«Επιβιβάστηκα στο δεξαμενόπλοιό της εταιρείας που δούλευα τότε, από ένα ναυπηγείο στην Κίνα, τον Νοέμβριο του 2019. Το συμβόλαιό μου ήταν για πέντε μήνες, οπότε θα επέστρεφα πίσω στην Κύπρο τον Μάρτιο του 2020. Στο μεταξύ, μας πρόλαβε η πανδημία, με αποτέλεσμα να παραμείνω στο πλοίο για 9 μήνες, ενώ άλλα μέλη του πληρώματος παρέμειναν στη θάλασσα για 12 συνεχόμενους μήνες, κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες. Αυτό ήταν το πρόβλημα. Οι συνθήκες που βρεθήκαμε και όχι ο χρόνος. Άλλωστε οι ναυτικοί είμαστε μαθημένοι να είμαστε στη θάλασσα για μεγάλο διάστημα. Όχι όμως σαν εγκλωβισμένοι που δεν έχουν καν τα απαραίτητα για την επιβίωσή τους».

Με τον Μάριο συναντηθήκαμε κάπου κοντά στη θάλασσα για να κάνουμε την κουβέντα μας. Μετά από τόσους μήνες κλεισμένοι στο σπίτι, ένιωθα πως αυτή η κουβέντα έπρεπε να γίνει εκ του σύνεγγυς -όταν ακόμη επιτρεπόταν κάτι τέτοιο. «Δεν γουστάρω τη θάλασσα όταν είμαι στη στεριά», μου λέει σε ανύποπτο χρόνο. «Προτιμώ τη φύση του βουνού. Με ηρεμεί. Τα καλοκαίρια, εάν δεν είμαι πάνω σε πλοίο, αποφεύγω τα μπάνια στη θάλασσα. Δεν θέλω».

Δεν έχει παρά μερικούς μήνες στη στεριά, μετά από την παρατεταμένη περίοδο εγκλωβισμού του στο καράβι που εργαζόταν, ένεκα της πανδημίας και ακόμη νιώθει περίεργα για όλο αυτό που βίωσε. «Κατάφερα να αποβιβαστώ μόνο και μόνο επειδή είμαι Ευρωπαίος πολίτης. Άλλα μέλη του πληρώματος, από ασιατικές χώρες, δεν μπορούσαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Μόλις πιάσαμε λιμάνι, σε μία γαλλική αποικία, που θεωρείται ευρωπαϊκό έδαφος, κατέβηκα από το πλοίο και επέστρεψα αεροπορικώς στην Κύπρο. Ήταν η πιο δύσκολη στιγμή που έζησα στα 11 χρόνια που είμαι ναυτικός», προσθέτει.

Όταν ξέσπασε η πανδημία ήσασταν ήδη εν πλω;

Ξεκινήσαμε με το δεξαμενόπλοιο πετρελαίου από την Κίνα, τον Νοέμβριο του 2019. Όταν ανακοινώθηκαν τα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, εμείς βρισκόμασταν ήδη στον Ινδικό Ωκεανό, με προορισμό τον Περσικό Κόλπο. Εμείς μαθαίναμε τι γινόταν από το διαδίκτυο, αλλά και από κάποια ενημερωτικά reports που έστελνε η εταιρεία με διάφορα μέτρα πρόληψης και προφύλαξης απέναντι στο ιό. Μας είχε γίνει ξεκάθαρο, παρόλα αυτά, πως τίποτα απ’ όσα γνωρίζαμε δεν ίσχυε πλέον.

Τι εννοείς όταν λες πως τίποτα απ’ όσα γνωρίζατε δεν ίσχυε πλέον;

Η εφαρμογή του καθολικού lockdown στην Κίνα και στις υπόλοιπες χώρες, λίγους μήνες αργότερα, για εμάς σήμαινε τον πλήρη αποκλεισμό μας από τα πάντα: ιατρική περίθαλψη, προμήθειες, ανταλλακτικά, αλλαγή πληρώματος, αναλώσιμα, πόσιμο νερό. Τα πάντα. Και επειδή βρισκόμασταν στην α’ φάση της πανδημίας, όλα ήταν πιο αυστηρά.

