Έπειτα από τρεις αναβολές, η ιταλική κυβέρνηση ανοίγει, αυτήν την εβδομάδα, τα δύο κέντρα ταυτοποίησης και υποχρεωτικής παραμονής αιτούντων άσυλο, στη βόρεια Αλβανία. Πρόκειται για δύο κέντρα στο Gjadër και Shengin, όπου την περασμένη Παρασκευή ξεναγήθηκαν δημοσιογράφοι και τηλεοπτικά συνεργεία, ενώ οι πρώτοι πρόσφυγες που εντοπίστηκαν στη θάλασσα από το ιταλικό ναυτικό μεταφέρονται ήδη εκεί. Στόχος είναι να γίνει επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου τους, στο πλαίσιο του αμφιλεγόμενου συμφώνου της Ιταλίας με τη βαλκανική χώρα.

Το πρώτο πλοίο αναχώρησε τη Δευτέρα «με μερικούς παράνομους μετανάστες επιβιβασμένους», επιβεβαίωσε το υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο ανέφερε περαιτέρω ότι στο πλοίο επέβαιναν 16 άνδρες – 10 από το Μπαγκλαντές και έξι Αιγύπτιοι. Έφτασαν από τη Λιβύη και διασώθηκαν την Κυριακή σε διεθνή ύδατα από την ιταλική ακτοφυλακή. Το πλοίο αναμένεται να φτάσει στην Αλβανία το πρωί της Τετάρτης.

Όλοι οι άνθρωποι που μεταφέρονται στην Αλβανία είναι άνδρες που προσπαθούσαν με πλοίο να διασχίσουν τη Μεσόγειο από την Αφρική προς την Ευρώπη, αναφέρει ο Guardian. Γυναίκες, παιδιά και όσοι άνδρες με ασθένειες ή που έδειχναν σημάδια ταλαιπωρίας μεταφέρθηκαν αντίθετα στη νότια ιταλική νήσο Λαμπεντούσα, αφού πραγματοποιήθηκε έλεγχος για να διαπιστωθεί ποιοι στην ομάδα πληρούσαν τις προϋποθέσεις της συμφωνίας, ώστε να μεταφερθούν στην Αλβανία – δηλ. άνδρες που προέρχονταν από χώρες που θεωρούνται ασφαλείς (σύμφωνα με την Ιταλία). Σημειώνεται ότι η κυβέρνηση Μελόνι αποφάσισε ότι θα μεταφέρονται στη βόρεια Αλβανία μόνον αιτούντες άσυλο οι οποίοι περισυλλέγονται από το Ιταλικό Ναυτικό, την Ακτοφυλακή και την Οικονομική Αστυνομία της χώρας. Όχι όσοι διασώζονται από πλοία των ΜΚΟ ή φτάνουν με μικρά και μεγάλα πλεούμενα στις ακτές της Κάτω Ιταλίας.

Πιο λεπτομερής έλεγχος των ανδρών θα πραγματοποιηθεί όταν αποβιβαστούν στο λιμάνι του Shengin, μετά από το οποίο θα μεταφερθούν σε ένα κέντρο σε πρώην στρατιωτική βάση της αλβανικής αεροπορίας στην Gjadër, όπου θα κρατούνται περιμένοντας να επεξεργαστούν τις αιτήσεις ασύλου τους. Στο πλαίσιο της συμφωνίας που χρηματοδοτεί η Ιταλία, τρεις εγκαταστάσεις άνοιξαν επίσημα στην Αλβανία την περασμένη εβδομάδα: ένα κέντρο με ικανότητα φιλοξενίας 880 αιτούντων ασύλου, ένα κέντρο προ-απέλασης γνωστό ως CPR με 144 θέσεις, και μια μικρή φυλακή με 20 θέσεις.

Η συμφωνία, την οποία οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων δηλώνουν ότι παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, αλλά την οποία η ΕΕ έχει σιωπηρά εγκρίνει, υπογράφηκε από τη Μελόνι και τον Αλβανό ομόλογό της, Έντι Ράμα, τον Νοέμβριο του περασμένου έτους. Η Μελόνι δήλωσε τότε ότι σε αντάλλαγμα για την υποστήριξη του Ράμα για τα κέντρα, θα έκανε ό,τι περνά από το χέρι της για να υποστηρίξει την ένταξη της Αλβανίας στην ΕΕ.

Η συμφωνία θα κοστίσει στην Ιταλία 670 εκατομμύρια ευρώ σε πέντε χρόνια. Οι εγκαταστάσεις λειτουργούν υπό την ιταλική διοίκηση και οι Αλβανοί φύλακες θα παρέχουν εξωτερική ασφάλεια. Η Μελόνι έχει δηλώσει ότι οι αξιωματούχοι θα προσπαθήσουν να επεξεργαστούν τις αιτήσεις ασύλου εντός 28 ημερών, πολύ πιο γρήγορα από τους μήνες που απαιτείται σήμερα στην Ιταλία.

