Από την Ιωάννα Χριστοδούλου


Το ακούμε συχνά αυτό το διάστημα, από διεθνολόγους και πολιτικούς αναλυτές, ότι «Το πρώτο θύμα στον πόλεμο είναι η αλήθεια». Μεταξύ λοιπόν, των πληροφοριών και ειδήσεων που φτάνουν κοντά μας, σχετικά με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τον πόλεμο που μαίνεται αυτήν τη στιγμή στην περιοχή, τα fake news, η παραπληροφόρηση και τα hoaxes βρίσκουν τον δικό τους χώρο.

Πιο κάτω παρουσιάζουμε ένα δείγμα των «ειδήσεων» που κοινοποιήθηκαν αυτές τις μέρες αλλά δεν ισχύουν.


Φωτογραφία που απεικονίζει παίκτες της Ντιναμό Κιέβου να ετοιμάζονται για πόλεμο

Η πιο πάνω φωτογραφία, η οποία και έγινε viral, δεν απεικονίζει παίκτες της ομάδας Ντιναμό Κιέβου αλλά οπαδούς της και μέλη του κινήματος Χόνορ, που σημαίνει «Τιμή». Σε αντίθεση με όσα γράφτηκαν, η εν λόγω ομάδα έχει καταδικάσει τη ρωσική εισβολή μέσω των κοινωνικών της δικτύων και δεν έχει αναφέρει πουθενά ότι τα μέλη της συμμετέχουν στον πόλεμο.


Παραπληροφόρηση για τα χάπια ιωδίου

Αυξάνονται οι χρήστες κοινωνικών δικτύων που κοινοποιούν και προτείνουν τον εφοδιασμό χαπιών ιωδιούχου καλίου για προστασία από πιθανή έκθεση σε ραδιενέργεια. Η χρήση των εν λόγω χαπιών, εφόσον ληφθούν εγκαίρως, μπορεί μόνο να βοηθήσει στη προστασία του θυρεοειδούς. Δεν προστατεύει κανένα άλλο μέρος του σώματος από τη ραδιενέργεια. Επιπλέον, δεν συνίσταται η λήψη των εν λόγω χαπιών χωρίς την συμβουλή γιατρού καθώς μπορεί να είναι δυνητικά επικίνδυνη.


Το βομβαρδισμένο νηπιαγωγείο στην Ουκρανία

Ψηφιακά επεξεργασμένη είναι η εικόνα που δημοσιοποίησαν τα ΜΜΕ από τον προαύλιο χώρο του νηπιαγωγείο στον οικισμό Stanytsia Luhanska που βρίσκεται στην περιφέρεια του Λουχάνσκ στην Ουκρανία. Η φωτογραφία έχει υποστεί ψηφιακή επεξεργασία και η τρύπα στον τοίχο δεν είναι αποτέλεσμα βομβαρδισμού αλλά οφείλεται σε εργασίες που γίνονταν στο εν λόγω σημείο. Σε άρθρα των Financial Times, Reuters και άλλων, αναφέρεται ότι ο ουκρανικός στρατός ισχυρίστηκε πως το σημείο βομβαρδίστηκε από τις ρωσικές δυνάμεις που ελέγχουν τις αποσχισθείσες ανατολικές περιοχές. Την ψηφιακά τροποποιημένη εικόνα ανέδειξε και ο Eliot Higgins, διευθυντής και ιδρυτής του Bellingcat.


Το βίντεο με τις υποτιθέμενες αερομαχίες φτιάχτηκε με πρόγραμμα προσομοίωσης μάχης

Βίντεο που κυκλοφόρησε σε πολλά ΜΜΕ λέχθηκε ότι παρουσιάζει αερομαχίες ανάμεσα σε ρωσικά και ουκρανικά μαχητικά αεροσκάφη MiG-29 και Su-35. Στα δημοσιεύματα δε, αναγράφεται ότι νικητής στη συγκεκριμένη αερομαχία βγήκε το ουκρανικό αεροσκάφος τύπου MiG-29, το οποίο μετά από εντυπωσιακές αερομαχίες κατέρριψε το ρωσικό Su-35. Η πραγματικότητα είναι ότι το εν λόγω βίντεο φτιάχτηκε με το «Digital Combat Simulator World», ένα πρόγραμμα προσομοίωσης μάχης, και δημιουργήθηκε προς τιμήν ενός ουκρανού πιλότου στον οποίο έχει αποδοθεί το ψευδώνυμο «The Ghost of Kyiv». Επιπλέον, η εταιρεία Eagle Dynamics, δημιουργός του λογισμικού, δήλωσε στην ομάδα ελέγχου ψευδών ειδήσεων Maldita ότι επιβεβαιώνει πως στο βίντεο έγινε χρήση προγράμματος προσομοίωσης.


