Κεντρική φωτογραφία: CURA.


Η φωτογραφία ήταν (και είναι) ο αιώνιος έρωτάς του. Η πρώτη του δουλειά ήταν να τυπώνει τις φωτογραφίες του Andy Warhol (αν π.χ. λάτρευε τη μόδα, το αντίστοιχο θα ήταν να σιδέρωνε τα φορέματα στα shows της Chanel). Είναι αυτό που λέμε πως «δεν αρκεί να το κυνηγήσεις και να σου παρουσιαστεί η ευκαιρία, είναι το τι κάνεις με αυτήν όταν έρχεται».

Θέλησε και εξέθεσε τον εαυτό του σε μεγάλου βεληνεκούς καλλιτέχνες. Αμέσως μετά, προσλήφθηκε ως βοηθός του μυθικού Irving Penn κι έπειτα εξελίχθηκε σε έναν από τους πιο καταξιωμένους, πιο περιζήτητους και φημισμένους φωτογράφους της εποχής μας.

Δεν υπάρχει κάτι που να μην το έχει κάνει. Παρουσίασε τη δουλειά του σε πάνω από 200 βιβλία και bookazines. Φιλοξενήθηκε σε χώρους όπως τα MoMA και Berkeley Art Museum. Συνεργάστηκε με brands-κολοσσούς όπως Gucci, Supreme και Adidas, ενώ ανέλαβε και τον φακό iconic print τίτλων όπως τα i-D και Dazed&Confused. Aναφέροντάς τα και μόνο, σχεδόν αισθάνεται κανείς δέος. Το «αντικείμενο» που αγάπησε και φωτογράφησε περισσότερο από όλα όμως, είναι η πόλη του, η Νέα Υόρκη.

Πήρε την απόφαση να ταξιδέψει από την Ολλανδία στο «Μεγάλο Μήλο», στα 80s, όταν η τέχνη της πόλης ξεχείλιζε ζωή. Όταν η ίδια «φωταγωγούσε» άπλετα τη διαφορετικότητα, την ποικιλομορφία και έδωσε το βήμα στους καλλιτέχνες της να «συζητήσουν» και να προκαλέσουν μέσα από τα έργα τους. Όπως άλλωστε οφείλει να κάνει η τέχνη (είτε συμφωνείς είτε διαφωνείς με αυτό που πραγματεύεται). Και ο ελληνικής καταγωγής Ari Marcopoulos, «ξελογιασμένος» από την ψυχή της μητρόπολης του κόσμου, ίσως και υποσυνείδητα, αποφάσισε να απαθανατίσει κάθε στιγμή της.

Από την έξαρση της hip-hop σκηνής και των skaters στα 90s, στις μπασκετικές αλάνες και τους πληθωρικούς δρόμους της, ο Ari εγκλώβισε στον φακό του, σχεδόν ωμά και αφιλτράριστα, κάθε αρτηρία της καρδιάς της μεγαλούπολης. Τους ανθρώπους της, τις διαφορετικές κουλτούρες αυτών...

Και μελετώντας τον θα νιώσεις διάχυτα μια νοσταλγία, μια «αναρχία» και μια ελευθερία σε κάθε έργο του, σε κάθε του κλικ. Αυτό δεν είναι απόλυτα αντιπροσωπευτικό, αν το αποκωδικοποιήσεις, του πνεύματος της Νέας Υόρκης;

Η επιλογή του να σκιαγραφήσει αυτό το πνεύμα αναπόφευκτα τον έφερε αντιμέτωπο με καταστάσεις, γεγονότα και πράξεις που επηρέασαν και πολιτικοποίησαν, ως ένα βαθμό, τη σκέψη του. Αυτό φανερώνει και ο ίδιος, σε δήλωσή του με αφορμή την τελευταία του δουλειά του, την έκθεση «Into the Now», στο Amsterdam.

