«Τίποτε δεν είναι ασφαλές και κανείς δεν είναι ασφαλής στη Γάζα» δήλωσε στο ΚΥΠΕ ο επικεφαλής της επείγουσας παρέμβασης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Κύπριος Νικόλας Παπαχρυσοστόμου που βρέθηκε για 5 εβδομάδες στη νότια Λωρίδα της Γάζας, από τα μέσα Νοεμβρίου μέχρι πριν τα Χριστούγεννα, σε μια προσπάθεια υποστήριξης της παρεχόμενης ιατρικής περίθαλψης.

Περιγράφοντας την εμπειρία του σε μια κατάσταση συνεχών βομβαρδισμών, συνεχιζόμενης εκκένωσης πληθυσμού και φοβερών ελλείψεων στα πάντα, ο κ. Παπαχρυσοστόμου ανέφερε χαρακτηριστικά ότι το πρωί όταν οι άνθρωποι λένε «καλημέρα, τι κάνεις;» στη Γάζα, η απάντηση όλων, ανεξαιρέτως εθνικότητας, είναι: «είμαι ζωντανός». Με τους ΓΧΣ έχει πάει αποστολές σε πολλές χώρες μετά από φυσικές καταστροφές, με εμπόλεμες συρράξεις, με ανθρωπιστική κρίση, αλλά αυτό που είδε στη Γάζα, «δεν το έχω δει αλλού. Η Γάζα είναι ένας τόσο μικρός χώρος κι αυτό που έχει προκληθεί εκεί είναι σχεδόν βιβλική καταστροφή».

Για να περάσει η αποστολή των 13 ατόμων, διοικητικό και ιατρικό ξένο προσωπικό των ΓΧΣ στη Λωρίδα της Γάζας από το πέρασμα της Ράφα στα νότια σύνορα με την Αίγυπτο, ο κ. Παπαχρυσοστόμου ήταν στην Αίγυπτο από τις 20 Οκτωβρίου. Κατόρθωσαν να μπουν στη Λωρίδα κατά την έξοδο άλλων ξένων μελών ΜΚΟ κι ανθρωπιστικών αποστολών, στα μέσα Νοεμβρίου με αρχικό προορισμό την πόλη Χαν Γιούνες και τη στήριξη των εκεί ιατρικών δομών κατόπιν συνεννόησης με το υπουργείο υγείας της Χαμάς.

Αρχικά συνέδραμαν στο νοσοκομείο Αλ Νάσερ στη Χαν Γιούνες, ενώ λειτούργησαν και δύο κλινικές πρωτοβάθμιας υγείας, των Μαρτύρων και Μπένι Σουχάιλα – που ήταν κλειστές - μέχρι που οι συνεχιζόμενοι βομβαρδισμοί, οι χερσαίες επιχειρήσεις του ισραηλινού στρατού και το μήνυμα στο κινητό από τις ισραηλινές αρχές για εκκένωση, τους ανάγκασαν να κινηθούν νοτιότερα, στη Ράφα.

Εκεί η ομάδα των ΓΧΣ λειτούργησε την κλινική Σιαμπούρα που ήταν κλειστή και συνέδραμε στην λειτουργία της κλινικής Αλ Άκσα στη μέση περιφέρεια για μετεγχειρητικά περιστατικά. Λίγο πριν ο ίδιος φύγει από την περιοχή, είπε, οι ΓΧΣ άνοιξαν και το Ινδονησιακό νοσοκομείο που δεν λειτουργούσε.

Οι συνθήκες

Με τους συνεχόμενους βομβαρδισμούς το νοσοκομείο Αλ Νάσερ στη Χαν Γιούνες, εξήγησε ο κ. Παπαχρυσοστόμου, δέχονταν μαζικά όχι μόνο τραυματίες παντός είδους, αλλά και νεκρούς, ακρωτηριασμένους, έχοντας ήδη έγκυες γυναίκες, χρόνιους ασθενείς, έκτακτα άλλα περιστατικά.

