Η Fatumazahra Khalifis είναι υπεύθυνη προαγωγής υγείας στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στη Σομαλία. Εξηγεί τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει αυτή η ζωτικής σημασίας υπηρεσία και τους λόγους που η συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες είναι το κλειδί όταν πρόκειται να σωθούν ζωές.

«Από μικρό παιδί, η μητέρα μου έδινε πάντα μεγάλη έμφαση στην εκπαίδευση. Είναι νοσηλεύτρια και πάντα προσφέρει στην κοινότητα. Με εμπνέει πραγματικά. Εργάστηκε με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα πριν από πολλά χρόνια, τη δεκαετία του '90.

Τώρα, 30 χρόνια μετά, είμαι κι εγώ μέλος της ομάδας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

Εργάζομαι σε τρία προγράμματα στη Σομαλία, στο Mudug, το Sool και το Baidoa. Οι δράσεις μας επικεντρώνονται στη μαιευτική και παιδιατρική φροντίδα, στα επισιτιστικά προγράμματα, ενώ λειτουργούμε και κλινικές για ανθρώπους που ζουν μέσα και γύρω από καταυλισμούς εκτοπισμένων. Ο τομέας της υγείας στη Σομαλία βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση, με τα ποσοστά μητρικής και νεογνικής θνησιμότητας να είναι μεταξύ των υψηλότερων στον κόσμο.


Δουλεύοντας μαζί

Για μένα, υπάρχουν δύο βασικές πτυχές στην προαγωγή υγείας: η ανταλλαγή πληροφοριών και συμβουλών με την κοινότητα και στη συνέχεια, η εκμάθηση από αυτήν των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν, των αναγκών που έχουν και του τρόπου που οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα μπορούμε να βελτιώσουμε τις υπηρεσίες υγείας που προσφέρουμε.

Για παράδειγμα, πολλές γυναίκες εδώ γεννούν στο σπίτι. Για μερικές, αυτό συμβαίνει επειδή πάντα βασίζονταν σε παραδοσιακές μαίες, οι οποίες δεν είχαν πρόσβαση σε ιατρική εκπαίδευση και μπορεί να μην είναι σε θέση να βοηθήσουν εάν υπάρχουν επιπλοκές στον τοκετό. Έτσι, ενημερώνουμε τις γυναίκες για τις δωρεάν μαιευτικές υπηρεσίες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

Αλλά ακόμη και οι μητέρες που θέλουν να έρθουν στις δομές υγείας μπορεί να μην είναι σε θέση να το κάνουν. Πολλές μας είπαν ότι δεν έχουν τα χρήματα για την μετακίνησή τους, οπότε τώρα παρέχουμε ένα ασθενοφόρο που σημαίνει ότι οι μητέρες που είναι έτοιμες να γεννήσουν μπορούν να φτάσουν στο νοσοκομείο, ακόμη και τη νύχτα. Αυτές οι πληροφορίες είναι το κλειδί για να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε πώς μπορούμε να σχεδιάσουμε τις υπηρεσίες μας ώστε να έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο.


Καταπολέμηση της παραπληροφόρησης

Διαπιστώνουμε επίσης ότι οι κοινότητες δεν έχουν πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται για την υγεία με αποτέλεσμα πολλές φορές επικίνδυνες φήμες να αρχίσουν να εξαπλώνονται. Τότε είναι που οι υπεύθυνοι προαγωγής υγείας είναι ζωτικής σημασίας.

Πρόσφατα, μια τεράστια επιδημία χολέρας έπληξε μία από τις περιοχές όπου εργαζόμαστε. Η χολέρα εξαπλώνεται μέσω μολυσμένου νερού ή τροφίμων. Προκαλεί σοβαρή διάρροια και εμετό, οδηγώντας τους ανθρώπους σε σοβαρή αφυδάτωση που μπορεί να προκαλέσει ακόμη και θάνατο, ειδικά για παιδιά ή ηλικιωμένους.

Μπορούμε να θεραπεύσουμε τη χολέρα, αλλά κατά τη διάρκεια αυτής της επιδημίας είδαμε ότι οι άνθρωποι δεν έρχονταν σε ιατρικές δομές αν δεν είναι ήδη πολύ αργά. Η ομάδα μας μίλησε με διάφορα μέλη της κοινότητας και έμαθε ότι πολλοί άνθρωποι πίστευαν ότι η χολέρα είναι απλώς πυρετός και ότι αν πάνε στο νοσοκομείο, θα πεθάνουν. Έτσι οι άνθρωποι έφταναν στο νοσοκομείο μόνο όταν ήταν πια σε κρίσιμη κατάσταση και οι γιατροί δεν ήταν πάντα σε θέση να τους σώσουν. Έτσι καταλάβαμε κι εμείς γιατί πίστευαν αυτή τη φήμη που κυκλοφορούσε.