«Συχνά σκέφτομαι πως η πανδημία στην Αμερική δε ξεμπρόστιασε μόνο την αποτυχία του συστήματος υγείας αλλά και τον ωμό ρατσισμό, τη βία των υπέρμαχων της υπεροχής των λευκών, και ως ένας άνθρωπος που πάντα περνούσα το χρόνο μου με σημαντικούς Αφροαμερικανούς καλλιτέχνες, μουσικούς και ηγέτες, δεν μπορώ παρά να αναρωτιέμαι. Ήμουν παιδί τη μέρα που δολοφονήθηκε ο Martin Luther King. Ήμουν 11 όταν οι Tommie Smith και John Carlos έσκυψαν τα κεφάλια τους και σήκωσαν την γροθιά τους. Είμαι 63. Πότε θα τελειώσει αυτή η βία;».

Ο παγκοσμίου φήμης «ποιητής των δρόμων», Ari Marcopoulos, μιλά στη CITY.

Νιώθετε «γεμάτος»; Καταξιωμένος; Νιώθετε το μέγεθος της επιρροής που έχει το έργο σας; Πώς είναι όταν κάνετε αναδρομή στο παρελθόν;

Από τα 16 μου με ενδιέφερε η φωτογραφία και δεν έχω χάσει αυτό το ενδιαφέρον, εδώ και πάνω από 40 χρόνια. Και σήμερα, φωτογραφίζω και οπτικογραφώ με πάθος. Δεν κοιτώ πίσω πολύ, αφοσιώνομαι στο «τώρα» και σε αυτό που πιθανόν να συναντήσω μπροστά. Η τέχνη της φωτογραφίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις αναμνήσεις και όσο ασχολούμαι, τόσο περισσότερες αναμνήσεις δημιουργώ. Θα έρθει κι εκείνη η στιγμή που θα κοιτάξω πίσω. Όμως, τώρα, είμαι συγκεντρωμένος στη δουλειά μου, στο παρόν.

Μετακομίζοντας στην Νέα Υόρκη, στα 80s, κυνηγούσατε το «Αμερικάνικο Όνειρο»;

Το «Αμερικάνικο Όνειρο» ακόμη και στα 80s ήταν ένα φαινόμενο σχεδόν παλιακό. H πραγματικότητα ήταν πως έπρεπε να βρω αμέσως δουλειά για να επιβιώσω. Δεν είναι πως δεν ονειρευόμουν να γίνω διάσημος ή αναγνωρισμένος, αλλά στη Νέα Υόρκη πρέπει να μάθεις πρώτα να επιβιώνεις και να έχεις αρκετά χρήματα για να βγάλεις το μήνα. Οι στόχοι σου αλλάζουν όσο πετυχαίνεις τους προηγούμενους. Πρωτίστως, εγώ ήθελα να φανώ αντάξιος των δικών μου προσδοκιών. Είμαι ο χειρότερος κριτής του εαυτού μου.

Ξεκινήσατε τυπώνοντας τις φωτογραφίες του Andy Warhol. Δύο χρόνια αργότερα, προσληφθήκατε ως βοηθός του θρυλικού φωτογράφου μόδας, Irving Penn. Ποιοι είναι τα ινδάλματα και οι μέντορές σας.

Είναι τόσοι πολλοί οι άνθρωποι που θαυμάζω, σε όλους τους τομείς. Καλαθοσφαιριστές όπως οι Kareem Abdul-Jabbar και Dr. J. Καλλιτέχνες όπως οι Robert Rauschenberg και David Hammons. Πολιτικοί όπως οι Angela Davis και Huey P. Newton, αλλά και μουσικοί όπως οι Ornette Coleman και Grandmaster Flash. Μια λίστα που δεν έχει τελειωμό. Το να επιλέξω τους μέντορές μου, όμως, είναι λίγο πιο… περίπλοκο. Έμαθα τυπώνοντας και μελετώντας τις φωτογραφίες του Andy Warhol. Έμαθα να εξετάζω με λεπτομέρεια το χρώμα και τη διαβάθμισή του από τον Irving Penn. Οι Robert Frank και June Leaf επίσης μου έδωσαν κάποιες κατευθυντήριες.