Στο Αλ Νάσερ, ανέφερε, όπου παρέχονταν και ιατρική στήριξη και περίθαλψη σε έγκυες γυναίκες, έβλεπαν περίπου 250 άτομα την ημέρα. Κάποιες έγκυες γυναίκες, σημείωσε, τους είπαν πως είχαν να δουν γιατρό σχεδόν 3 μήνες και ήταν εκτοπισμένες με όχι επαρκή τροφή.

Ο κ. Παπαχρυσοστόμου είπε ότι τα εν λειτουργία νοσοκομεία έχουν ξεχειλίσει από κόσμο γιατί έχουν άτομα που χρειάζονται περίθαλψη, αλλά κι αυτούς που έχουν τύχει της ιατρικής βοήθειας, είναι καλά, όμως δεν έχουν πού να πάνε γιατί τα σπίτια τους έχουν καταστραφεί, οι ίδιοι έχουν εκτοπιστεί και το ιατρικό προσωπικό δεν έχει πια το σθένος να τους διώξει. «Στο Αλ Νάσερ, που είναι ένα μεγάλο συγκρότημα κτηρίων, υπολογίζω ότι είχε γύρω στις 10.000 κόσμο». Πολλοί απ’ αυτούς, είπε, πίστευαν ότι τα νοσοκομεία δεν βομβαρδίζονται εν καιρώ πολέμου και είναι ασφαλείς.

Στις κλινικές, ανέφερε, γίνονται επιδέσεις και περιποίηση τραυμάτων που είναι πολύ σημαντικά για την παρεμπόδιση λοιμώξεων. Ο λόγος που άνοιξαν κλειστές κλινικές, εξήγησε, ήταν για να αυξήσουν τον αριθμό των κλινών που δεν υπάρχουν στα μεγάλα νοσοκομεία.

«Πόλεμος» για τρόφιμα

Η ανθρωπιστική βοήθεια που μπαίνει στη Λωρίδα της Γάζας, ανέφερε, δεν επαρκεί και περιέγραψε πως όταν ένα φορτηγό έφτανε με τρόφιμα και ιατροφαρμακευτικό υλικό, ο κόσμος συγκεντρωνόταν μαζικά και ζητούσε επίμονα τα τρόφιμα γιατί δεν είχαν να φάνε, με αποτέλεσμα «να αναγκαζόμαστε στο τέλος να τους λέμε, εντάξει πάρτε τα τρόφιμα, αλλά αφήστε τα φάρμακα. Τα τρόφιμα εξαφανίζονταν - τόνοι ολόκληροι - σε ένα τέταρτο. Αυτό δείχνει ότι ο κόσμος πεινά. Κι αν συνεχίσει να πεινά, δεν θα υπάρχει κοινωνική νόρμα, συνοχή και δεδομένης της πυκνότητας του πληθυσμού, δεν θα υπάρχει κάτι να ελέγχει την τάξη».

Ο κ. Παπαχρυσοστόμου σημείωσε ότι πριν από την έναρξη του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας έμπαιναν 500 φορτηγά την ημέρα και τώρα «με σχεδόν το 60% της υποδομής και των σπιτιών κατεστραμμένο» γύρω στα 100. «Αυτό είναι γελοίο». Τι πρώτα να μεταφέρουν τα φορτηγά, διερωτήθηκε, «φάρμακα, αναισθησιογόνα, κουβέρτες, αναλώσιμα υλικά, φάρμακα για καρκινοπαθείς, νεφροπαθείς, σκηνές, τροφή, τι; Τελειώνουν οι προμήθειες, αυξάνεται η ζήτηση και δεν υπάρχει ροή βοήθειας». Οι εγκαταστάσεις αφαλάτωσης είναι κατεστραμμένες, οπότε δεν υπάρχει αρκετό νερό, ανέφερε σημειώνοντας και την έλλειψη καυσίμων.

