίσκουμε πρόσφορο έδαφος να κουνάμε το δάκτυλό μας και να ξερνάμε μισαλλοδοξία έναντι κάποιων ανθρώπων που... τυχαία δεν είμαστε στη θέση τους.

Δεν είναι αυτοί το πρόβλημα. Οι άνθρωποι αυτοί είναι τα θύματα του προβλήματος. Οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν πατρίδα, τα παιδιά τους δεν έχουν πατρίδα.

Τα τελευταία μερικά χρόνια, κάθε που κοντεύει η επέτειος της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, για τις ανάγκες σχετικών ρεπορτάζ, συνηθίζω να επισκέπτομαι (μέσα στον «λάλλαρο» του καλοκαιριού) διάφορους προσφυγικούς συνοικισμούς στο νησί, μιλώντας με πρόσφυγες.

Σημείωση: πρόσφυγας είναι αυτός που αναγκαστικά εγκαταλείπει τον τόπο μόνιμης διαμονής και κατοικίας και για διάφορους λόγους προσφεύγει ή καταφεύγει σε άλλη χώρα. Στη δική μας περίπτωση δε, γίναμε πρόσφυγες στην ίδια μας την πατρίδα.

Συναναστρεφόμενος πάντα με αυτούς τους ανθρώπους, συνειδητοποιώ κάθε φορά πόσο οδυνηρή είναι για έναν άνθρωπο η διαδικασία να αφήσει πίσω όλα τα υπάρχοντά του και όλη τη ζωή του, να χάσει ότι έχει και δεν έχει, να ξεριζωθεί τόσο βίαια από τον τόπο του και να ψάχνει (είτε μέσα στον «λάλλαρο» του καλοκαιριού είτε μέσα στον «ψόφο» του χειμώνα) για καινούργια πατρίδα. Αδιανόητο.

«Στις 14 Ιουλίου 1974 ήμασταν σε ένα γάμο και ακούγαμε κόσμο να ψουψουρίζει ότι κάτι θα γίνει. Τη μέρα της εισβολής μπήκαμε 11 άτομα σε ένα αυτοκίνητο. Τι να παίρναμε μαζί μας; Ευχαριστούμε τον Θεό που γλυτώσαμε και γλύτωσαν και οι κόρες μας. Πήγαμε στα Λεύκαρα. Ήταν καλός ο κόσμος στα Λεύκαρα, ήμασταν καλοί κι εμείς, επεράσαμε».

Η κυρία Ειρήνη Πύρου, που τα τελευταία 45 χρόνια διαμένει στον Συνοικισμό Στροβόλου 2, δίνει το στίγμα αυτής ακριβώς της κατάστασης. Πόσο οδυνηρό και απάνθρωπο είναι, δηλαδή, να σε διώχνουν από τον τόπο σου, αλλά συνάμα πόσο σημαντικό είναι να γίνεσαι (απο)δεκτός από ανθρώπους που είναι πρόθυμοι να σε φιλοξενήσουν -έστω προσωρινά. Πόσο σπουδαίο είναι κάποιοι άνθρωποι να σου φερθούν... ανθρώπινα.

Είναι σημαντικό να είσαι πρόθυμος να βοηθήσεις -εφόσον παραστεί η ανάγκη- έναν άνθρωπο που τυχαία δεν είσαι στη θέση του. Τυχαία γεννήθηκε η κυρία Ειρήνη στο κατεχόμενο σήμερα κομμάτι της Κύπρου. Τυχαία γεννήθηκε η Musawa στη Συρία. Τυχαία γεννήθηκε ο Samir στην Κάμπια -ο οποίος στα 14 του αποφάσισε να φύγει από τη χώρα του, μόνος του (οι γονείς του πέθαναν), φτάνοντας τελικά (ασυνόδευτος) στην Κύπρο, με σκοπό να γλυτώσει από την πείνα και τη δικτατορία αλλά και για να κυνηγήσει το όνειρό του που είναι να γίνει ποδοσφαιριστής.

Όπως, επίσης, τυχαία εγώ δεν είμαι πρόσφυγας. Όπως, τυχαία δεν κοιμόμουν σε ένα αντίσκηνο τον χειμώνα, με την υγρασία να τρυπά τα κόκκαλά μου. Όπως, τυχαία δεν είμαι αυτές τις μέρες στον Έβρο, με τα παιδιά μου, ψάχνοντας για πατρίδα.

Πώς γίνεται να μιλούμε με μίσος για κάποιον που τυχαία δεν είμαστε στη θέση του, και ειδικά σε περιπτώσεις ανθρώπων που για την άσχημη μοίρα και κατάστασή τους δεν φέρουν καμιά ευθύνη.

Οπότε, αν δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για όσους ζουν σε φυγή, μέχρι να βρούνε απάγκιο, τουλάχιστον ας κλείσουμε το στόμα μας. Ας μην τα βάζουμε με τους αδύναμους, με μάνες που ψάχνουν γη για τα παιδιά τους.