Αν θα έπρεπε να επιλέξετε ένα έργο σας, ως το δικό σας «piece de resistance», ποιο θα ήταν αυτό;

Δεν μπορώ να απαντήσω σε αυτό. Δεν υπάρχει απάντηση, είναι σα να διαλέγεις ένα από τα παιδιά σου ως το πιο αγαπημένο. Δεν γίνεται.

Η τέχνη σας φαίνεται να «καθοδηγείται» από τη στιγμή, χωρίς φίλτρα, σχεδόν «απροβάριστη». Ισχύει ή γίνεται αρκετή προεργασία και editing μετά στο στούντιο;

Κάποιες φορές είναι πιο αυθόρμητη, κάποιες είναι πιο… προγραμματισμένη. Εξαρτάται, έχω πολλά διαφορετικά πρότζεκτς και κάθε δουλειά χρειάζεται άλλη προσέγγιση. Περνώ αρκετό χρόνο στο στούντιο αναλύοντας, διαβάζοντας κι έπειτα επεξεργάζομαι το φιλμ και αφοσιώνομαι στα βιβλία μου. Στο στούντιο επίσης δουλεύω κάποια bookazines αλλά και ιδέες για επόμενα installations, σε εκθεσιακούς χώρους.

Από έφηβους στο Banks, σε μοντέλα και διασημότητες... Kατά τη διάρκεια της καριέρας σας, πολλά πρόσωπα αποτέλεσαν το θεματικό σας αντικείμενο. Πόσο εύκολο είναι να διατηρηθεί μια συνοχή, μια ισορροπία, που να ταιριάζει στο δικό σας καλλιτεχνικό προφίλ;

Αριθμητικά δεν συγκρίνεται, έχω φωτογραφίσει πολύ περισσότερους απλούς, καθημερινούς ανθρώπους, από ότι διάσημους. Η μόνη διαφορά έγκειται στο ότι κάποιος celebrity έχει πολύ πιο έντονη άποψη ως προς το πώς θέλει να φωτογραφηθεί και να παρουσιάσει τον εαυτό του. Έχουν συνηθίσει τόσο πολύ στο να φωτογραφίζονται, που έχουν πάντα έτοιμα τα «photo faces» τους.

Κάντε κλικ για τη φωτογράφηση του Iggy Pop, 1995

Έχετε όμως συνεργαστεί με επιτυχία και με megabrands (Supreme, Adidas κοκ.), με τίτλους όπως i-D, με καλλιτέχνες όπως ο Jay-Z. Ήρθε ποτέ η δημιουργική σας ταυτότητα σε σύγκρουση με τους όποιους περιορισμούς θέτει ένα mainstream brand;

Στις πλείστες των περιπτώσεων προσπαθώ να διατηρώ τον δικό μου χαρακτήρα, έχω τον δικό μου τρόπο με τον οποίο δουλεύω. Με τον Jay-Z είχα απόλυτη ελευθερία, αλλά ήταν μια συνεργασία, εννοώντας πως το είχαμε συζητήσει πριν έτσι ώστε να καλύψει και τις δικές του ανάγκες. Τα περισσότερα brands με τα οποία δουλεύω, με προσλαμβάνουν ακριβώς για την δική μου, ιδιαίτερη ματιά και προσέγγιση.