Μεταφορά προσφύγων μόνο από υποτιθέμενες «ασφαλείς χώρες»

Η Αλβανία θα επεξεργαστεί μόνο τις αιτήσεις ατόμων από χώρες που ορίζονται ως «ασφαλείς» από την Ιταλία, μια λίστα που έχει επεκταθεί πρόσφατα από 15 σε 21 χώρες. Η ενημερωμένη λίστα περιλαμβάνει το Μπανγκλαντές, την Αίγυπτο, την Ακτή Ελεφαντοστού και την Τυνησία, μεταξύ άλλων. Τον προηγούμενο χρόνο, 56.588 άτομα από αυτές τις χώρες κατευθύνθηκαν προς την Ιταλία.

Πρόκειται για χώρες, ουσιαστικά, στις οποίες η Ρώμη κρίνει ότι δεν αμφισβητούνται προσωπικές ελευθερίες και ανθρώπινα δικαιώματα και όπου -κατά συνέπεια- μπορεί κανείς άνετα να επαναπατριστεί.

Όπως γράφει η ιταλική εφημερίδα La Repubblica, στα κέντρα υποχρεωτικής παραμονής της Αλβανίας θα μπορούν να μεταφέρονται μόνον διασωθέντες που προέρχονται, ακριβώς, από paesi sicuri, δηλ. ασφαλείς χώρες. Πρόσφατη απόφαση, όμως, του Δικαστηρίου της Ε.Ε., ορίζει ότι δεν μπορούν να θεωρούνται ασφαλή κράτη και χώρες στις οποίες γίνεται χρήση «βασανιστηρίων, διωγμών και άλλων απάνθρωπων μορφών μεταχείρισης».

Η συντριπτική πλειονότητα των αιτήσεων αναμένεται να απορριφθεί, καθώς οι χώρες από τις οποίες προέρχονται οι αιτούντες θεωρούνται ασφαλείς, γεγονός που περιορίζει αυτόματα τις δυνατότητες για την παραχώρηση ασύλου. Όσοι δουν τις αιτήσεις τους να απορρίπτονται θα κρατούνται εκεί πριν από την τελική τους απέλαση.

Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Κιρ Στάρμερ, επικρίθηκε από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και από βουλευτές του Εργατικού Κόμματος, αφού εξέφρασε «μεγάλο ενδιαφέρον» για τη συμφωνία μετανάστευσης κατά τη διάρκεια συνάντησής του με τη Μελόνι στη Ρώμη την περασμένη εβδομάδα, υποσχόμενος να στείλει 4 εκατομμύρια λίρες για να υποστηρίξει την καταστολή της παράνομης μετανάστευσης.

Η Μελόνι είχε δηλώσει παλιότερα ότι η Ιταλία θα έπρεπε να επαναπατρίσει τους μετανάστες αλλά και να «βυθίσει τα πλοία που τους διέσωσαν». Στο παρελθόν, έχει επίσης ζητήσει να επιβληθεί ναυτικός αποκλεισμός της βόρειας Αφρικής.

«Σκοτεινό κεφάλαιο» για την Ιταλία

Το σχέδιο έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με την Amnesty International να το χαρακτηρίζει «σκληρό πείραμα» που αμαυρώνει την εικόνα της ιταλικής κυβέρνησης. Η Sea Watch, μία από τις ΜΚΟ που διασώζουν μετανάστες στη Μεσόγειο, το αποκάλεσε «σκοτεινό κεφάλαιο» για την Ιταλία, ενώ πολιτικοί αντίπαλοι, όπως η Elly Schlein του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος, κατακρίνουν την κυβέρνηση ότι σπαταλά χρήματα των φορολογουμένων εις βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Σημειώνεται ότι, παρά την αύξηση των αφίξεων τα προηγούμενα χρόνια, το 2024 σημειώθηκε απότομη μείωση, με περίπου 53.300 αφίξεις μέχρι στιγμής, σε σχέση με σχεδόν 140.000 την ίδια περίοδο το 2023. Η κυβέρνηση της Μελόνι έχει επενδύσει σε συνεργασίες με χώρες όπως η Τυνησία και η Λιβύη, για να σταματήσει τα μεταναστευτικά ρεύματα, ενισχύοντας τις τοπικές δυνάμεις ασφαλείας με εκπαίδευση και χρηματοδότηση.


Με πληροφορίες από Αυγή, Lifo, efsyn, Guardian