Δύο αρχαία κυπριακά νομίσματα και ένα τμήμα τοιχογραφίας, τα οποία είχαν παράνομα εξαχθεί από την Κύπρο, παραδόθηκαν στην Πρεσβεία της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ουάσιγκτον, στις 25 Ιανουαρίου 2023. Η παράδοση έγινε εκ μέρους των αμερικανικών Αρχών από τον Ricardo Mayoral, Αναπληρωτή Διευθυντή για Διεθνείς Επιχειρήσεις - Deputy Assistant Director for International Operations, Homeland Security Investigations.

Σύμφωνα με το Τμήμα Αρχαιοτήτων, παραδόθηκαν δύο αρχαία νομίσματα που είχαν παράνομα εισαχθεί στις ΗΠΑ από την Κύπρο. Τον Δεκέμβριο του 2016, το Τοπικό Γραφείο Ερευνών Homeland Security Investigations της Φιλαδέλφειας, ξεκίνησε έρευνες αφού έλαβε πληροφορίες από τις αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας σχετικά με την πώληση αρχαίων κυπριακών νομισμάτων από οίκο δημοπρασιών με έδρα τις ΗΠΑ.

Πρόκειται για ένα σπάνιο χρυσό νόμισμα του αρχαίου κυπριακού βασιλείου του Κιτίου (χρονολογείται περίπου 362-312 π.Χ.), στο οποίο απεικονίζεται στον εμπροσθότυπο ο μυθικός ήρωας Ηρακλής με ρόπαλο και τόξο και στον οπισθότυπο λιοντάρι που επιτίθεται σε ελάφι. Το δεύτερο νόμισμα είναι αργυρό και προέρχεται από το αρχαίο κυπριακό βασίλειο της Αμαθούντας (χρονολογείται περίπου 385 π.Χ.). Απεικονίζει στον εμπροσθότυπο λιοντάρι με ιπτάμενο αετό και στον οπισθότυπο λιοντάρι με ανοικτό στόμα.

Η τρίτη αρχαιότητα που παραδόθηκε είναι ένα σπάραγμα τοιχογραφίας του 17ου-18ου αι. μ.Χ., που προέρχεται από εκκλησιαστικό μνημείο της Κύπρου. Συγκεκριμένα, τον Μάιο 2021, το Τοπικό Γραφείο Ερευνών του Όστιν, ξεκίνησε να διερευνά την υπόθεση μετά από πληροφορίες ότι κάτοικος του Τέξας κατείχε τμήμα τοιχογραφίας από την Κύπρο.

Οι έρευνες έδειξαν ότι όντως επρόκειτο για τμήμα τοιχογραφίας, το οποίο είχε παράνομα εξαχθεί από την Κύπρο. Ως εκ τούτου, η αρχαιότητα κατασχέθηκε και ξεκίνησαν διαδικασίες για επιστροφή της στην Κύπρο.

Το ακριβές μνημείο από το οποίο προέρχεται το σπάραγμα δεν είναι ακόμη γνωστό, αφού ως αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης τουρκικής κατοχής πέραν του ενός τρίτου του νησιού, οι αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν έχουν πρόσβαση σε όλα τα εκκλησιαστικά μνημεία της Κύπρου για διεξαγωγή των απαραίτητων ερευνών.

Καταλήγοντας το Τμήμα Αρχαιοτήτων σημειώνει πως «είναι γνωστό ότι, λόγω της τουρκικής εισβολής και κατοχής, η πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου έχει πληγεί ανεπανόρθωτα, έχουν επηρεαστεί όλες οι κατηγορίες πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου ενώ μεγάλος αριθμός εκκλησιαστικών μνημείων έχει συληθεί και πολλά έχουν καταστραφεί ολοσχερώς».

Τονίζεται δε, ότι «στην περίπτωση του συγκεκριμένου σπαράγματος τοιχογραφίας, είναι φανερό από το περίγραμμα που διατηρεί ότι αυτό αποκολλήθηκε από το μνημείο στο οποίο ανήκε, με την ίδια μέθοδο που παρατηρείται σε περιπτώσεις άλλων τοιχογραφιών, οι οποίες αφαιρέθηκαν βίαια από εκκλησιαστικά μνημεία στην κατεχόμενη Κύπρο. Αριθμός εξ αυτών έχει εντοπιστεί στο εξωτερικό και επαναπατριστεί στην Κύπρο».

«Οι αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας εκφράζουν τις θερμές τους ευχαριστίες προς τις αρχές των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής για την εξαίρετη τους συνεργασία και τις πολύτιμές τους προσπάθειες για την πάταξη της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου.

Προς την κατεύθυνση αυτή, ιδιαίτερα θετική θεωρείται η συμβολή της σχετικής Συμφωνίας μεταξύ Κύπρου-ΗΠΑ σχετικά με την επιβολή περιοριστικών μέτρων όσον αφορά στην εισαγωγή πολιτιστικών αντικειμένων», αναφέρεται καταληκτικά στην ανακοίνωση.