Έχετε αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής σας στο να «αιχμαλωτίσετε» στον φακό σας τη ψυχή της street κουλτούρας. Τι σας τράβηξε σε αυτήν;

Η αλήθεια είναι πως δεν κατάλαβα ποτέ τι εννοούν οι άνθρωποι όταν αναφέρονται στον όρο «street culture». Η Νέα Υόρκη είναι μια πόλη γεμάτη ζωντάνια. Γίνονται τόσα πολλά πράγματα στους δρόμους της, παντού υπάρχουν «εικόνες» που δεν γίνεται να μην υποκύψεις στον πειρασμό να τα φωτογραφήσεις. Υπάρχει μια βαθιά νοσταλγία, όταν ο κόσμος αναφέρεται στη Νέα Υόρκη, για τα 70s και τα 80s. Φθηνότερα ενοίκια, το Μανχάταν ήταν «κατακλυσμένο» από καλλιτέχνες που εν τέλει αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν λόγω της αύξησης του κόστους διαβίωσης. Υπάρχει όμως ακόμη τέχνη στην πόλη, εδώ ζουν και εργάζονται πολλοί καλλιτέχνες και στο Brooklyn ιδιαίτερα, η τέχνη ανθεί.

Έχει αλλοιωθεί σήμερα αυτή η κουλτούρα; Ποια στοιχεία διαπιστώνετε πως ενδυνάμωσαν ή και πλήγωσαν το πνεύμα της;

«Εξευγενισμός», αν θες, υπάρχει. Πολλοί λένε πως και το Βερολίνο έχει αρχίσει και χάνει το «νεύρο» του, τη σπιρτάδα του. Δεν νοσταλγώ όμως. Πέρασα όντως πολύ καλά στη Νέα Υόρκη στα 80s όμως και σήμερα παραμένει ένα πολύ ζωντανό, γεμάτο ενέργεια μέρος. Περνάει δύσκολα, και λόγω πανδημίας και φυσικά με τις διαδηλώσεις που γίνονται καθημερινά κατά του ρατσισμού και της αστυνομικής βίας. Εξακολουθώ να βρίσκομαι όμως σε έναν τόπο όλο ζωή.

Είχατε την ευκαιρία να φωτογραφίσετε και τους δρόμους της Ελλάδας, ειδικότερα των Αθηνών;

Ο πατέρας μου ήταν Έλληνας, πέρασα πολύ χρόνο ως παιδί στην Ελλάδα και την επισκέπτομαι συχνά. Ο θείος μου συνήθιζε να με πηγαίνει σε αγώνες του Ολυμπιακού αλλά εγώ είμαι ΑΕΚ (γέλια). Τη φωτογραφίζω όπου κι αν την περπατήσω την Ελλάδα, ειδικά την Αθήνα. Ολοκλήρωσα ένα βιβλίο γεμάτο φωτογραφίες που τράβηξα ένα απόγευμα στα Εξάρχεια (το οποίο εκδόθηκε από την Roma Publications). Μόλις τελείωσα ακόμη ένα βιβλίο γεμάτο με φωτογραφίες της Αθήνας.

Είστε καλλιτεχνικά ενεργός εδώ και 4 δεκαετίες. Πώς η ψηφιακή επανάσταση, ιδιαίτερα τα κοινωνικά δίκτυα, άλλαξε και τη δική σας αλλά και τη δουλειά των συναδέλφων σας; Η εποχή του Instagram αλλοίωσε την τέχνη σας;

Είναι αυτό που λέμε «it is what it is». Δεν ξέρω αν άλλαξε τον τρόπο αυτόν καθαυτόν, χρησιμοποιώ τόσο ψηφιακά όσο και αναλογικά εργαλεία. Ο καθένας τώρα έχει μια κάμερα, υπάρχουν πολύ περισσότερες φωτογραφίες από ποτέ αλλά και πολύ μεγαλύτερη πρόσβαση στο να τις δεις ή να τις δείξεις. Στο τέλος-τέλος τι προτιμάς να βλέπεις. Μια δημιουργία 2Χ2 ίντσες σε μια μικρή οθόνη ή ένα έργο τέχνης στον τοίχο. Χρησιμοποιώ το Instagram, αλλά μου δημιουργεί πολύ μεγαλύτερη ικανοποίηση το να «συνθέτω» ένα βιβλίο γεμάτο φωτογραφίες.