Στο πλαίσιο της συνέντευξής μας με τον Ιάκωβο Χατζηπιερή, ο οποίος μεταξύ άλλων συνέγραψε με τον Ορχάν Καπατάς το «Κοινό Λεξικό της Ελληνοκυπριακής και Τουρκοκυπριακής Διαλέκτου» (για το οποίο μας μιλά εκτενώς), δεν έχασε την ευκαιρία να μας δώσει κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα λέξεων που χρησιμοποιούνται και στις δύο διαλέκτους.

«Θα αναφέρω γνωστές λέξεις που προέρχονται από την ελληνική και τουρκική και, άσχετα από την απώτερή τους αρχή, χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα και από τις δύο κοινότητες του νησιού ως κυπριακές».

Συγκεκριμένα:

αγγόνιν - angoni

αΐπιν - ayıp

αρσενικοθήλυκος - arsenofiligo

άσιλα - asıl

άσσιοϊλε - aşöyle

ατζιαμής - acamı

αχαμάκκης - ahmak

άχρηστος - ahristo

βόρτος - vordo

βοσκός - vosgo

επιστάτης - ebistad

ζάφτιν - zapt

ίσσιαλλα - işşallah

καπύρα - gabira

κουφή - gufi

μάσσιαλα - maşallah

μαυρογέρημος - mavroyerimo

πιλέ (μου) - bile

ποτήριν - bodiri

σπανός - ısbano

τζιερεμέ - cereme

τταράφκια - taraf

χάζιν - haz

χαλάλιν - helal

χαρράμιν - haram

Πώς προέκυψε η ιδέα για τη συγγραφή ενός τέτοιου λεξικού;

Η ιδέα για τη λεξικογραφική αυτή συγγραφή προέκυψε σε μένα και τον Ορχάν, αφού εντοπίσαμε τη γλωσσική επαφή της ελληνικής και της τουρκικής γλώσσας στην Κύπρο από προηγούμενές μας συγγραφικές συνεργασίες. Το γεγονός βέβαια ότι εντοπίσαμε αυτές τις λέξεις δεν ήταν κάτι εντελώς καινούργιο για εμάς. Λίγο πολύ αυτές οι λέξεις είχαν εντοπισθεί και από άλλα παλαιότερα, αλλά και σχετικά νεότερα, αξιόλογα λεξικά. Σημαντική καινοτομία της δικής μας δουλειάς, θεωρώ πως ήταν το γεγονός ότι προχωρήσαμε στη σύζευξη των λέξεων των δύο διαλέκτων, ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής, μέσα σε ένα κείμενο, το οποίο οδήγησε στο «Κοινό Λεξικό». Γιατί είτε ελληνογενείς είτε τουρκογενείς οι λέξεις αυτές δεν παύουν από το να είναι κυπριακές.

Το εγχείρημα με το «Κοινό Λεξικό» πώς αντιμετωπίστηκε από τις δύο κοινότητες του νησιού;

Το κυπριακό αναγνωστικό κοινό, με φυσικούς ομιλητές της κυπριακής διαλέκτου τους Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, έδειξε πραγματικά να εκτιμά τις κοινές λέξεις, με τις οποίες έχει μεγαλώσει και μέσω των οποίων κουβαλά αμέτρητα βιώματα. Ίσως αυτό το κοινό συναίσθημα Ε/κ και Τ/κ που βίωσαν και μοιράστηκαν ζωές, ιστορίες και εμπειρίες, να είναι και ο λόγος που το «Κοινό Λεξικό» είχε τόσο μεγάλη απήχηση. Οι περισσότεροι αναγνώστες μάλιστα μου διηγούνται, εντυπωσιασμένοι, πολλές άλλες λέξεις που ξέρουν πριν ακόμη κοιτάξουν στη δεύτερη σελίδα του Λεξικού. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό που ο κόσμος έχει από μόνος του κριτήριο να αγαπά και να εκτιμά το ίδιό του το «είναι», δηλαδή τις ρίζες της καταγωγής και της παράδοσής του. Εν προκειμένω, το «είναι» μας είναι αυτό που αντανακλά εν γένει την κυπριακή μας πραγματικότητα και ύπαρξη.

Διαβάστε περισσότερα για το λεξικό ΕΔΩ, στο κείμενο της συνέντευξης που δημοσιεύτηκε στις 9 Ιανουαρίου.



*Φωτογραφία: Hert Niks / Unsplash