Ένα περίτεχνο βυζαντινό μωσαϊκό, το οποίο απεικονίζει πολύχρωμα πουλιά και άλλα ζώα, ανακαλύφθηκε τυχαία στη Γάζα από έναν Παλαιστίνιο αγρότη, ο οποίος προσπαθούσε να φυτέψει μερικές ελιές στη γη του. Σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι ένας από τους μεγαλύτερους αρχαιολογικούς θησαυρούς που έχουν βρεθεί ποτέ στη Γάζα.

Ο Σαλμάν αλ-Ναμπαχίν βρήκε το αρχαιολογικό εύρημα πριν από έξι μήνες, ενώ εργαζόταν στον ελαιώνα του στον προσφυγικό καταυλισμό Μπουρέιζ, σε απόσταση περίπου ενός χιλιομέτρου από τα σύνορα με το Ισραήλ.

Προσπαθώντας να καταλάβει γιατί ορισμένα δέντρα δεν είχαν ριζώσει σωστά, ο Ναμπαχίν είπε ότι αυτός και ο γιος του άρχισαν να σκάβουν. Τότε το φτυάρι του γιου χτύπησε κάτι σκληρό και άγνωστο στην όψη.

«Έψαξα στο διαδίκτυο [...] Ανακαλύψαμε τότε ότι ήταν ψηφιδωτό που ανήκε στη βυζαντινή εποχή», είπε ο Ναμπαχίν, πατέρας επτά παιδιών, καθισμένος δίπλα στο πανέμορφο εύρημα. «Το βλέπω ως έναν θησαυρό, πιο ακριβό από έναν θησαυρό. Δεν είναι κάτι ιδιωτικό, ανήκει σε κάθε Παλαιστίνιο», πρόσθεσε.

Το παλαιστινιακό υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων δήλωσε ότι το δάπεδο περιλαμβάνει πολλά ψηφιδωτά πάνελ που απεικονίζουν ζώα και πτηνά, αλλά και σκηνές από τη ζωή κατά τη βυζαντινή εποχή. Είναι καλοδιατηρημένο και τα χρώματά του φωτεινά.

«Η αρχαιολογική ανακάλυψη βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο και περιμένουμε να μάθουμε περισσότερα», ανέφερε το υπουργείο σε ανακοίνωσή του. «Οι εθνικές ερευνητικές ομάδες εργάζονται σε συνεργασία με διεθνείς εμπειρογνώμονες και επιστήμονες από τη Γαλλική Βιβλική και Αρχαιολογική Σχολή της Ιερουσαλήμ».

Σπάνιο εύρημα

«Αυτά είναι τα πιο όμορφα ψηφιδωτά δάπεδα που ανακαλύφθηκαν ποτέ στη Γάζα, τόσο από την άποψη της ποιότητας της γραφικής αναπαράστασης όσο και από την πολυπλοκότητα της γεωμετρίας», δήλωσε στο Associated Press ο Ρενέ Eλτέ, αρχαιολόγος της Γαλλικής Βιβλικής και Αρχαιολογικής Σχολής της Ιερουσαλήμ. «Ποτέ ξανά στη Λωρίδα της Γάζας δεν είχαν ανακαλυφθεί μωσαϊκά δάπεδα τέτοιας φινέτσας και ακρίβειας στα γραφικά και με τόσο πλούτο χρωμάτων», πρόσθεσε.

Ο Ελτέ θεωρεί ότι το μωσαϊκό χρονολογείται στην ύστερη ρωμαϊκή/πρώιμη βυζαντινή εποχή μεταξύ του 5ου και του 7ου αιώνα μετά Χριστόν, πριν δηλαδή από την αραβική κατάκτηση της Παλαιστίνης. Ωστόσο, πρόσθεσε ότι πρέπει να διεξαχθεί μια πιο ενδελεχής ανασκαφή για να διαπιστωθεί πότε ακριβώς χτίστηκε και αν ήταν μέρος ενός θρησκευτικού ή κοσμικού συγκροτήματος.

Κατά τη βυζαντινή εποχή, η Γάζα ευημερούσε και ήταν σημαντικό κέντρο της νότιας Παλαιστίνης. Στη Γάζα μάλιστα ιδρύθηκε χριστιανική επισκοπή. O προσηλυτισμός στον Χριστιανισμό στη Γάζα επιταχύνθηκε υπό τον Άγιο Πορφύριο μεταξύ 396 και 420 μ.Χ. Το 402, ο Θεοδόσιος Β′ διέταξε να καταστραφούν και οι οκτώ ειδωλολατρικοί ναοί της πόλης. Τέσσερα χρόνια αργότερα η αυτοκράτειρα Αιλία Ευδοκία Αυγούστα ανέθεσε την κατασκευή μιας εκκλησίας πάνω στα ερείπια του ναού του Μάρνα (σ.σ σημιτική θεότητα της γονιμότητας γνωστή και ως Ντάγκον). Ήταν κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής που ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος, Αινείας ο Γαζαίος, ο οποίος ασπάστηκε τον Χριστιανισμό αποκάλεσε τη Γάζα, την πατρίδα του, ως «την Αθήνα της Ασίας».

«Απροστάτευτοι θησαυροί»

Η Λωρίδα της Γάζας, ένας παλαιστινιακός παράκτιος θύλακας ανάμεσα στο Ισραήλ και την Αίγυπτο, αποτελούσε πολυσύχναστο εμπορικό δρόμο μεταξύ της Αιγύπτου και του Λεβάντε στην αρχαιότητα. Η παράκτια λωρίδα είναι γεμάτη από υπολείμματα αρχαίων πολιτισμών, από την Εποχή του Χαλκού έως την Ισλαμική και Οθωμανική εποχή.

Ωστόσο, οι θησαυροί αυτοί σπάνια προστατεύονται. Στο παρελθόν λεηλατήθηκαν κατά κόρον. Τα τελευταία χρόνια, αρχαιότητες υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν από αναπτυξιακά έργα ή από συγκρούσεις με το Ισραήλ. Ο ισραηλινο-αιγυπτιακός αποκλεισμός που επιβλήθηκε μετά την κατάληψη της Γάζας από τη Χαμάς το 2007 έχει ρημάξει την οικονομία, αφήνοντας λίγους πόρους για την προστασία των αρχαιοτήτων.

Μεταξύ των ελάχιστων διατηρημένων αρχαίων τοποθεσιών στη Γάζα είναι το μοναστήρι του Οσίου Ιλαρίωνα (σ.σ Αναχωρητής και ασκητής, που διέδωσε τον χριστιανισμό στη Γάζα της Παλαιστίνης) από την ύστερη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έως την ισλαμική περίοδο των Ομεϋαδών, και ο χώρος μιας βυζαντινής εκκλησίας που αναστηλώθηκε από διεθνείς οργανισμούς και άνοιξε φέτος στη βόρεια Λωρίδα της Γάζας.

Αν και αυτές οι τοποθεσίες διαθέτουν επίσης ψηφιδωτά, ο Eλτέ είπε ότι η τελευταία ανακάλυψη, στο Μπουρέιζ της κεντρικής Γάζας, είναι «εξαιρετική», τονίζοντας ωστόσο, ότι είναι σε «άμεσο κίνδυνο» επειδή βρίσκεται πολύ κοντά στον διαχωριστικό φράχτη του Ισραήλ, όπου συχνά λαμβάνουν χώρα συγκρούσεις ή ισραηλινές επιθέσεις.

Με πληροφορίες από Reuters και Associated Press