Εντυπωσιακές εικόνες από έξι σύγχρονα ναυάγια που κείτονται στον βυθό της Καρπάθου ήρθαν στο φως από την ομάδα του ερευνητή Κώστα Θωκταρίδη που, σε συνεργασία με τον δήμο Καρπάθου, κατέγραψε για πρώτη φορά τα σύγχρονα ναυάγια της περιοχής.

«Κάτω από τα νερά του νησιού κρύβεται μία άγρια ομορφιά ιδιαίτερων γεωλογικών σχηματισμών που με την απόκοσμη εικόνα τους συνθέτουν ένα μυστηριώδες σκηνικό αποτελώντας πόλο έλξης για κάθε δύτη», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Θωκταρίδης. Επισημαίνει πως ο υποβρύχιος κόσμος της Καρπάθου είναι ξεχωριστός και γεμάτος εκπλήξεις καθώς υπήρξε πέρασμα πολεμικών πλοίων και υποβρυχίων κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Τα περισσότερα από τα ναυάγια βρίσκονται σε προσιτά βάθη (έως 40 μέτρα), είναι σε πολύ καλή κατάσταση και συναντώνται τόσο στο βόρειο όσο και στο νότιο τμήμα του νησιού. Κάποια από τα βυθισμένα πλοία είναι ιδιαίτερης ναυπηγικής, έχουν ναυπηγηθεί προπολεμικά και επιβίωσαν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο πριν καταλήξουν χρόνια μετά στον βυθό της Καρπάθου.

Η ταυτότητα και η ιστορία των πλοίων

ΔIAΣ - Ο Δίας κάτω από την Όλυμπο της Καρπάθου

Το μότορσιπ ΔIAΣ ναυπηγήθηκε στην Ολλανδία το 1951. Το πλοίο είχε αποπλεύσει από το λιμάνι της Στυλίδας την 24η Μαρτίου 1989 με φορτίο τούβλων σε παλέτες, συνολικού βάρους 680 τόνων, με τελικό προορισμό τα Πηγάδια της Kαρπάθου.

Το πλοίο βυθίστηκε στις 29 Μαρτίου του 1989, και σε απόσταση 1,5 μιλίου βόρεια του όρμου Διαφάνι, κάτω από τον φημισμένο οικισμό της Ολύμπου, λόγω της μεγάλης κλίσης που είχε πάρει. Θύματα δεν υπήρξαν. Το ναυάγιο βρίσκεται σε αμμώδη βυθό βάθους 24 μέτρων. Το πρυμναίο τμήμα ακουμπά στον βυθό με τη δεξιά πλευρά, ενώ λόγω της εξαιρετικής καθαρότητας των νερών της Καρπάθου συχνά η παρατήρηση του ναυαγίου μπορεί να γίνει και από την επιφάνεια με μάσκα. Το ογκώδες φορτίο τούβλων που μετέφερε έχει γίνει καταφύγιο για τα ψάρια της περιοχής.

ΝΙΤΑLKO - Ένας βετεράνος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

Το 1938 ναυπηγήθηκε στα ναυπηγεία Ewald Berninghaus, στην Κολωνία της Γερμανίας, ένα σκάφος ποτάμιων και παράκτιων πλοών για λογαριασμό του Hermann Knütel που είχε την έδρα του στο Αμβούργο. Το μότορσιπ επιτάχθηκε από το Γερμανικό Πολεμικό Ναυτικό στις 27 Νοεμβρίου 1939 και αρχικά χρησίμευσε για τη μεταφορά τορπιλών υπαγόμενο στον Ναύσταθμο του Κιέλου. Το ESTE ήταν ένα από τουλάχιστον είκοσι παρόμοια σκάφη που στάλθηκαν το 1942-1943, διά μέσω των μεγάλων ποταμών της Κεντρικής Ευρώπης, στη Μαύρη Θάλασσα, για να ενισχύσουν τη δράση του γερμανικού στρατού στην περιοχή.

Όταν ο σοβιετικός στρατός απώθησε τις γερμανικές δυνάμεις προς τα δυτικά, με αποτέλεσμα τα σκάφη αυτά να χάσουν τον ρόλο τους και να κινδυνεύουν, αποφασίστηκε να προωθηθούν στο Αιγαίο μέσω των Στενών, προκειμένου να συνεισφέρουν στις συνεχιζόμενες γερμανικές επιχειρήσεις στον ελληνικό χώρο.

Το απόγευμα της 10ης Ιανουαρίου 1944 το ESTE μαζί με τα μότορσιπ SEERÄUBER και VERA αναχώρησαν από τη Λέρο για τη Ρόδο. Το ESTE ήταν κενό φορτίου, στο SEERÄUBER επέβαιναν ογδόντα στρατιώτες και το VERA μετέφερε πετρέλαιο. Ακολουθώντας μια δυτική ρότα, για να αποφύγουν τυχόν συνάντηση με εχθρικά σκάφη, κατέπλευσαν στα Λιβάδια της Τήλου, για να διανυκτερεύσουν και να πλεύσουν το πρωί προς τη Ρόδο υπό την κάλυψη της γερμανικής αεροπορίας.

