Κεντρική Φωτογραφία: David Dawson/Bridgeman Images | Η Βασίλισσα Ελισάβετ II ετοιμάζεται για το πορτρέτο της, από τον καλλιτέχνη Lucian Freud το 2001.


Να ξεκαθαρίσω κάτι. Κανείς δεν ρομαντικοποιεί και στα σίγουρα κανείς δεν νοσταλγεί μοναρχικά καθεστώτα και μεσαιωνικές αυτοκρατορίες -έτυχε να διαβάσω κάτι τέτοιο. Δεν ζούμε ούτε σε καιρούς που οι γαλαζοαίματοι θεωρούνταν απεσταλμένοι και εκλεκτοί του Χ θεού – άλλα για κάποιο λόγο υπάρχουν ακόμη τέτοια ιδρύματα και ζουν και «βασιλεύουν» με τις κρατικές και τις κοινωνικές ευλογίες – κι ανεπιστρεπτί έχουν παρέλθει (πάλι καλά) οι μέρες που ο λόγος και οι βουλές του στέμματος ήταν πάνω και πέραν απ’ όλα. Και στην Αγγλία και σε κάθε σημείο του πλανήτη που η βασιλική οικογένεια και ο θεσμός τής βασιλείας ακόμη διατηρείται, διατηρείται ως τέτοιος. Ως θεσμός, ως μέρος της κουλτούρας και της κληρονομιάς του τόπου και η δύναμή του περιορίζεται και σταματά εκεί. Σε θεσμικά καθήκοντα και κοσμική παρουσία.

Στην περίπτωση της αποβιώσασας, ο «αποχαιρετισμός» και η όποια θλίψη προκύπτουν από την προσωπικότητα και τον συμβολισμό που αυτή εξέπεμπε. Στο «συναισθηματικό»; Η συντριπτική πλειοψηφία εξ ημών δεν γνώρισε τον κόσμο χωρίς την παρουσία της. Και η όποια στεναχώρια προκύπτει για τον θάνατό της, είναι αποτέλεσμα της παθητικής μας τριβής με την περσόνα της, επί δεκαετίες. Όπως ακριβώς αποχαιρετάς έναν καλλιτέχνη που δεν είχες καμιά ουσιαστική επαφή μαζί του, αλλά νιώθεις πως αποχαιρετάς έναν άνθρωπο που ήταν κοντά σου. Είναι γιατί ήταν. Ως προσωπικότητα ήταν παντού, σε όλες τις εκφάνσεις της ποπ κουλτούρας (από τους Smiths, στο «The Crown» και στα «Minions») μέχρι στα χαρτονομίσματα, σε κοινωνικές αναφορές και συζητήσεις. Ήταν όχι απλώς γνωστή, όχι απλώς διάσημη. Ήταν σημείο αναφοράς στο πόσο διάσημος μπορεί κανείς να γίνει. Εδώ μέχρι κι ο Andy Warhol είπε πως: «Θέλω να γίνω διασημότερος από τη Βασίλισσα της Αγγλίας».

Στο πιο πάνω χρειάζεται να προσθέσει κανείς πως η διάρκεια της βασιλείας της δημιούργησε μια αίσθηση μονιμότητας και σταθερότητας. Είτε την συμπαθούσες ή κι αν την εκτιμούσες ή όχι, η Βασίλισσα Ελισάβετ II ήταν φαινόμενο -και καλό είναι να βλέπουμε τα πράγματα μέσα στο περιβάλλον στο οποίο εξελίχθηκαν. Δεν «πέθαινε» να γίνει βασίλισσα, το γεγονός πως έγινε, οφείλεται σε μια σειρά απίστευτων, ανήθικων για την εποχή, διχαστικών γεγονότων. Το ότι ήταν γυναίκα και μάλιστα μόλις 27 ετών δεν έκανε τα πράγματα πιο εύκολα, ούτε οι ραγδαίες κοινωνικές αλλαγές που μεσολάβησαν από μεταπολεμικά έως και σήμερα.

Αυτό που «της δίνεις» είναι πως ισορρόπησε ανάμεσα στο «απόμακρο», που υποτίθεται πως κάπως έπρεπε να εκπέμπει ο ρόλος της, και στη λαϊκή απαίτηση (αποτέλεσμα θαρρώ της τεχνολογικής επανάστασης και της γεφυροποίησης της πληροφορίας μέσω της δημιουργίας των Μ.Μ.Ε) για μια πιο «προσιτή», πιο «δεκτική» στάση του στέμματος, τουλάχιστον να «εκπέμπει» προσβασιμότητα. Ήταν άλλωστε η ηγέτιδα που «άνοιξε» το παλάτι για πρώτη φορά στις τηλεοπτικές κάμερες και στον Τύπο, επίσης ανήκουστο για μονάρχη.

Δεν ήταν αερικό, δεν ήταν «λάμψη» ούτε «φως» όπως η πριγκίπισσα της καρδιάς μας, η Νταϊάνα. Τουναντίον, ήταν σχεδόν πάντα κουμπωμένη, σφικτή κοινωνικά, εγκάρδια με το σταγονόμετρο, σχεδόν ξύλινη. Όμως και τα «κουμπιά» χρειάζονται σε αυτήν την ζωή. Γιατί αυτά είναι που διατηρούν τη συνοχή και τη «συγκράτηση». Και η ρετροσπεκτίβα της μεγάλης εικόνας της ζωής της, ούσα 7 δεκαετίες στη βασιλεία, νιώθω πως αυτό θα καταγράψει. Πως διάβασε τους καιρούς κι έχοντας πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού της τον όρκο της (υπέρ πάντων όλων, το καθήκον) έκανε στωικά, όσες αλλαγές έπρεπε, για να μεταμορφώσει την εικόνα και την ταυτότητα του θεσμού, να την φέρει στο σήμερα. Δεν ήρθε σε ρήξη με τους καιρούς, τους ακολουθήσε και τους παρακολουθούσε, για να τον προσαρμόσει και να τον μετατρέψει στον πιο σταθερό βράχο της σύγχρονης Αγγλίας -με τα πάνω και τα κάτω, με «annus horribilis» και «annus mirabilis».

Το ερωτηματικό ποια είναι η επόμενη ημέρα, με το τέλος της Ελισαβετιανής εποχής.

Τώρα τη σκυτάλη παίρνει ένας Κάρολος, ένας άνθρωπος που όποια καλή πρόθεση και να έχει, έχει κι ένα βαρύ ιστορικό και πολλά βαρίδια -γίνεται βασιλιάς στα 70-κάτι του, η γηραιότερη «στέψη» ever, με το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του να έχει καταγραφεί κι από την καλή κι από την ανάποδη. Κι όσο κι αν προετοιμαζόταν γι’ αυτό το γεγονός, κυριολεκτικά όλη του τη ζωή, τώρα που ήρθε δεν φαντάζει σαν η πιο αρμοστή διαδοχή. Πιο δεκτικό και πιο «συγχωρητικό» θα ήταν το κοινό, στα όποια λάθη ενός πολύ νεαρότερου και πολύ πιο αγαπητού (λογικό, με τέτοια μητέρα) William.

Oh well. Ίδωμεν.