Οπότε, βρεθήκατε αποκλεισμένοι σε ένα δεξαμενόπλοιο χωρίς να μπορείτε να προσεγγίσετε λιμάνι;

Κανένα λιμάνι δεν μας δεχόταν. Το χειρότερο ήταν που ακούγαμε και διαβάζαμε πως τα κράτη έκαναν διευθετήσεις για επαναπατρισμό των πολιτών τους, με τους ναυτικούς να μην αναφέρονται πουθενά. Ενώ συνέβαινε και το εξής παράδοξο. Εγώ, για παράδειγμα, ως Κύπριος πολίτης είχα το δικαίωμα να επιστρέψω στη χώρα μου, αλλά για να ταξιδέψω στην Κύπρο έπρεπε να περάσω από άλλες χώρες προηγουμένως, οι οποίες δεν με δέχονταν, άρα δεν είχα άλλη επιλογή από το να παραμείνω στο πλοίο.

Το πρώτο εκείνο διάστημα της αβεβαιότητας πώς ήταν η κατάσταση εντός του πλοίου;

Λόγω του ότι ήμασταν μικρή ομάδα, 24 άτομα σύνολο, και επειδή δεν είχαμε επαφές με τη στεριά, δεν είχαμε μεγάλες αλλαγές στην καθημερινότητά μας. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζαμε όλοι ήταν το άγχος και το στρες για τις οικογένειές μας. Είχαμε βεβαίως επικοινωνία μαζί τους, αρκετά καλή, αλλά ένας ναυτικός ξέρει πως όσο λείπει μακριά, οι δικοί του κρατάνε κρυφά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν για να μην τον επιφορτίσουν ψυχολογικά. Οπότε διαβάζαμε ειδήσεις, ο καθένας για τη χώρα του, αλλά στα σπίτια μας δεν ξέραμε τι πραγματικά συνέβαινε. Στην πιο δύσκολη θέση ήταν όσοι είχαν καταγωγή από τις Φιλιππίνες καθώς εκείνη την πρώτη περίοδο οι ασιατικές χώρες βίωναν άσχημες καταστάσεις, οπότε η αγωνία για τις οικογένειές τους ήταν μεγάλη. Στη δουλειά μας οφείλεις να είσαι 100% αφοσιωμένος σε αυτό που κάνεις, ένα λάθος ή μια απροσεξία μπορεί να στοιχήσει τη ζωή σου ή κάποιου συναδέλφου σου. Υπό αυτές τις συνθήκες πώς να επιτύχεις κάτι τέτοιο;

‘Χάθηκε’ κόσμος από το πλήρωμα;

Ευτυχώς όχι. Δεν είχαμε τέτοιο περιστατικό. Τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα, αλλά βγήκαμε όλοι ζωντανοί. Σε άλλα καράβια, όμως, υπήρξαν απώλειες ζωής. Λόγω της πίεσης που υπέστησαν κάποιοι ναυτικοί, χάθηκαν στη θάλασσα. Αυτοκτόνησαν.

Άτομα που λύγισαν ψυχολογικά;

Το να λυγίζουν ψυχολογικά οι ναυτικοί ενός πλοίου δεν είναι κάτι σπάνιο. Απλώς εκείνη την περίοδο όλα ήταν πιο έντονα. Είχαμε διάφορα περιστατικά κρίσεων πανικού και άτομα που είχαν ξεπεράσει τα όριά τους. Αυτό που προσπαθούσαμε από τη μεριά μας, τόσο εγώ όσο και ο πλοίαρχος, ήταν να μην τους πιέζουμε και όταν είχαμε τη δυνατότητα να τους δίνουμε περισσότερο ελεύθερο χρόνο για ανάπαυση και διασκέδαση. Είχαμε και κάποια ηλεκτρονικά παιχνίδια στο καράβι, βλέπαμε ταινίες, προσπαθούσαμε να νιώθουμε όσο πιο ανθρώπινα γινόταν για να μην τρελαθούμε.

Μετά το πρώτο σοκ, πώς ήταν οι επόμενοι μήνες πάνω στο πλοίο;

Κάθε μέρα και πιο δύσκολα. Ο πλανήτης βυθιζόταν στην πανδημία κι εμείς υποφέραμε όλο και περισσότερο. Οι συνθήκες της δουλειάς γίνονταν χειρότερες, είχαμε ελλείψεις σε τρόφιμα, αναλώσιμα και πρώτες ύλες, δεν μπορούσαμε να έχουμε μία έξοδο σε κάποιο λιμάνι για να κατέβει ο κόσμος να νιώσει λίγο καλύτερα. Ήμασταν όμηροι μιας αόρατης απειλής.