Σκηνές παντού

Το σκηνικό γύρω τους, περιέγραψε, άλλαζε συνεχώς. Σπίτια που έβλεπε το πρωί πηγαίνοντας στο χώρο που λειτουργούσε η ομάδα των ΓΧΣ μπορεί να μην υπήρχαν μετά από μια ώρα και μέσα σε λίγες μέρες, ο χώρος γύρω από το νοσοκομείο γέμιζε αυτοσχέδιες σκηνές παντού, «στα πεζοδρόμια, στις νησίδες στους δρόμους, μέσα στις αυλές νοσοκομείων, στα σχολεία, στις αυλές τζαμιών».

Στη Γάζα, επεσήμανε, πλέον μετρούν έναν νεκρό ανά 100 άτομα, κι αυτό για τον κοινωνικό ιστό του πληθυσμού εκεί, σημαίνει πως κάθε οικογένεια Παλαιστινίων έχει έναν νεκρό». Υπάρχουν και γενεές που έχουν χαθεί, ενώ ο πληθυσμός αντιμετωπίζει την απώλεια σε όλα τα επίπεδα, έχασαν συγγενείς, οικογένεια, το σπίτι τους.

Χιλιάδες κόσμου χρησιμοποιούν ως καταφύγιο σχολεία, ανέφερε. «Σκεφτείτε σε μια σχολική τάξη, όπως αυτή που ξέρουμε στην Κύπρο, να μένουν 80-90 άτομα. Έχω δει σχολεία με 6.000 – 8.000 κόσμο που χρησιμοποιούν τις τουαλέτες που έχει το κτήριο. Σκεφτείτε τις συνθήκες υγιεινής εν μέσω χειμώνα, βροχών κτλ. Ένας στους δύο που βλέπαμε στην κλινική είχε οξεία αναπνευστική λοίμωξη. Πού θα πάει αυτό; Μέχρι ποιου σημείου θ’ αντέξουν οι διάρροιες και δεν θα γίνουν χολέρα; Ή ηπατίτιδα;»

Η Ράφα, ανέφερε, προ του πολέμου ήταν μια πόλη 300.000 κατοίκων κι αυτήν τη στιγμή υπολογίζεται ότι έχει δεχθεί πληθυσμό μεταξύ 1 και 1,5 εκ ανθρώπων από τη βόρεια Λωρίδα της Γάζας. «Ο εκτοπισμός είναι τέτοιου μεγέθους που πλέον δεν υπάρχει σχεδιασμός. Στη Ράφα έχει παντού σκηνές αυτοσχέδιες».

Οι συνθήκες για τους επαγγελματίες υγείας

Οι επαγγελματίες υγείας είναι άθλος που είναι ακόμη όρθιοι στα πόδια τους, ανέφερε ο κ. Παπαχρυσοστόμου. Το προσωπικό είναι εντελώς εξαντλημένο, σημείωσε. Λειτουργούν ενώ το κτήριο του νοσοκομείου ή της κλινικής «χορεύει» από τους βομβαρδισμούς ανέφερε, έρχονται αντιμέτωποι με μαζικές απώλειες και μαζικούς τραυματισμούς, χρειάζεται πολλές φορές να επιλέξουν ποιον να βοηθήσουν να επιβιώσει, να μπει χειρουργείο. «Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για τους επαγγελματίες υγείας; Καταρχήν να σου σαλέψει. Δεν έχουν ούτε τον χώρο ούτε το υλικό για να δουλέψουν, οι βάρδιες δεν βγαίνουν, έχουν χάσει μέλη των οικογενειών τους, έχασαν τα σπίτια τους και μένουν μέσα στο νοσοκομείο».

Ο κ. Παπαχρυσοστόμου εξήγησε ότι μετά τις 7 Οκτωβρίου όλες οι ανθρωπιστικές οργανώσεις και οι ΜΚΟ έβγαλαν το ξένο προσωπικό τους από τη Λωρίδα της Γάζας και έμειναν οι ντόπιοι εργαζόμενοι που επηρεαζόταν από τις συνθήκες του πολέμου. Η ομάδα των ΓΧΣ ήταν η τρίτη ομάδα που μπήκε στη Γάζα σε εμπόλεμη κατάσταση μετά τη διεθνή επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού και τα ΗΕ.

