Της Μαρίνας Μαλένη [Θεατρολόγος, Επικοινωνιολόγος]

Ένα παράθυρο επικοινωνίας! Ευχαριστούμε City!

Πες μου φεγγάρι,

τα παλιά δε θα ξανάρθουν πάλι;

Νίκος Γκάτσος

Σε καιρούς που η επικοινωνία γίνεται εξίσου σημαντική με την ανάσα, για να μη χάσουμε το είναι μας και την ανθρωπιά μας, η κατ’ εξοχήν έκφραση επικοινωνίας, που δεν είναι άλλη από την Τέχνη, αποκτά ακόμα πιο εξέχουσα σημασία στη ζωή μας. Είναι η στιγμή που όλοι στρεφόμαστε σε “ενέσεις υγείας» για τη ψυχή μας, για να μας δώσουν ανάσα και δύναμη να ανταπεξέλθουμε, να μπορέσουμε να αντέξουμε τον περιορισμό, την απουσία των ανθρώπων, την απουσία του αγγίγματος, την αφαίρεση του δικαιώματος της αφής, τον περιορισμό των βασικών ελευθεριών, να αποσείσουμε τον φόβο, να ανακτήσουμε τη δύναμη. Συνειδητά ή ασυνείδητα, εκείνο το τραγούδι, εκείνος ο πίνακας, εκείνη η ταινία, μας κάνει να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο μας διαφορετικά και μας δίνει δικαίωμα να νιώθουμε ανθρώπινα.

Αυτό το διάστημα, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε πόσο απαραίτητο είναι να διαφυλαχθεί το οικοσύστημα των τεχνών για το μέλλον. Ο χώρος του Πολιτισμού, το περιβάλλον μέσα στο οποίο οι καλλιτέχνες ζουν, δημιουργούν, προσφέρουν, μοιράζονται μαζί μας τη δημιουργική τους ενέργεια, την αγωνία, τον πόθο, την αγαλλίαση, τον εκφραστικό τους οίστρο, προκειμένου να διατηρούν τον κόσμο μας α ν θ ρ ώ π ι ν ο. Είναι απόλυτη ανάγκη να πασχίσουμε με όλες μας τις δυνάμεις να κρατήσουμε το οικοσύστημα των τεχνών ζωντανό και υγιές.

Τι εννοούμε όταν μιλάμε για το οικοσύστημα των τεχνών; Μιλάμε αφενός για έναν υπέροχο κόσμο, ένα εξαίσιο περιβάλλον δημιουργίας, αφετέρου, για ένα πολύπλοκο και πολυσύνθετο κόσμο, με πολλά επίπεδα και γρανάζια αλληλοεξαρτώμενων τροχών. Δεν είναι μόνο ο ηθοποιός, ο ζωγράφος, ο χορευτής ή ο περφόρμερ γενικά πολύτιμος στο χώρο αυτό. Το οικοσύστημα αυτό χρειάζεται να λειτουργεί με ισόρροπη ανάπτυξη από τις πολιτείες παντού, να λειτουργούν οι διαδικασίες χορηγιών, να υπάρχουν οι συνθήκες δημιουργίας, να υπάρχουν υγιείς Φορείς που να μπορούν να προσφέρουν εργασία στους καλλιτέχνες, τους τεχνικούς, τους ανθρώπους της παραγωγής, προώθησης και προβολής, να μπορούν οι φοιτητές τεχνών να συνεχίζουν τις σπουδές και τις αναζητήσεις τους, να υπάρχει χώρος και τρόπος για ανταλλαγή δημιουργικών ιδεών, για διάλογο ανάμεσα στις τέχνες, να υπάρχουν τέχνες στα σχολεία και να υποβοηθείται κάθε παιδί να αναπτύξει τη δημιουργικότητα μέσα του, να υπάρχει πολιτική για την τέχνη για να αναπτύσσεται ισόρροπα, να μπορούν οι καλλιτέχνες να έχουν αναγνώριση και φωνή στα κέντρα λήψης αποφάσεων, να υπάρχουν υποδομές ώστε να είναι οι τέχνες προσιτές σε κάθε πολίτη και σε κάθε δημιουργό, να λειτουργούν τα κέντρα θεραπείας μέσω των τεχνών, να υπάρχουν προϋποθέσεις για διδασκαλία των τεχνών, σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, να υπάρχει κριτική και ανταλλαγή απόψεων, πολιτιστική δημοσιογραφία και προβολή των πολιτιστικών γεγονότων, σεβασμός στην πνευματική δημιουργία και στο στοιχειώδες ανθρώπινο δικαίωμα για καλλιτεχνική έκφραση, να υπάρχουν και να διασφαλίζονται σωστές αμοιβές και κοινωνικές παροχές για τους δημιουργούς… και πολλά άλλα. Μα πάνω απ’ όλα, πρέπει να υπάρχει κοινό, το οποίο να έχει και την πρόσβαση στην πληροφορία για τα πολιτιστικά γεγονότα, και τη δυνατότητα να βρεθεί στις αίθουσες ή τις γκαλερί, και τη γνώση ή τη δυνατότητα να μάθει αλλά πρέπει το κοινό και να Θ έ λ ε ι να βρεθεί μαζί με άλλους για να απολαύσουν ένα πολιτιστικό γεγονός, όταν θα λήξουν τα περιοριστικά μέτρα και θα αρχίσει η ζωή μας σιγά σιγά να αποκαθίσταται.