Ο Ζελένσκι δεν φόρεσε φανέλα με ναζιστικό σύμβολο

Στα κοινωνικά δίκτυα είχε κυκλοφορήσει φωτογραφία με τον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι και στα σχόλια αναφέρθηκε ότι φορούσε μπλούζα με τον σιδηρούν σταυρό, ένα ναζιστικό σύμβολο. Αυτό δεν ισχύει αφού ο Ουκρανός πρόεδρος φορούσε μπλούζα με το έμβλημα των Ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων οπότε ο ισχυρισμός, που προέκυψε από σχόλιο Έλληνα φωτορεπόρτερ, είναι ψευδής.


Πλάνα επιθέσεων βγαλμένα από ταινία

Κυκλοφόρησε, κυρίως στο Facebook, ένα βίντεο με τον ισχυρισμό ότι απεικονίζει τον τρόπο με τον οποίο σκηνοθετούνται ψεύτικα πλάνα ρωσικών επιθέσεων στην Ουκρανία. Η αλήθεια είναι το εν λόγω βίντεο προέρχεται από τα γυρίσματα της ταινίας επιστημονικής φαντασίας με τίτλο «Invasion Planet Earth» που έγιναν το 2013 στην πόλη Birmingham της Αγγλίας. Το εν λόγω βίντεο είχε αρχικά δημοσιευτεί στο YouTube, τον Απρίλιο του ίδιου έτους, στο κανάλι του παραγωγού Richard Wood. Ο ισχυρισμός ότι το επίμαχο βίντεο δείχνει την σκηνοθεσία ψεύτικων επιθέσεων στην Ουκρανία είναι ψευδής.

Πλάνα που δεν απεικονίζουν καταφύγια στο Κίεβο αλλά ατύχημα στο μετρό της Ρώμης

Σε τηλεοπτικά ρεπορτάζ αλλά και στο διαδίκτυο κυκλοφόρησε βίντεο για το οποίο λέχθηκε ότι παρουσίαζε Ουκρανούς πολίτες που προσπάθησαν να βρουν καταφύγιο στο μετρό του Κιέβου. Η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για πλάνα από ατύχημα που έλαβε χώρα στο μετρό της Ρώμης, στις 23 Οκτωβρίου του 2018. Τότε, στις κυλιόμενες σκάλες του σταθμού «Piazza Repubblica» επέβαιναν οπαδοί της CSKA Μόσχας, οι οποίοι κατευθύνονταν προς το Stadio Olimpico για να παρακολουθήσουν τον ποδοσφαιρικό αγώνα ανάμεσα στην ομάδα τους και της Ρόμα. Οπότε, το βίντεο ουδεμία σχέση έχει με τα όσα διαδραματίζονται τις τελευταίες μέρες στην Ουκρανία.


Δεν είναι πρόσφατο το βίντεο με ρίψεις βομβών μολότοφ από Ουκρανούς

Βίντεο που έχει κυκλοφορήσει και έχει δημοσιοποιηθεί και σε τηλεοπτικούς σταθμούς αυτές τις μέρες ισχυρίζεται ότι παρουσιάζει Ουκρανούς πολίτες να ρίχνουν μολότοφ σε ρωσικά τανκς που έχουν εισβάλει στο Κίεβο. Η αλήθεια είναι ότι το εν λόγω βίντεο τραβήχτηκε το 2014 και αφορά σε πλάνα από σύγκρουση Ουκρανών διαδηλωτών με ειδικές δυνάμεις της ουκρανικής αστυνομίας. Πιο συγκεκριμένα, τα πλάνα γυρίστηκαν στις 18 Φεβρουαρίου του 2014 στην κεντρική πλατεία του Κιέβου και απεικονίζουν τη στιγμή που διαδηλωτές ρίχνουν μολότοφ και πέτρες σε ειδικά αστυνομικά οχήματα που επιχειρούν να διασπάσουν το οδόφραγμα που έχουν στήσει.

*Το υλικό αντλήθηκε από την ιστοσελίδα Ellinika Hoaxes, μέλος του παγκόσμιου δικτύου ελέγχου γεγονότων IFCN και πρώτης πιστοποιημένης προσπάθειας κατάρριψης αναληθών δημοσιευμάτων στο internet, αλλά και κάθε πηγή ενημέρωσης στην Ελλάδα.