Κεντρική φωτογραφία: AP


Εδώ και εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, ο αστεροειδής Bennu περιφέρεται γύρω από τον ήλιο σχετικά απομονωμένος. Έχει πλάτος περίπου 330 μέτρων στον ισημερινό του και, αν και δεν αποτελεί άμεση απειλή για τον πλανήτη μας, «σε εκατοντάδες χρόνια από τώρα, υπάρχει μια μικρή πιθανότητα ο Bennu να πέσει στη Γη», γράφει στο αφιέρωμά του το National Geographic. 

Επιστήμονες χρησιμοποίησαν δεδομένα από το διαστημικό σκάφος OSIRIS-REx της NASA για να υπολογίσουν με ακρίβεια την τροχιά του Bennu και της μελλοντικής του εγγύτητας με τον πλανήτη μας. Αναλύοντας τον κίνδυνο πρόσκρουσης μεταξύ του παρόντος και του έτους 2300, η μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Icarus, διαπιστώνει ότι η πιθανότητα μιας μελλοντικής σύγκρουσης κατά τους επόμενους τρεις αιώνες είναι 1 προς 1.750 - ελαφρώς μεταγλύτερη πιθανότητα από ό,τι είχε εκτιμηθεί προηγουμένως.

Σχεδόν όλες οι πιο δυνητικά επικίνδυνες συναντήσεις με τον Bennu θα γίνουν στα τέλη του 2100 και στις αρχές του 2200, με την πιο «επικίνδυνη» να υπολογίζεται πως θα συμβεί το απόγευμα της 24ης Σεπτεμβρίου 2182. Εκείνη την Τρίτη, ο Bennu θα έχει περίπου 1 στις 2.700 πιθανότητες να χτυπήσει τη Γη.

Η επιστημονική ομάδα, με επικεφαλής τον μηχανικό πλοήγησης στο Εργαστήριο Αεριοπροώθησης της NASA, Davide Farnocchia, έφτασε στην αναθεωρημένη εκτίμησή υπολογίζοντας την απόσταση του Bennu από τη Γη με ακρίβεια περίπου επτά μέτρων σε δεκάδες χρονικές στιγμές μεταξύ του 2019 και του 2020. Αυτό το επίπεδο ακρίβειας είναι σαν να μετράμε την απόσταση μεταξύ του Empire State Building και του Πύργου του Άιφελ με ακρίβεια μερικών χιλιοστών μία ίντσας.

«Ο Bennu είναι μακράν ο καλύτερα αναλυμένος αστεροειδής στο ηλιακό σύστημα», λέει ο πλανητικός επιστήμονας Dante Lauretta του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, ερευνητής της ομάδας του OSIRIS-REx και από τους κύριους συγγραφείς της μελέτης. «Γνωρίζουμε πού θα βρίσκεται για πάνω από 100 χρόνια στο μέλλον, με ακρίβεια μέτρων. Για κανένα άλλο αντικείμενο στο ηλιακό σύστημα δεν έχουμε αυτό το επίπεδο ακρίβειας στην τροχιακή του λύση - ούτε καν για τη Γη!»

Η πλανητική επιστήμονας του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, Amy Mainzer, ειδική στους αστεροειδείς με τροχιές που διέρχονται από την διαστημική «γειτονιά» της Γης, αν και δεν συμμετείχε στη μελέτη, εξήρε τους υπολογισμούς της ομάδας τους οποίους χαρακτήρισε «άψογους». «Αν θέλετε να είστε σε θέση να προβλέψετε πού θα κινηθεί [ένας αστεροειδής] στο μέλλον, αυτή η πρόβλεψη καθορίζεται εξ ολοκλήρου από το πόσο καλά μπορείτε να μετρήσετε πού βρίσκεται σήμερα», εξηγεί. «Αυτή η ομάδα έχει κάνει μια εξαιρετικά ακριβή μέτρηση».

Παρά την ελαφρώς υψηλότερη πιθανότητα σύγκρουσης, οι κίνδυνοι από τον Bennu δεν πρέπει να κρατούν κανέναν ξύπνιο τη νύχτα. Υπάρχει πάνω από 99,9% πιθανότητα ο Bennu να μην χτυπήσει τη Γη μέσα στους επόμενους τρεις αιώνες, και μια πρόσκρουση από τον Bennu δεν θα προκαλούσε μαζική εξαφάνιση όπως η σύγκρουση του Chicxulub που σκότωσε τους δεινόσαυρους πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια. Εκείνος ο αστεροειδής είχε διάμετρο πιθανώς περίπου 9,6 χιλιόμετρα μίλια- ο Bennu έχει πλάτος μικρότερο από το ένα τρίτο του μιλίου κατά μέσο όρο.

Ακόμα κι έτσι, μια σύγκρουση με τον Bennu θα ήταν τοπικά καταστροφική. Μια σύγκρουση θα είχε την ενέργεια περισσότερων από 1,1 δισεκατομμυρίων τόνων TNT, δηλαδή περίπου δύο εκατομμύρια φορές την ενέργεια της καταστροφικής έκρηξης στο λιμάνι της Βηρυτού στο Λίβανο.

