Κεντρική Φωτογραφία: Ηλίας Λάμπρου / Facebook Τμήμα Δασών


Η Άρκευθος η ψηλή ή Αόρατος της Μαδαρής είναι το δέντρο της χρονιάς 2022, όπως μάς ενημερώνει το Τμήμα Δασών.

Πρόκειται για δέντρο που ανήκει στην οικογένεια κυπαρισσίδες (Cupressaceae). Το γένος περιλαμβάνει 60 είδη περίπου, με εξάπλωση κυρίως στις εύκρατες περιοχές του βορείου ημισφαιρίου. Πολλά είδη αξιοποιούνται ως κοσμητικά και για την παραγωγή ξυλείας και ρητίνης. Στην Κύπρο αντιπροσωπεύεται με τέσσερα ιθαγενή είδη: Juniperus phoenicea (Άρκευθος η φοινικική ή Αόρατος του Ακάμα), Juniperus foetidissima (Άρκευθος η δυσοσμωτάτη ή κυπαρίσσι του Τροόδους), Juniperus excelsa (Άρκευθος η ψηλή ή Αόρατος της Μαδαρής) και Juniperus oxycedrus (Άρκευθος η οξύκεδρος).

Περιγραφή

Είναι αειθαλές μόνοικο ή δίοικο δέντρο ύψους μέχρι 20μ, με κόμη στην αρχή πυραμιδοειδή και αργότερα πλατιά διακλαδισμένη. Μοιάζει πολύ με το Juniperus foetidissima, από το οποίο δύσκολα διακρίνεται. Ο φλοιός του είναι τεφρωπός που απολεπίζεται σε λωρίδες. Τα φύλλα είναι αντίθετα, λεπιοειδή, πολύ μικρά, 1-1.5 x 1mm, τεφροπράσινα ή γλαυκά, που στα νεαρά φυτά είναι βελονοειδή. Τα άνθη είναι μονογενή. Οι αρσενικοί κώνοι είναι μικροί, επάκριοι, κιτρινοκαστανοί, ενώ οι θηλυκοί είναι μασχαλιαίοι με σκούρο ιώδες-πορφυρό ή μαύρο χρώμα. Ανθίζει από τον Δεκέμβριο μέχρι τον Ιούνιο. Ο καρπός είναι ραγοστρόβιλος, με ενωμένα καρπόφυλλα, σφαιρικός, κυανόμαυρος, διαμέτρου περίπου 1-1.2 cm, με πέντε μέχρι εννέα σπέρματα. Ωριμάζει από τον Νοέμβριο μέχρι τον Φεβρουάριο του δεύτερου χρόνου μετά την άνθιση.

Εξάπλωση – Ενδιαίτημα

Πρόκειται για ιθαγενές είδος της Κύπρου. Περιορίζεται στις περιοχές Μαδαρής και Παπούτσας (υψόμετρο 1.100-1.650m). Απογράφηκε σε επτά θέσεις μεταξύ Κανναβιών, Μαδαρής, Άλωνας και Παπούτσας. Στην ευρύτερη περιοχή είναι ιθαγενές των Βαλκανίων, της Κριμαίας, της Τουρκίας και ανατολικά μέχρι το Αφγανιστάν.

Ιστορικά στοιχεία

Ο Γεννάδιος αναφέρει ότι η Juniperus excelsa, Άρκευθος η ψηλή πιθανώς να είναι η εν Ίδη κέδρος του Θεόφραστου.

Χρήσεις

Είναι είδος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως καλλωπιστικό. Στην αρχιτεκτονική τοπίου αποτελεί ένα φυτό που προσφέρει χρώμα και σχήμα στον χώρο που θα φυτευτεί. Είναι φυτό ολιγαρκές, ευδοκιμεί στην υψομετρική ζώνη 1.100-1.650m ίσως και λίγο χαμηλότερα. Οι ζωηροί βλαστοί που εκπτύσσει, το ιδιαίτερο φύλλωμα και οι καρποί του, το καθιστούν κατάλληλο για χρήση σε πάρκα, κήπους και πλατείες κοινοτήτων όπου δημιουργεί επιβλητικές εικόνες και μορφές.

Παλαιότερα, στις περιοχές όπου ευδοκιμεί, οι κάτοικοι το χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή «βολιτζιών» (ξύλινα δοκάρια στέγης) για τη στέγαση των σπιτιών και «στιαθκιών» (μικρά πρόχειρα πέτρινα υπόστεγα στους αγρούς), όπως επίσης και στις γεωργικές δραστηριότητές τους για υποστήλωση των αμπελιών.

Πολλαπλασιασμός

Πολλαπλασιάζεται με σπόρο, με αρκετή δυσκολία και χρειάζεται 2-3 χρόνια για να αποκτήσει διαστάσεις ώστε να μπορεί να φυτευτεί. Η βλαστικότητά του είναι 60% περίπου. Διατίθεται στο φυτώριο του Τμήματος Δασών στα Πλατάνια.


Ενημερωτικό υλικό του Τμήματος Δασών υπάρχει αναρτημένο στην Επίσημη Ιστοσελίδα του Τμήματος.