Ο COVID-19 μας έχει στερήσει από πολλά πράγματα και το κυριότερο, δυστυχώς, έχει θερίσει ανθρώπινες ζωές. Το τι θα μας στερήσει μελλοντικά από τον τρόπο ζωής μας, είναι κάτι που περνά σε ένα βαθμό από το χέρι μας. Ας μην αφήσουμε να μας στερήσει τις Τέχνες, την αγαλλίαση του να αφήνεις την ψυχή σου ανοιχτή να δεχθεί μαζί με άλλους το αποτέλεσμα της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Το να στερηθεί ένας άνθρωπος το άγγιγμα, το χάδι, τη φυσική παρουσία του άλλου για ένα ή δύο μήνες είναι ένα πράγμα. Το να αναγκαστεί να μάθει να ζει και να λειτουργεί πάντα μόνος, , μακριά από τις τέχνες, να επιλέγει να μην συνυπάρχει με άλλους σε κοινές εμπειρίες, το να απορρίψει από τη ζωή του κοινά θεάματα ή τις τέχνες των ζωντανών θεαμάτων, θα είναι καταστροφικό για τις αυριανές κοινωνίες.

Η πολιτεία οφείλει να λειτουργήσει προληπτικά, προστατευτικά, υποστηρικτικά προς το οικοσύστημα των τεχνών. Είναι αλήθεια πως δεν μπορούμε να καυχηθούμε στην Κύπρο για την αποτελεσματική στήριξη των τεχνών, δεν είναι ανάμεσα στις προτεραιότητες προφανώς, δεν έχουμε δημιουργήσει συνθήκες για αυτό, όσες προσπάθειες κι αν γίνονται, δεν έχουμε καν συγκεκριμένη και μακροπρόθεσμη Εθνική πολιτική για τις τέχνες, με βάση την οποία να αναπτύσσονται ισόρροπα και με υγεία τα πράγματα. Δεν έχουμε θέσει στόχους σε κάθε τομέα των τεχνών, ώστε να δουλεύουμε όλοι από κοινού για να τους επιτύχουμε. Δεν έχουμε διαθέσει τα κονδύλια που αντιστοιχούν κανονικά στον Πολιτισμό, δεν είμαστε καθόλου κοντά στο να φτάσουμε τον τρόπο που οι Ευρωπαϊκές χώρες στηρίζουν και προάγουν την πολιτιστική δημιουργία. Όμως, είναι αλήθεια πως λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες, η καλλιτεχνική δημιουργία στην Κύπρο είναι σε ζηλευτά επίπεδα. Λαμβάνοντας υπόψη τα μέσα που διατίθενται για την τέχνη, οι άνθρωποι των τεχνών κάνουν θαύματα. Τούτο δεν κρίνεται μόνο εγχώρια αλλά και σε διεθνές επίπεδο, με κρυμμένους θησαυρούς στο χώρο μας, που τυγχάνουν αναγνώρισης μόλις βγουν έξω από τα στενά μας σύνορα, και δεν αναφέρομαι μόνο στα γεωγραφικά. Με καλλιτέχνες που ζουν και δημιουργούν φέρνοντας νέες τάσεις και ιδέες, παραμένουν άγρυπνοι στις καινούριες πραγματικότητες, αγωνιούν να ανταλλάξουν πρακτικές, να γνωρίσουν νέες, να βρεθούν μαζί για να συνδημιουργήσουν, όσες κι αν είναι οι αντιξοότητες.

…Τις τελευταίες μέρες δουλεύουμε με προσωπικό ασφαλείας. Εκείνη τη μέρα, μπαίνοντας από το υπόγειο, αντί να ανέβω απ’ ευθείας στον όροφο του γραφείου μου, πάτησα στον ανελκυστήρα το κουμπί του ισογείου, έπρεπε να περάσω από το θυρωρείο. Άνοιξαν οι πόρτες, στο χώρο φορτοεκφόρτωσης πίσω από την Κεντρική Σκηνή ΘΟΚ. Ο ΠΑΝΤΑ ζωντανός χώρος, με συναδέλφους, προσωπικό, ηθοποιούς, ξένους, περαστικούς, η παντοτινή ακαταστασία -που ενίοτε ξεπερνούσε τα όρια και με εκνεύριζε-, η δημιουργική φασαρία και τα πρωινά υπέροχα -κάποτε και αγουροξυπνημένα- χαμόγελα, τα σκηνικά, τα έπιπλα, τα αντικείμενα, τα ξέχειλα τασάκια στον ανοιχτό χώρο, οι μισοπιωμένοι καφέδες με τα παράπονα και τα ανοιγμένα κείμενα… είχαν αντικατασταθεί από ένα σκοτεινό, μαύρο, άηχο, νεκρό χώρο.

Χωρίς φως.

Χωρίς ίχνος ζωής.

Χωρίς ίχνος πρόθεσης ζωής.

Χωρίς ίχνος πρόθεσης δημιουργίας.

Χωρίς ανάσα.

Μου κόπηκε η ανάσα.

Συνάδελφοι, ανυπομονώ να ξανανταμώσουμε.

*Η CITY ζήτησε από ανθρώπους του Πολιτισμού να γράψουν ένα κείμενο για τη σημαντικότητα των Τεχνών, γενικότερα αλλά και ειδικά σε περιόδους δύσκολες όπως αυτή που διανύουμε τις τελευταίες βδομάδες.

>>Διάβασε επίσης:

Το κείμενο του Ηθοποιού Βαλεντίνου Κόκκινου

Το κείμενο του Σκηνοθέτη, Θεατρικού Συγγραφέα και Σεναριογράφου Άδωνη Φλωρίδη

Το κείμενο της Γενικής Διευθύντριας του Θεάτρου ΡΙΑΛΤΟ Γεωργίας Ντέτσερ

Το κείμενο του Ζωγράφου Κίκου Λανίτη

Το κείμενο της Ηθοποιού Πόπης Αβραάμ