Παρακολουθώντας έναν αστεροειδή

Από τότε που ανακάλυψαν τον Bennu, τον Σεπτέμβριο του 1999, οι παρακολουθούν προσεκτικά την τροχιά του αστεροειδούς με επίγεια τηλεσκόπια, συμπεριλαμβανομένου του εμβληματικού αλλά πλέον χαμένου αστεροσκοπείου Arecibo του Πουέρτο Ρίκο. Τα δεδομένα αυτά επέτρεψαν στους αστρονόμους να προβλέψουν αρκετά καλά τη μελλοντική θέση του Bennu για τον επόμενο αιώνα.

Ο Bennu έχει χαρακτηριστεί «δυνητικά επικίνδυνος αστεροειδής», πράγμα που σημαίνει ότι το αντικείμενο έχει πλάτος μεγαλύτερο από 140 μέτρα και θεωρητικά θα μπορούσε να πλησιάσει τη Γη σε απόσταση 7,48 εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Μια μελέτη του 2014 διαπίστωσε ότι ο αστεροειδής έχει περίπου 0,037% πιθανότητα να συγκρουστεί με τη Γη μεταξύ των ετών 2175 και 2199.

Όμως μέχρι τώρα, οι προσομοιώσεις ήταν προβληματικές για τον χρονικό ορίζοντα μετά τον Σεπτέμβριο του 2135. Προηγούμενες προβλέψεις είχαν βρει ότι ο Bennu θα περάσει σε απόσταση 75.000 έως 330.000 μιλίων από τη Γη το 2135, φέρνοντας ενδεχομένως τον αστεροειδή πιο κοντά στη Γη από ότι βρίσκεται το φεγγάρι. Ο Bennu δεν έχει πρακτικά καμία πιθανότητα να χτυπήσει τη Γη τότε, αλλά ανάλογα με το πότε και πού ακριβώς θα πλησιάσει ο Bennu, η βαρύτητα του πλανήτη μας θα μπορούσε να αλλάξει την τροχιά του αστεροειδούς αρκετά ώστε να τον βάλει σε μια μελλοντική πορεία σύγκρουσης.

Οι προσομοιώσεις σε υπολογιστές έχουν εντοπίσει τις μικρές περιοχές του διαστήματος από τις οποίες θα πρέπει να περάσει ο Bennu σε πιθανή τροχιά μελλοντικής σύγκρουσης. Το βασικό ερώτημα είναι αν η πραγματική τροχιά του Bennu το 2135 θα περάσει μέσα από κάποια από αυτές τις «κλειδαρότρυπες», οι οποίες κυμαίνονται από μερικές εκατοντάδες μέτρα έως μερικά χιλιόμετρα σε πλάτος. Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα απαιτεί από τους επιστήμονες να χαρτογραφήσουν την τρέχουσα τροχιά του Bennu -και όλα όσα θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη μελλοντική του πορεία- με πρωτοφανή ακρίβεια.

Το διαστημικό σκάφος OSIRIS-REx έφτασε στον Bennu στα τέλη του 2018 στην πρώτη προσπάθεια της NASA (και τρίτη της ανθρωπότητας) να πάρει δείγμα από την επιφάνεια ενός αστεροειδούς. Το σκάφος άρπαξε ένα σκονισμένο «βοτσαλωτό» δείγμα τον Οκτώβριο του 2020 και τώρα επιστρέφει στη Γη για να παραδώσει το υπερπολύτιμο υλικό. Πριν όμως φύγει με το δείγμα, το OSIRIS-REx μελέτησε για σχεδόν δύο χρόνια τον γεμάτο συντρίμμια Bennu.

Εξαιτίας αυτής της λεπτομερούς μελέτης, ο Farnocchia και οι συνάδελφοί του κατάφεραν να χαρτογραφήσουν με τόση ακρίβεια τη θέση του. 

Η ανθρωπότητα έχει πάνω από έναν αιώνα στη διάθεσή της για να συνεχίσει να παρακολουθεί τον Bennu και οι διαστημικές υπηρεσίες δοκιμάζουν στρατηγικές και τεχνολογίες για την εξουδετέρωση της απειλής ενός αστεροειδούς. Το 2022, το διαστημικό σκάφος DART της NASA θα προσκρούσει σε ένα μικροσκοπικό «φεγγάρι» πλάτους περίπου 170 μέτρων που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από έναν αστεροειδή κοντά στη Γη, θέλοντας να αλλάξει την τροχιά του. 

Εάν η ανθρωπότητα απειληθεί από μια σύγκρουση αστεροειδούς στο μέλλον, μεγαλύτερες εκδόσεις αυτών των «μηχανικών βελών» θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να εξωθήσουν κάποιον αστεροειδή σε μια ασφαλή τροχιά - εφόσον η ανθρωπότητα αντιληφθεί εγκαίρως τον κίνδυνο, κάποια χρόνια νωρίτερα. Για αντικείμενα όπως ο Bennu, ο οποίος ανακαλύφθηκε σχεδόν 200 χρόνια πριν από οποιαδήποτε πιθανή σύγκρουση οι ανθρωπότητα έχει πολλές επιλογές και δικλείδες ασφαλείας. 

Με πληροφορίες από National Geographic και LiFO