Περίπου 20 άτομα, διοικητικό και ιατρικό προσωπικό, μη Παλαιστίνιοι, βρίσκονται αυτήν τη στιγμή στη Λωρίδα της Γάζας κι επιπλέον υπάρχει ντόπιο προσωπικό, σημείωσε λέγοντας ότι οι ξένοι αλλάζουν ανά μερικές εβδομάδες. «Δεν μένουν πάνω από 5 εβδομάδες εκεί. Η επιλογή του να πάει κάποιος στη Γάζα είναι καθαρά προσωπική».

Τα αιτήματα

Οι ΓΧΣ, ανέφερε, ζητούν άμεση κατάπαυση του πυρός για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση, από τις ισραηλινές αρχές να σταματήσουν να στοχοποιούν την ανθρωπιστική και ιατρική αποστολή, να ανοίξουν περάσματα για να μπορέσει να περάσει άμεσα ανθρωπιστική βοήθεια αλλά και προσωπικό. «Δεν υπάρχει ανθρωπιστική στήριξη αυτήν τη στιγμή στη Γάζα. Αυτά τα λέμε εμείς όλοι για να κοιμάστε ήσυχοι τα βράδια».

Δεν μπορούν να συνεχιστούν οι εκκενώσεις πληθυσμού, κατέληξε, διότι ο κόσμος δεν έχει πού να πάει νοτιότερα, «είναι στην τελευταία ρανίδα της Λωρίδας. Πρέπει ο κόσμος να γυρίσει βορειότερα και να δούμε πώς θα προλάβουμε τους κινδύνους επιδημιών, υποσιτισμού». Τις τελευταίες ημέρες, είπε, οι ΓΧΣ καταγράφουν περιστατικά υποσιτισμού στη Λωρίδα της Γάζας.

Οι εικόνες που μένουν

Ερωτηθείς ποια εικόνα του έμεινε απ’ όσα είδε αυτές τις 5 εβδομάδες, ο Νικόλας Παπαχρυσοστόμου έσκυψε για λίγο το κεφάλι του και μετά από λίγα δευτερόλεπτα σιωπής περιέγραψε ένα περιστατικό από μια κλινική στη Χαν Γιούνες. Μέσα στο πλήθος, μια μητέρα έρχεται με το μωρό στην αγκαλιά της, όχι μεγαλύτερο των δύο ετών, του τραβά το γιλέκο με το σήμα των ΓΧΣ και του λέει ότι είναι ασθενείς τους ζητώντας να τους δει γιατρός. Ήταν για το μωρό που είχε εγκαύματα στο πρόσωπο και για να προστατευθεί από μολύνσεις φορούσε μια πλαστική μάσκα. Όμως, είπε ο κ. Παπαχρυσοστόμου, η μάσκα ήταν διαφανής και μπορούσες να δεις το έγκαυμα.

«Έβλεπα το παιδάκι και δεν άκουγα τι μου έλεγε η γυναίκα. Πρώτη φορά έβλεπα κάτι τέτοιο. Το παιδάκι ήταν πιεσμένο απ’ όλο αυτό. Και σκεφτόμουν τι καταλαβαίνει αυτός ο μικρός άνθρωπος απ’ όλα αυτά; Γιατί να ξεκινήσει έτσι τη ζωή του;».

Η ζωή σε αυτά τα μέρη δεν είναι κάτι δεδομένο, είπε ο Νικόλας Παπαχρυσοστόμου, γι’ αυτό και όταν ξημερώνει στη Γάζα οι άνθρωποι λένε «επιβίωσα» και όταν λες «καλημέρα, τί κανείς;» απαντάνε όλοι «είμαι ζωντανός».

Συνέντευξη στη Ραλλή Παπαγεωργίου για το ΚΥΠΕ