Περίπου 37.000 με 42.000 χρόνια αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2002, δυο εξερευνητές έκαναν μια απίστευτη ανακάλυψη σε ένα υπόγειο σύστημα σπηλαίων στα νοτιοδυτικά Καρπάθια, κοντά στη ρουμανική πόλη της Ανίνα. Όλα ήταν δύσκολα, ακόμη και η πρόσβαση στο σημείο.

Πρώτα έπρεπε να βυθιστούν μέχρι το λαιμό σε έναν υπόγειο ποταμό, επί 200 μέτρα. Μετά έπρεπε να κάνουν κατάδυση επί 30 μέτρα για να φτάσουν σε ένα υπόγειο πέρασμα να σκαρφαλώσουν 200 μέτρα μέχρι το poarto («ποντικότρυπα»), ένα άνοιγμα από το οποίο μπήκαν σε ένα ως τότε άγνωστο δωμάτιο.

Μέσα στην «Σπηλιά με τα Οστά», ανακάλυψαν χιλιάδες κόκαλα θηλαστικών. Στη διάρκεια της μακράς ιστορίας της, πιστεύεται ότι η σπηλιά κατοικούνταν από αρσενικές αρκούδες των σπηλαίων –εξαφανισμένους συγγενείς της καφέ αρκούδας- στις οποίες ανήκαν και τα κόκαλα. Ανάμεσά τους, όμως, υπήρχε και μια ανθρώπινη γνάθος, με τη χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα να αποκαλύπτει ότι ανήκε σε έναν από τους αρχαιότερους σύγχρονους ανθρώπους που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ στην Ευρώπη.

Τα οστά θεωρείται ότι ξεβράστηκαν με φυσικό τρόπο στη σπηλιά και έκτοτε έμειναν εκεί. Τότε οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι, παρά το γεγονός ότι η γνάθος έμοιαζε πέρα από κάθε αμφιβολία με εκείνες των σύγχρονων ανθρώπων, είχε και κάποια ασυνήθιστα χαρακτηριστικά που παρέπεμπαν στους Νεάντερταλ. Χρόνια αργότερα, η υποψία τους αυτή επιβεβαιώθηκε.

Όταν οι επιστήμονες ανέλυσαν το DNA του ευρήματος, το 2015, διαπίστωσαν ότι επρόκειτο για άνδρα, ο οποίος ήταν πιθανώς κατά 6%-9% Νεάντερταλ. Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό που έχει καταγραφεί ποτέ σε πρώιμο σύγχρονο άνθρωπο, και τριπλάσιο σε σχέση με αυτό που απαντάται στους σημερινούς Ευρωπαίους και Ασιάτες, που είναι Νεάντερταλ, περίπου, κατά 1% έως 3%.

Επειδή το γονιδίωμα περιλάμβανε μεγάλα κομμάτια αδιάκοπων αλληλουχιών των Νεάντερταλ, οι συγγραφείς υπολόγισαν ότι το άτομο στο οποίο ανήκε η γνάθος πρέπει να είχε πρόγονο Νεάντερταλ το πολύ τέσσερις με έξι γενιές στο παρελθόν, δηλαδή έναν προ-προ-προπάππου. Κατέληξαν, έτσι, ότι η σεξουαλική επαφή μεταξύ των ειδών είχε συμβεί περίπου 200 χρόνια πριν τη γέννησή του. Εκτός από τη γνάθο, η ομάδα ανακάλυψε τμήματα οστών ενός ακόμη ατόμου εντός της σπηλιάς, με τα χαρακτηριστικά του επίσης να εμφανίζονται μεικτά. Οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει ακόμη να αποσπάσουν DNA από τα ευρήματα, όμως, όπως και με τη γνάθο, πιστεύουν ότι ανήκαν σε κάποιον που είχε κάποιο πρόσφατο πρόγονο Νεάντερταλ.

Έκτοτε, όλο και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι το σεξ μεταξύ των πρώτων σύγχρονων ανθρώπων και των Νεάντερταλ δεν αποτελούσε σπάνιο φαινόμενο. Κρυμμένα στα γονίδια του σύγχρονου πληθυσμού, βρίσκονται στοιχεία ότι δεν συνέβη απλώς πολλές φορές, αλλά και σε ένα τεράστιο γεωγραφικό εύρος. Μέχρι σήμερα, υπάρχουν άνθρωποι με γονίδια από τουλάχιστον δύο διαφορετικούς πληθυσμούς Νεάντερταλ, γεγονός που σύμφωνα με μια ανάλυση δείχνει ότι υπήρξε ανάμειξη των ειδών αρκετές φορές, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ασία.

