Το Ανώτατο Δικαστήριο της Βραζιλίας αποφάσισε, χθες, υπέρ των δικαιωμάτων των αυτόχθονων σε μια υπόθεση ορόσημο που στάθμιζε τη συνταγματικότητα της θέσπισης ενός χρονικού περιθωρίου για την υποβολή αξιώσεων σε προγονικές γαίες.

Εννέα από τους 11 δικαστές του δικαστηρίου ψήφισαν να καταργήσουν αυτό που ονομάζεται επιχείρημα «marco temporal» ή «χρονικό πλαίσιο», μια νομική πολιτική που υποστηρίζεται από επιχειρήσεις και αγρότες που επιδιώκουν να χρησιμοποιήσουν τη γη των ιθαγενών.

Το «marco temporal» θα ανάγκαζε τις αυτόχθονες ομάδες να αποδείξουν ότι βρίσκονταν στην εν λόγω γη το 1988, όταν επικυρώθηκε το σημερινό σύνταγμα της Βραζιλίας, προκειμένου να διεκδικήσουν το δικαίωμα στην επικράτεια.

Αλλά αυτό το επιχείρημα αντιμετώπισε ευρεία κριτική από αυτόχθονες πληθυσμούς, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ακόμη και ειδικούς στα Ηνωμένα Έθνη, οι οποίοι υποστήριξαν ότι θα μπορούσε να «νομιμοποιήσει την κλοπή των εδαφών των αυτόχθονων».

Μόνο δύο δικαστές του ανώτατου δικαστηρίου ψήφισαν υπέρ του «marco temporal». Ο Kassio Nunes Marques και ο André Mendonça, διορίστηκαν στο ανώτατο δικαστήριο από τον πρώην ακροδεξιό πρόεδρο Ζαΐρ Μπολσονάρο, τον οποίο ακτιβιστές κατηγόρησαν ότι εξαπέλυσε μια ιστορική επίθεση σε εδάφη των ιθαγενών με την εξάρθρωση των υπηρεσιών προστασίας και με την αντιπεριβαλλοντική ρητορική του. Ο Mendonça δε, υπήρξε υπουργός Δικαιοσύνης της κυβέρνησης Μπολσονάρο.

Η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου προαναγγέλθηκε ως νίκη για αυτές τις ομάδες, ενώ συγκινητικές σκηνές σημειώθηκαν έξω από την έδρα του ανώτατου δικαστηρίου στη Μπραζίλια την Πέμπτη.

Ιστορική νίκη

«Οι αυτόχθονες λαοί της Βραζιλίας και οι σύμμαχοί τους σε όλο τον κόσμο γιορτάζουν μια ιστορική νίκη αφού το γενοκτονικό και καταστροφικό τέχνασμα των χρονικών ορίων απορρίφθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο», έγραψε η ομάδα Survival International στην πλατφόρμα X.

Πριν από τη χθεσινή απόφαση, οι ακτιβιστές είχαν προειδοποιήσει ότι το «κόλπο με το χρονικό όριο» θα μπορούσε να καταργήσει πληθώρα νόμιμων αξιώσεων για την οριοθέτηση των ιθαγενών εδαφών, από ομάδες που είχαν ήδη εκδιωχθεί από τα προγονικά τους εδάφη ή των οποίων η παρουσία δεν είχε ακόμη αναγνωριστεί. Πολλές ιθαγενείς ομάδες εκδιώχθηκαν από τα προγονικά τους εδάφη κατά τη διάρκεια της 21χρονης στρατιωτικής δικτατορίας της Βραζιλίας που έληξε το 1985.

«Φροντίζουμε για την εθνική αξιοπρέπεια ενός λαού που έχει αποδεκατιστεί και καταπιεστεί κατά τη διάρκεια πέντε αιώνων ιστορίας», δήλωσε η δικαστής Cármen Lúcia Antunes Rocha.

Η κοινωνία της Βραζιλίας είχε «ένα απλήρωτο χρέος» στους γηγενείς λαούς της χώρας, πρόσθεσε η Rocha.

Η ομάδα για τα δικαιώματα των ιθαγενών Survival International τίμησε την ήττα μιας προσπάθειας «να νομιμοποιηθεί η κλοπή τεράστιων περιοχών γης των ιθαγενών». Δεκάδες φυλές που δεν ήρθαν σε επαφή θα μπορούσαν να είχαν αφανιστεί αν αυτές οι προσπάθειες ευδοκιμούσαν, ισχυρίστηκε η ομάδα.

«Πρόκειται για μια σημαντική, ιστορική νίκη για τους αυτόχθονες πληθυσμούς της Βραζιλίας και μια τεράστια ήττα για το λόμπι των αγροτικών επιχειρήσεων», δήλωσε η διευθύντρια έρευνας και υπεράσπισης του Survival, Fiona Watson.

Πρόσθεσε δε, ότι το κόλπο του χρονικού ορίου ήταν μέρος μιας «καταστροφικής επίθεσης» στις κοινότητες των ιθαγενών και στον Αμαζόνιο. «Έτσι, αυτή η ήττα είναι εξαιρετικά σημαντική, όχι μόνο για τους αυτόχθονες πληθυσμούς, αλλά και για τον παγκόσμιο αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής».

Στη Βραζιλία κατοικούν 1,6 εκατομμύρια αυτόχθονες, σύμφωνα με την τελευταία της απογραφή, και οι προγονικές εκτάσεις αποτελούν ουσιαστικό μέρος του πολιτισμού και της διαβίωσής τους.

Όμως, όπως εξήγησε η πλειοψηφία του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην απόφασή της, πολλοί ιθαγενείς είχαν εκτοπιστεί -και συνεχίζουν να εκτοπίζονται βίαια από την επικράτειά τους από εποίκους και επιχειρηματικά συμφέροντα.

Η υπόθεση προέκυψε από έναν τέτοιο εκτοπισμό στην πολιτεία Σάντα Καταρίνα. Εξωθημένοι από καπνοκαλλιεργητές, μέλη του λαού Xokleng έκαναν έκκληση στην πολιτειακή κυβέρνηση για βοήθεια για την ανάκτηση της γης τους. Η πολιτειακή κυβέρνηση τους είχε αρνηθεί, με την αιτιολογία ότι δεν βρίσκονταν εκεί το 1988.

Με πληροφορίες από kosmodromio.gr, lifo.gr