Τι αποσπούσε τον χρόνο και την προσοχή των ανθρώπων πριν από το smartphone; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα φαίνεται σημαντική, επειδή από παντού ακούμε πόσο επιβλαβής υποτίθεται ότι είναι η χρήση των smartphones: συμβάλλει στο άγχος, την κατάθλιψη και την ψυχαναγκαστική συμπεριφορά.

Λέγεται επίσης ότι τα smartphones μάς αποσυνδέουν από τον κόσμο αλλά και από τους συνανθρώπους μας. Αντί να απολαμβάνουν το μεσημεριανό γεύμα ή τα τουριστικά αξιοθέατα, οι άνθρωποι τα φωτογραφίζουν, συχνά για να εξασφαλίσουν την έγκριση και την αποδοχή των στα social media. Έχει γίνει διάσημη η ρήση της κοινωνιολόγου Sherry Turkle η οποία είχε δηλώσει πως οι συσκευές αυτές ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να ζουν «μόνοι μαζί».

Σύμφωνοι, αλλά τι έκαναν οι άνθρωποι πριν από τα smartphones; Οι περισσότεροι από εμάς δεν θυμόμαστε. Και δεν μπορούμε να θυμηθούμε τι κάναμε επειδή συχνά δεν κάναμε τίποτα, και ήταν φρικτό.

Το να γεμίσουμε το τίποτα με δραστηριότητα οποιουδήποτε είδους ήταν ένας διαρκής αγώνας. Τα τηλέφωνα ήταν ο μόνος τρόπος να συνδεθείς με τους φίλους σου από μακριά. Οι συμβουλές, οι ιδέες και οι προτάσεις δεν ήταν τόσο προσβάσιμες πριν από την άφιξη και τη μετέπειτα ωρίμανση του διαδικτύου, οπότε μπορεί να τηλεφωνούσατε σε κάποιον φίλο για πληροφορίες, όχι απλώς για κουβέντα.

Η τηλεόραση ήταν ένας άλλος τρόπος για να σκοτώνουμε την ώρα μας. Βλέπαμε πολλή τηλεόραση και οι συσκευές τηλεόρασης ήταν παντού. Τηλεπαιχνίδια, σαπουνόπερες, κωμικές σειρές, βραδινές ειδήσεις, MTV – η τηλεόραση έπαιζε σχεδόν συνέχεια, το ίδιο και το ραδιόφωνο. Στα σπίτια αλλά και σε αεροδρόμια, ιατρεία και καταστήματα. Σε ορισμένους σταθμούς τρένων και λεωφορείων υπήρχαν μικροσκοπικές τηλεοράσεις με κέρματα βιδωμένες στα μπράτσα των καθισμάτων, μια υπενθύμιση της απόγνωσης που ένιωθαν οι άνθρωποι όταν ήταν περιορισμένοι.

Και αναζητούσαμε πληροφορίες και ερεθίσματα ξεφυλλίζοντας σελίδες σε οτιδήποτε έντυπο –εφημερίδες, περιοδικά ή καταλόγους– τύχαινε να βρίσκεται κοντά μας. Όπως και σήμερα τα smartphones, μας προσέφεραν τρόπους για να δούμε κάτι –οτιδήποτε– που δεν είχαμε δει πριν, ενώ περιμέναμε να συμβεί το επόμενο πράγμα.

Τα περιοδικά απλώνονταν στις αίθουσες αναμονής, στις πλάτες των καθισμάτων των αεροπλάνων, στα παγκάκια στο πάρκο. Στον χρόνο διαρκούς αναμονής που περνάμε τώρα με τα κινητά μας, οι άνθρωποι διάβαζαν οτιδήποτε: ανεπιθύμητη αλληλογραφία, διαφημίσεις στο μετρό, το πίσω μέρος των κουτιών δημητριακών, τις ετικέτες στα καρυκεύματα.

Η αλήθεια είναι ότι πριν αποκτήσουμε όλοι smartphones μια άγονη έκταση άδειου χρόνου απλωνόταν διαρκώς μπροστά μας: περιμένοντας το λεωφορείο ή κάποιον να γυρίσει σπίτι, ή την έναρξη της επόμενης προγραμματισμένης εκδήλωσης. Κάποιος μπορεί να αργούσε στο ραντεβού, αλλά δεν έφτανε καμία ειδοποίηση για μια τέτοια καθυστέρηση.

Πριν από τα smartphones, οι άνθρωποι ως επί το πλείστον υπέφεραν από συνεχή, ατελείωτη πλήξη. Ας μη θρηνούμε λοιπόν για τον χρόνο που σπαταλάμε στα smartphones, τουλάχιστον όχι τόσο πολύ. Είναι κακό να παρασύρεσαι σε άγονες αντιπαραθέσεις ή σε συνωμοσιολογίες, να κάνεις doomscroll, να κουβαλάς τη δουλειά σου παντού. Αλλά ήταν επίσης κακό να υποφέρει κανείς από τον τρόμο της μονοτονίας. Τώρα συμβαίνουν υπερβολικά πολλά, αλλά πριν ήταν σαν να μη συνέβαινε ποτέ τίποτα.

Με πληροφορίες από lifo, The Atlantic