Μάλιστα, DNA των Νεάντερταλ μπορεί να εντοπιστεί σε όλους τους σημερινούς ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων αφρικανικής καταγωγής, οι πρόγονοι των οποίων θεωρείται ότι δεν είχαν έρθει σε άμεση επαφή με το συγκεκριμένο είδος. Και η μεταφορά συνέβη και αντίστροφα. Το 2016, επιστήμονες ανακάλυψαν ότι Νεάντερταλ από τα βουνά Αλτάι της Σιβηρίας, ίσως είχαν κοινό DNA με τους προγόνους των σημερινών ανθρώπων σε ποσοστά 1% έως 7%, έχοντας ζήσει πριν από 100.000 χρόνια.

Το σημαντικότερο; Αν και θα περίμενε κανείς ότι οι λεπτομέρειες αυτών των αρχαίων σχέσεων θα είχαν χαθεί στην (προ)ιστορία, ακόμη και σήμερα υπάρχουν ενδείξεις για το πώς γίνονταν τα πράγματα.

Άνδρες και γυναίκες Νεάντερταλ

Είναι αδύνατο να μάθουμε με σιγουριά αν ήταν κυρίως οι άνδρες ή οι γυναίκες Νεάντερταλ που ζευγάρωναν με τους πρώτους σύγχρονους ανθρώπους, υπάρχουν όμως ορισμένες ενδείξεις.

Το 2008, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα σπασμένο οστό δακτύλου και έναν μοναδικό τραπεζίτη στο Σπήλαιο Ντενισόβα των Ορών Αλτάι της Ρωσίας, τα οποία αποκάλυψαν την ύπαρξη ενός άγνωστου ως τότε ανθρώπινου υπο-είδους. Επί χρόνια, οι Ντενισόβαν ήταν γνωστοί μόνο από τα δείγματα που εντοπίστηκαν στη συγκεκριμένη τοποθεσία, όμως το DNA τους έδειξε στους επιστήμονες ότι η κληρονομιά τους επιβιώνει μέχρι σήμερα στο γονιδίωμα των ανθρώπων της Ανατολικής Ασίας και τους Μελανήσιους.

Οι Ντενισόβαν έμοιαζαν περισσότερο με τους Νεάντερταλ σε σχέση με τον σύγχρονο άνθρωπο, με τα δύο υποείδη να είναι πιθανό να είχαν συνυπάρξει στην Ασία για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Αυτό έγινε σαφέστερο από ποτέ το 2018, με την ανακάλυψη τμήματος οστού που ανήκε σε ένα μικρό κορίτσι –οι αρχαιολόγοι τη βάφτισαν Ντένι- η μητέρα της οποίας ήταν Νεάντερταλ και ο πατέρας Ντενισόβαν.

Επομένως, θα έβγαζε νόημα αν τα χρωμοσώματα των Νεάντερταλ για το ανδρικό φύλο έμοιαζαν με εκείνα των Ντενισόβαν. Όμως όταν οι αρχαιολόγοι ανέλυσαν την αλληλουχία του DNA από τρεις Νεάντερταλ, που έζησαν περίπου 38.000 – 53.000 χρόνια νωρίτερα, ξαφνιάστηκαν από την ανακάλυψη ότι τα χρωμοσώματα Υ αυτών των ατόμων έμοιαζαν περισσότερο με τα δικά μας.

Οι ερευνητές αναφέρουν ότι πρόκειται για απόδειξη «ισχυρής κίνησης γονιδίων» μεταξύ των Νεάντερταλ και τω πρώτων ανθρώπων. Δηλαδή, έκαναν αρκετό σεξ μεταξύ τους. Τόσο πολύ μάλιστα, ώστε καθώς οι αριθμοί των Νεάντερταλ μειώνονταν καθώς κινούνταν προς την εξαφάνιση, τα χρωμοσώματα Υ τους ίσως εξαφανίστηκαν, αντικαταστημένα πλήρως από τα δικά μας. Αυτό δείχνει ότι σημαντικός αριθμός των πρώτων σύγχρονων ανδρών έκανε σεξ με γυναίκες Νεάντερταλ.