Κατά τη διάρκεια της νύχτας, μεταξύ 03.00 και 04.00 εισήλθαν στον κόλπο τρεις βρετανικές τορπιλάκατοι που άνοιξαν πυρ κατά των γερμανικών πλοίων. Πυρκαγιές ξέσπασαν στα ESTE και VERA που σύντομα βυθίστηκαν, ενώ ο πλοίαρχος του SEERÄUBER το προσάραξε για να αποφευχθεί η βύθισή του.

Το ναυάγιο του ESTE ανελκύστηκε το 1947 και εκποιήθηκε σε ιδιώτες που το μετονόμασαν ΤΗΛΟΣ. Το ΤΗΛΟΣ ταξίδεψε για χρόνια, προσάραξε στις εκβολές του Αλφειού ποταμού όπου εγκαταλείφθηκε από το πλήρωμά του. Ωστόσο το σκάφος ανελκύστηκε και το 1968 επανήλθε στην ενεργό δράση ως ΚΑΛΗ ΑΡΧΗ.

Μεταπωλήθηκε το 2004 και μετονομάστηκε NITALKO υψώνοντας μια άλλη σημαία, Βόρειας Κορέας. Στις 26 Φεβρουαρίου 2007 το μότορσιπ έπλεε από τη Ρόδο προς την Κρήτη έμφορτο με γρανίτη που είχε φορτώσει στην Τουρκία. Πλησίον της νήσου Σαρίας μετά από εμπλοκή κάβου στην προπέλα έμεινε ακυβέρνητο εν μέσω δυτικών θυελλωδών ανέμων. Το πλήρωμα που αποτελείτο από τρεις Τούρκους και δύο Ρώσους ναυτικούς, εξέπεμψε σήμα κινδύνου και παραλήφθηκε με ασφάλεια από ελικόπτερο Super Puma της Πολεμικής Αεροπορίας.

Το NITALKO κατόπιν παρασυρόμενο προσάραξε και δημιουργήθηκε ρήγμα στο μέσον του φλατ. Την επομένη απουσίαζε από τη θέση του και καθώς οι έρευνες στην περιοχή επέβησαν άκαρπες εκτιμήθηκε πως είχε βυθιστεί.

Το ναυάγιο του NITALKO είναι σε εξαιρετική κατάσταση ακουμπά στον βυθό με τη δεξιά του πλευρά. Η πλώρη βρίσκεται σε βάθος -40 μέτρων και η πρύμνη φτάνει σχεδόν τα -20 μέτρα. Βρίσκεται δίπλα σε έναν βραχώδη ύφαλο στη βορειοδυτική πλευρά της νήσου Σαρίας στην Κάρπαθο. Τα αμπάρια του είναι γεμάτα γρανίτη με μορφή κυβόλιθου και πλακάκια.

ΤΣΙΜΕΝΤΑΣ - Ένας σαμουράι στον βυθό της Καρπάθου

Ναυπηγήθηκε το 1969 στα ναυπηγεία Tsuneishi της Ιαπωνίας. Το τέλος του πλοίου ήρθε στις 25 Μαΐου 2003 όταν προσάραξε σε ύφαλο στο στενό Κάσου - Καρπάθου. Οι ζημιές που υπέστη το σκάφος δεν επέτρεψαν την ανέλκυσή του και εγκαταλείφθηκε με το κομοδέσιο και τους μηχανισμούς φόρτωσης να μένουν πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Με το πέρασμα του χρόνου το σκαρί δεν άντεξε στις πιέσεις και τη διάβρωση με αποτέλεσμα να σπάσει και να βυθιστεί.

Το ναυάγιο βρίσκεται επί του βραχώδους υφάλου Κάρπαθος, στο στενό μεταξύ Κάσου και Καρπάθου. Η θαλάσσια περιοχή είναι γνωστή για τον έντονο κυματισμό και για τα ισχυρά θαλάσσια ρεύματα, αλλά και για τα εξαιρετικά διαυγή καταγάλανα νερά.

Το μέγιστο βάθος δεν ξεπερνά τα -15 μέτρα.

Η πλώρη κυριολεκτικά έχει διαλυθεί και στον βυθό διακρίνονται τα βίντσια, οι αγκυροκαδένες, καθώς και η εφεδρική άγκυρα.

Τα ελάσματα γύρω από τον χώρο του μηχανοστασίου δεν υπάρχουν πλέον και ο υποβρύχιος επισκέπτης μπορεί να κολυμπά ανάμεσα στη μηχανή του πλοίου και την ηλεκτρογεννήτρια, θα δει από κοντά τις στρεβλώσεις στα πτερύγια της προπέλας και στον άξονα.