Συνεργαστήκαμε με το Υπουργείο Υγείας για να κάνουμε μια εκστρατεία μαζικής ευαισθητοποίησης. Χρησιμοποιώντας ραδιοφωνικές διαφημίσεις και ομάδες με μεγάφωνα, εξηγήσαμε ότι αν οι άνθρωποι έρχονταν αμέσως σε ιατρικές δομές, θα λάμβαναν θεραπεία που θα μπορούσε πραγματικά να είναι σωτήρια. Λειτούργησε. Οι άνθρωποι άρχισαν να έρχονται, και ως αποτέλεσμα, μπορέσαμε να σώσουμε ζωές και να μειώσουμε την εξάπλωση της επιδημίας.

Γιατί είμαστε εδώ

Αυτή η επιδημία χολέρας δεν ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό. Η κατάσταση της υγείας στη Σομαλία είναι πολύ δύσκολη. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί εξαιτίας των ένοπλων συγκρούσεων και της βίας, κατακλύζοντας τις περιορισμένες δομές υγείας.

Εν τω μεταξύ, χρόνια ξηρασίας οδήγησαν σε αποτυχημένες συγκομιδές, αφήνοντας πολλές κοινότητες με περιορισμένη πρόσβαση τόσο σε καθαρό νερό όσο και σε τρόφιμα. Τα ποσοστά υποσιτισμού είναι υψηλά και τα κρούσματα ασθενειών που μεταδίδονται από το νερό και αυτά της ιλαράς έχουν πλήξει σκληρά ορισμένες περιοχές.

Προκλήσεις όπως οι δυσπρόσιτοι δρόμοι, οι ελλείψεις καυσίμων και ηλεκτρικής ενέργειας σημαίνουν ότι η μεταφορά φαρμάκων και ιατρικού εξοπλισμού είναι εξαιρετικά δύσκολη και αυτές οι προμήθειες είναι περιορισμένες ή ανύπαρκτες σε πολλές περιοχές.

Επίσης, υπάρχουν προβλήματα ασφαλείας που μπορούν να κάνουν τη ζωή επικίνδυνη, τόσο για τις κοινότητες που εξυπηρετούμε όσο και για οποιονδήποτε προσπαθεί να τις προσεγγίσει.

Αλλά οι αρχές της αμεροληψίας και της ουδετερότητας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα είναι πολύ σημαντικές για μένα: εργαζόμαστε για να προσφέρουμε υγειονομική περίθαλψη στους ανθρώπους που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, ανεξάρτητα από τις διαφορετικές πολιτιστικές πεποιθήσεις και τους κανόνες τους. Προσπαθώ λοιπόν να θυμηθώ κάτι που είπε πρόσφατα ένας συνάδελφος: παρά τις δυσκολίες, δεν πρέπει ποτέ να εγκαταλείπουμε αυτό που κάνουμε.


Το κίνητρό μου

Συχνά σκέφτομαι ένα κοριτσάκι που γνώρισα σε μία οφθαλμολογική δομή που υποστηρίζεται από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Αυτές οι δομές είναι κινητές και ταξιδεύουν σε διαφορετικές περιοχές, για αρκετές εβδομάδες για να παρέχουν υγειονομική περίθαλψη που σχετίζεται με την όραση.

Συχνά, είναι η πρώτη φορά που αυτές οι υπηρεσίες είναι διαθέσιμες σε μια περιοχή εδώ και χρόνια, οπότε ως υπεύθυνοι προαγωγής υγείας είναι δουλειά μας να συνεργαστούμε με τους ηγέτες της κοινότητας για να διασφαλίσουμε ότι οι άνθρωποι γνωρίζουν πότε και πώς μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτή τη φροντίδα.

Αυτό το κοριτσάκι ήταν περίπου οκτώ ετών και ήταν μερικώς τυφλό καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Ωστόσο, η κοινότητα βοήθησε να διαδοθεί η είδηση για τις υπηρεσίες μας και οι γονείς της αποφάσισαν να την φέρουν. Η χειρουργική ομάδα ήταν σε θέση να χειρουργήσει και να αποκαταστήσει την όρασή της.

Τη γνώρισα μετά την εγχείρηση – ήταν τόσο χαρούμενη. Όταν χρειάζομαι ενθάρρυνση, τη σκέφτομαι. Οι άνθρωποι στις περιοχές όπου εργαζόμαστε συχνά ζουν σε πολύ δύσκολες συνθήκες και υπάρχουν πολλά περισσότερα που πρέπει να γίνουν για να διασφαλιστεί ότι έχουν πρόσβαση στη φροντίδα που χρειάζονται. Αλλά υπενθυμίζω στον εαυτό μου ότι δουλεύοντας μαζί με τις κοινότητες, είναι πολλές φορές δυνατό να έχουμε πραγματικό αντίκτυπο. Πριν, αυτό το κορίτσι ήταν μερικώς τυφλό, αλλά τώρα μπορεί να δει».


Με πληροφορίες από msf, news247