Όμως η ιστορία δεν τελειώνει εδώ. Άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι σχεδόν την ίδια μοίρα είχαν και τα μιτοχόνδρια των Νεάντερταλ, ένας κυτταρικός μηχανισμός που συμβάλλει στην μετατροπή των σακχάρων σε ενέργεια. Αυτά μεταφέρονται αποκλειστικά από τις μητέρες στα παιδιά τους, επομένως το γεγονός ότι μιτοχόνδρια των πρώτων ανθρώπων εντοπίστηκαν σε Νεάντερυταλ δείχνει ότι οι πρόγονοί μας έκαναν σεξ και με άνδρες Νεάντερταλ. Σε αυτή την περίπτωση, το ζευγάρωμα είναι πιθανό να συνέβη περίπου 270.000 με 100.000 χρόνια πριν, όταν οι άνθρωποι ζούσαν κυρίως στην Αφρική.

Το ενδιαφέρον είναι ότι ο Πιμένοφ πιστεύει ότι το γεγονός ότι αποκτήσαμε αυτό τον τύπο του ιού από τους Νεάντερταλ, είναι που τον καθιστά και τόσο καρκινογόνο: Επειδή τον συναντήσαμε σχετικά πρόσφατα, το ανοσοποιητικό μας σύστημα δεν έχει εξελιχθεί ακόμη αρκετά ώστε να είναι σε θέση να καταπολεμήσει τη λοίμωξη.

Το 2013, επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ο γενετικός κώδικας για τα οστά του πέους απουσίαζε από τα γονιδιώματα των Νεάντερταλ και των Ντενισόβαν, ακριβώς όπως και από εκείνο των σύγχρονων ανθρώπων, πράγμα που δείχνει ότι εξαφανίστηκε από τους κοινούς μας προγόνους τουλάχιστον πριν από 80.000 χρόνια. Αυτό είναι σημαντικό, γιατί τα συγκεκριμένα οστά θεωρούνται χρήσιμα στα πιο είδη που κάνουν περισσότερο σεξ, επιτρέποντας στα αρσενικά να ανταγωνιστούν πιο αποτελεσματικά μεταξύ τους και να αυξήσουν τις πιθανότητες αναπαραγωγής. Αυτό έχει οδηγήσει σε εικασίες ότι οι Νεάντερταλ και οι Ντενισόβαν ήταν κυρίως μονογαμικοί, όπως και οι σύγχρονοι άνθρωποι.

Απιστία

Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι Νεάντερταλ απιστούσαν συχνότερα από τους σύγχρονους ανθρώπους.

Μελέτες σε έμβρυα απέδειξαν ότι η ύπαρξη ανδρογόνων, όπως η τεστοστερόνη, στη μήτρα μπορεί να επηρεάσει την «αναλογία δακτύλων» στους ενήλικες, δηλαδή τα συγκριτικά μεγέθη του δείκτη και του παράμεσου, που υπολογίζονται διαιρώντας τον πρώτο με τον δεύτερο. Σε ένα περιβάλλον υψηλής τεστοστερόνης, οι άνθρωποι τείνουν να αναπτύσσουν μικρότερες αναλογίες. Αυτό ισχύει ανεξάρτητα από το φύλο τους.

Από την ανακάλυψη αυτή και έπειτα, έχουν διαπιστωθεί συνδέσεις μεταξύ αυτής της αναλογίας και χαρακτηριστικών όπως η ελκυστικότητα του προσώπου, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η ροπή προς το ρίσκο, οι ακαδημαϊκές επιδόσεις, ο βαθμός ενσυναίσθησης στις γυναίκες και κυριαρχίας στους άνδρες, ακόμη και το μέγεθος των όρχεων –αν και ορισμένες μελέτες στο συγκεκριμένο πεδίο είναι αμφιλεγόμενες.

Το 2010, μια ομάδα επιστημόνων παρατήρησε αντίστοιχα μοτίβα και στους στενότερους συγγενείς του ανθρώπου. Φαίνεται πως οι χιμπατζήδες, οι γορίλες και οι ουρακοτάγκοι, που είναι πιο πολυγαμικοί γενετικά, έχουν κατά μέσο όρο χαμηλότερη αναλογία δακτύλων, ενώ ένας πρώιμος σύγχρονος άνθρωπος που ανακαλύφθηκε σε σπηλιά του Ισραήλ και οι σημερινοί άνθρωποι έχουν υψηλότερες αναλογίες.

Οι άνθρωποι είναι κυρίως μονογαμικοί, επομένως οι ερευνητές υποθέτουν ότι ενδέχεται να υπάρχει σύνδεση μεταξύ της συγκεκριμένης αναλογίας και της σεξουαλικής στρατηγικής. Αν έχουν δίκιο, οι Νεάντερταλ ήταν ελαφρώς πιο πολυγαμικοί τόσο από τους σύγχρονους ανθρώπους της εποχής τους όσο και από τους σημερινούς.

Πηγή: BBC