Αντιμετωπίσατε σοβαρές ελλείψεις σε τρόφιμα;

Ήταν αναπόφευκτο. Η χειρότερη έλλειψη ήταν αυτή στο πόσιμο νερό, όσο περίεργο και αν ακούγεται. Έπειτα δεν είχαμε καθόλου φρέσκα τρόφιμα στο τραπέζι. Υποτίθεται πως όταν ένα πλοίο του δικού μας βεληνεκούς μπαρκάρει, εφοδιάζεται με κατεψυγμένα τρόφιμα και αναλώσιμα τριών μηνών, ενώ κάθε μήνα ανεφοδιαζόμαστε με φρέσκα προϊόντα, όπως φρούτα, λαχανικά, χόρτα, όλα από συγκεκριμένους προμηθευτές που γνωρίζουμε πως ποιότητα και τιμή συνάδουν. Λόγω του αποκλεισμού μας κάναμε αρκετούς μήνες χωρίς φρέσκα προϊόντα και όταν επετεύχθη μία συμφωνία με την Ινδία για προμήθεια φρέσκων φρούτων και λαχανικών, παραλάβαμε προϊόντα κάκιστης ποιότητας, μουχλιασμένα που δεν τρώγονταν, τα οποία και στείλαμε πίσω.

Στην περίπτωση που κάποιος αρρώσταινε πάνω στο πλοίο τι κάνατε;

Αυτό είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο και ίσως από τα πιο σοβαρά. Αρχικά να διευκρινίσω πως η εταιρεία δεν παρέχει γιατρό στο πλήρωμα εν πλω. Παρέχεται online ιατρική συμβουλευτική υποστήριξη από τον Ερυθρό Σταυρό και κάποιες άλλες ιδιωτικές εταιρείες που πληρώνονται για να παρέχουν τέτοιες υπηρεσίες εξ αποστάσεως.

Οπότε υπάρχει κάποιος σχετικός που κάνει τον μεσάζοντα μεταξύ γιατρού και ασθενούς πάνω στο πλοίο;

Εξαρτάται τι εννοείς σχετικός. Στη δική μας περίπτωση τον ρόλο του μεσάζοντα είχα αναλάβει εγώ, καθώς εκτός από Υποπλοίαρχος ήμουν και medical officer του πλοίου και φυσικά ο Πλοίαρχος, ο οποίος ανέλαβε το κομμάτι της επικοινωνίας με τους γιατρούς. Όταν αρρώσταινε κάποιος επικοινωνούσαμε με τις υπηρεσίες, αναφέραμε το πρόβλημα ή τουλάχιστον αυτό που υποθέταμε πως είχε ο άρρωστος και βάσει των φαρμάκων που είχαμε στο πλοίο μάς συμβούλευαν για την αγωγή που έπρεπε να του δώσουμε. Όλα πειραματικά και όλα βάσει υποθέσεων αφού δεν υπήρχε η δυνατότητα να δει τον ασθενή από κοντά για να γίνει σωστή διάγνωση.

Συνέβησαν τέτοια περιστατικά;

Είχαμε ναι και ήμουν κι εγώ ένα εξ αυτών! Άτομο του πληρώματος έπαθε αποκόλληση αμφιβληστροειδούς. Λίγες μέρες μετά είχαμε φτάσει σε ένα αγκυροβόλιο που, υπό κανονικές συνθήκες, θα ερχόταν βάρκα να παραλάβει τον ασθενή και να τον πάει για εξετάσεις. Αυτό απαγορευόταν -λόγω της πανδημίας- οπότε η εταιρεία υποχρεώθηκε να πληρώσει ένα μεγάλο ποσό για να ανέβει γιατρός στο πλοίο να εξετάσει όσους είχαν πρόβλημα. Αυτό, βέβαια, έγινε έπειτα από μεγάλες πιέσεις και αγώνα του Πλοιάρχου. Αυτός ήταν που απαίτησε να έρθει γιατρός και να μας εξετάσει, αφού δεν γινόταν να κατέβουμε εμείς. Τελικά ήρθε στο καράβι γιατρός, αγνώστου ειδικότητας, και είδε τον ασθενή που είχε πρόβλημα στο μάτι, για τον οποίο αποφάνθηκε πως απλώς ήθελε γυαλιά μυωπίας. Εξέτασε άλλο άτομο που είχε θέμα με τα δόντια του και εμένα, που είχα βρει μια περίεργη κύστη στο σώμα μου. Ένας γιατρός για τρεις διαφορετικές περιπτώσεις ασθενειών. Εννοείται πως εξ αιτίας των λάθος διαγνώσεών του, εγώ βρέθηκα να πίνω δυνατή αντιβίωση για δύο εβδομάδες, χωρίς να υπάρχει λόγος και ο άνθρωπος με την αποκόλληση να υποφέρει και κανείς να μην μπορεί να τον βοηθήσει. Όταν τελικά αποφασίστηκε πως πρέπει να κατέβει από το πλοίο, το επόμενο λιμάνι απείχε 12 μέρες. Εκεί, εν τέλει, κατάφερα να κατέβω μόνο εγώ, για να πάω σε γιατρό, ενώ ο ασθενής παρέμεινε στο καράβι με το πρόβλημά του.