GERNIK - Ένας Γερμανός ναρκαλιευτής του πολέμου με πολυδιάστατη ιστορία

Το φορτηγό πλοίο Gernik είχε ναυπηγηθεί το 1939 στο Lübecker Maschinenbau, της Γερμανίας, για την εταιρεία του Αμβούργου A. Kirsten και αρχικά έφερε το όνομα CRESSIDA (Χρυσηίδα).

Το 1939 το γερμανικό ναυτικό τού έδωσε το όνομα V.102, (Vorpostenboot.102) και έλαβε μέρος στη μάχη της Νορβηγίας.

Το 1940 μετετράπη σε ναρκαλιευτικό αφού διέθετε από την κατασκευή του στενό πλωριό ρύγχος και έτσι μπορούσε σχετικά εύκολα να εισχωρήσει σε ναρκοθετημένες περιοχές.

Το πλοίο τον Μάιο του 1945 παραδόθηκε στους Αμερικανούς, αλλά τον Οκτώβριο του 1947 μεταφέρθηκε στους Ολλανδούς και επέστρεψε στα πολιτικά του καθήκοντα ως ELSENBURGH, όνομα που δόθηκε στο πλοίο από ομώνυμη ολλανδική περιοχή, για λογαριασμό της εταιρείας Wm.H.Muller & Co.

Το 1952 αφαιρέθηκαν οι λέβητες και τοποθετήθηκε μηχανή ντίζελ ως μέσο πρόωσης.

Εκτέλεσε κυρίως το δρομολόγιο από Καζαμπλάνκα - Λονδίνο, μεταφέροντας εμπορεύματα και έχει εκτενείς αναφορές στα εθνικά αρχεία της Μεγάλης Βρετανίας.

Πουλήθηκε το 1961 στη λιβεριανής έδρας Seven Seas Shipping Corporation και μετονομάστηκε στο τελευταίο του όνομα GERNIK.

Ήταν παραμονές των γιορτών, ξημερώματα Κυριακής, 23 Δεκέμβρη του 1962, όταν το πλοίο Gernik, προσάραξε στα νερά της Κάρπαθου στην παραλία του Διακόφτη έπειτα από σφοδρή θαλασσοταραχή.

Σήμερα είναι άμορφα, σκουριασμένα σίδερα, βυθισμένο σε βάθος 14 μέτρων. Η πρύμνη είναι σφηνωμένη στα βράχια με ελαφριά δεξιά κλίση. Η ιδιαίτερη μεγαλοπρεπής πλώρη ακουμπά στον βυθό με τη δεξιά πλευρά, ενώ από τα όκια απουσιάζουν οι αγκυροκαδένες.

Τα ελάσματα του πλοίου είναι ασυνήθιστα παχιά και υπάρχουν σημεία που διακρίνονται οι καρφωτές λαμαρίνες του 1939.

TENARON S - Ένας Άγγλος του 1935 στα νερά στην Καρπάθου

Είχε ναυπηγηθεί το 1935 με το όνομα GLEN στα R & W Hawthorn, Leslie & Co Ltd., στο Hebburn της Αγγλίας για τη βρετανική εταιρεία Tyne-Tees Steamship Co. Η εταιρεία του είχε την έδρα της στο Newcastle.

Το GLEN είχε ολική χωρητικότητα 471 κόρων, διαστάσεις 50,4 x 8,3 μέτρα. Μετά τη λήξη του πολέμου το GLEN μετονομάστηκε σε BELGIAN COAST. Το LAIRDSROCK απέκτησε μια νέα μηχανή το 1957 και συνέχισε να ταξιδεύει μέχρι το 1966 οπότε και αποκτήθηκε από τους Περικλή Βαρβατέ & Σια και υψώνοντας ελληνική σημαία μετονομάστηκε σε ΓΙΩΡΓΗΣ.

Το 1979 το σκάφος περιήλθε στη συμπλοιοκτησία «Λευτέρης Δ.» (Θήρα Ναυτιλιακή) και μετονομάστηκε σε ΛΕΥΤΕΡΗΣ Δ. Όμως έναν χρόνο αργότερα πουλήθηκε στην παναμαϊκή Etna Maritime Co SA και πήρε το όνομα TENARON S.

Στις 10 Δεκεμβρίου 1980 το TENARON S. ταξίδευε από την Ιταλία μεταφέροντας φορτίο τσιγάρων, όταν προσάραξε στις ακτές της Καρπάθου και βυθίστηκε.

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Φωτογραφίες: Παραχωρήθηκαν για χρήση στο ΑΠΕ-ΜΠΕ από την ομάδα του ερευνητή Κώστα Θωκταρίδη