Υπήρξαν αντιδράσεις από το πλήρωμα;

Έντονες. Ο κόσμος ήταν έτοιμος για εξέγερση. Ο μάγειράς μας, για παράδειγμα, απελπισμένος από την κατάσταση πήγε στον πλοίαρχο και έδωσε την παραίτησή του. Αρνείτο να κατεβεί στα μαγειρεία να δουλέψει. Καταλαβαίνετε πως σε ένα τέτοιο πλοίο ο μάγειρας είναι σημαντικό στοιχείο. Δεν υπάρχει η δυνατότητα να πάει όποιος θέλει και να ετοιμάσει φαγητό για όλους. Ο κόσμος δουλεύει ασταμάτητα, οπότε την ώρα του φαγητού πρέπει να βρίσκει κάτι να τρώει. Τότε, θυμάμαι, αναγκάστηκε να κατέβει στα μαγειρεία ο ίδιος ο πλοίαρχος για να μαγειρέψει για το πλήρωμα. Ευτυχώς η κίνησή του ευαισθητοποίησε τον μάγειρα ο οποίος επέστρεψε στο πόστο του αφού κατάλαβε πως δεν υπήρχε κάποιος άλλος τρόπος.

Αυτή θεωρείς πως ήταν από τις πιο δύσκολες στιγμές στο καράβι;

Ήταν, αλλά όχι η δυσκολότερη. Θεωρώ πως την πιο δύσκολη συνθήκη τη βιώσαμε όταν βρισκόμασταν ανοιχτά του Cape Town και μας έπιασε κακοκαιρία την οποία δεν περιμέναμε και η οποία μας έκανε πολλές ζημιές στο πλοίο.

Πόσο άσχημα ήταν τα πράγματα;

Πολύ, κυρίως γιατί δεν γνωρίζαμε από πριν να προετοιμαστούμε. Τα δελτία καιρού έλεγαν για 4-5 μποφόρ στην περιοχή, κάτι που για πλοία σαν τα δικά μας δεν είναι τίποτα. Φτάνοντας εκεί ήρθαμε αντιμέτωποι με κύματα-φαινόμενο που ξεπερνούσαν τα 10 μέτρα σε ύψος. Για πέντε μέρες βρισκόμασταν αντιμέτωποι με κύματα που στην κυριολεξία κατάπιναν το καράβι και το διέλυαν. 30 ναυτικά μίλα πίσω από εμάς, ένα άλλο καράβι έχασε την προπέλα του με αποτέλεσμα να μείνει ακυβέρνητο και να χρειαστούν ρυμουλκά για να το μεταφέρουν για επιδιόρθωση, ενώ άλλο καράβι, 15 ναυτικά μίλια μακριά από εμάς, που αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα στην πλώρη του από τα κύματα και έπρεπε να γίνει επιθεώρηση από το πλήρωμα, έχασε ένα μέλος του, τον οποίο κατάπιε το κύμα.

Φοβήθηκες ποτέ για τη ζωή σου;

Από τη φουρτούνα όχι. Το έχω ως αρχή να είμαι σίγουρος πριν προχωρήσω στην επόμενη κίνηση, οπότε εξασφαλίζω την ασφάλειά μου, όπου είναι αυτό εφικτό. Φοβήθηκα μόνο το διάστημα που είχα ανακαλύψει την κύστη και δεν ήξερα τι ακριβώς ήταν. Εκεί ναι, πίστεψα πως έχω σοβαρά προβλήματα υγείας και πως μπορεί να μην τα καταφέρω. Φοβήθηκα όχι για εμένα αλλά για τη γυναίκα και τις δύο κόρες μου. Ευτυχώς και αυτό έληξε καλά και είμαστε υγιείς και έτοιμοι για τα επόμενα που θα έρθουν.

Πότε θ’ ανέβεις ξανά σε πλοίο;

Μάλλον τέλη Φεβρουαρίου.