Αν και στη νότια Ευρώπη ο Χριστιανισμός έφτασε πολύ σύντομα μετά την Ανάσταση του Χριστού χάρη, κατά κύριο λόγο, στον Απόστολο Παύλο η κατάσταση ήταν πολύ διαφορετική στις βόρειες χώρες της γηραιάς ηπείρου. Οι λαοί που ζούσαν στη Βόρεια Ευρώπη παρέμειναν παγανιστές και ειδωλολάτρες για πολλούς ακόμα αιώνες. Ωστόσο τώρα μια νέα ανακάλυψη έρχεται να αλλάξει τα δεδομένα και να θέσει νέες βάσεις αλλάζοντας όλα όσα γνωρίζαμε ως τώρα για τη διάδοση του Χριστιανισμού στη βόρεια Ευρώπη.

Η μικροσκοπική επιγραφή

Σε ανασκαφή του 2017-2018 μέσα σε έναν τάφο άνδρα ηλικίας 25-35 ετών εντοπίστηκε ένα ασημένιο φυλαχτό με μέγεθος περίπου 3,5 εκατοστά. Ο τάφος ήταν στα περίχωρα της Φρανκφούρτης και χρονολογείται περίπου το 230 με 270 μ.Χ. Ο άντρας πιθανότατα φορούσε το φυλαχτό κρεμασμένο από ένα σκοινί στον λαιμό του καθώς βρέθηκε ακριβώς κάτω από το πιγούνι του, αν και το σκοινί δεν υπήρχε πια.

Παρόλο που το αντικείμενο ανακαλύφθηκε το 2018, οι ειδικοί στο Κέντρο Αρχαιολογίας Λάιμπνιτς (LEIZA) στο Μάιντζ χρειάστηκαν αρκετά χρόνια για να μπορέσουν να το συντηρήσουν, να το αποκαταστήσουν και να το αναλύσουν πριν ανακοινώσουν τα ευρήματά τους στα τέλη του 2024.

Μέσα στο φυλακτό οι αρχαιολόγοι διαπίστωσαν ότι ήταν τυλιγμένη μια μικροσκοπική επιγραφή χαραγμένη σε ένα λεπτό φύλλου ασημιού, η οποία ωστόσο ήταν αδύνατο να εξαχθεί και να διαβαστεί καθώς ήταν σίγουρο ότι θα καταστρεφόταν.

«Η πρόκληση ήταν ότι το φύλλο ασημιού ήταν τυλιγμένο σε ρολό και μετά από περίπου 1800 χρόνια, φυσικά είχε τσακιστεί και πιεστεί», ανέφερε στη δήλωση του ο Ιβάν Χαλάντρα, επικεφαλής του τμήματος απεικόνισης του LEIZA. Ωστόσο τώρα χάρη στη βοήθεια της τεχνολογίας, οι επιστήμονες κατάφεραν να την διαβάσουν χωρίς καν να την ξετυλίξουν.

«Χρησιμοποιώντας τεχνολογία αξονικού τομογράφου CT, μπορέσαμε να το σαρώσουμε σε πολύ υψηλή ανάλυση και να δημιουργήσουμε ένα τρισδιάστατο μοντέλο», ανέφερε.

Το εικονικό τρισδιάστατο μοντέλο επέτρεψε στους επιστήμονες να «ξετυλίξουν» ψηφιακά την επιγραφή και να την αναλύσουν. Οι αρχαιολόγοι τοποθέτησαν μεμονωμένα τμήματα της σάρωσης μαζί, κομμάτι-κομμάτι, έως ότου οι περισσότερες λέξεις να καταστούν ορατές.

Όπως διαπιστώθηκε η επιγραφή εκτεινόταν σε 18 γραμμές και αποκρυπτογραφήθηκε από τον Μάρκους Σουλτς, καθηγητή στο Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Αρχαιολογικών Επιστημών Γκέτε στη Φρανκφούρτη σε συνεργασία με άλλους ειδικούς από την ιστορία της θεολογίας.

Αρχικά, αυτό που ήταν ασυνήθιστο σύμφωνα με τον ερευνητή ήταν ότι η γραφή είναι στα λατινικά. «Κανονικά, τέτοιες επιγραφές σε φυλαχτά ήταν γραμμένες στα ελληνικά ή στα εβραϊκά», είπε ο Σούλτς στη δήλωσή του.

Το κείμενο

Η «επιγραφή της Φρανκφούρτης», όπως είναι πλέον γνωστή, αναφέρει τα εξής (τα ερωτηματικά υποδηλώνουν περιοχές όπου το κείμενο δεν έχει διαβαστεί με βεβαιότητα):

«(Στο όνομα;) του Αγίου Τίτου.

Άγιος, άγιος, άγιος!

Στο όνομα του Ιησού Χριστού, Υιού του Θεού!

Ο Κύριος του κόσμου

αντιστέκεται με [δυνάμεις;]

σε όλες τις επιθέσεις(;)/αναποδιές(;).

Ο Θεός(;) παρέχει την είσοδο

στην ευημερία.

Είθε αυτό το μέσο σωτηρίας(;)

να προστατεύει τον άνθρωπο

που παραδίδεται στο θέλημα

του Κυρίου Ιησού Χριστού, Υιού του Θεού,

αφού ενώπιον του Ιησού Χριστού

καθένας κλίνει το γόνατό του: οι εν ουρανώ,

οι επί της γης και οι υπό της γης, και κάθε γλώσσα

μαρτυρά τον (Ιησού Χριστό)».

Οι πρώτοι Χριστιανοί

Στους πρώτους αιώνες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η άσκηση του Χριστιανισμού θα μπορούσε να είναι επικίνδυνη. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Νέρων καταδίωκε τους χριστιανούς τον 1ο αιώνα μ.Χ. και κάποιοι από αυτούς σταυρώθηκαν, ενώ άλλοι αναγκάστηκαν να πολεμήσουν ως μονομάχοι στο Κολοσσαίο. Αυτό δημιούργησε μια ατμόσφαιρα φόβου στους πρώτους Χριστιανούς, που τους ανάγκασε να ασκούν κρυφά την πίστη τους, σε μέρη όπως οι κατακόμβες στη Ρώμη. Το γεγονός ότι αυτός ο άνδρας στη Γερμανία του 3ου αιώνα θάφτηκε με το φυλαχτό του σήμαινε ότι η πίστη του ήταν πολύ σημαντική γι' αυτόν, σύμφωνα με τους ερευνητές.

Στην αρχαιότητα τα φυλαχτά ήταν αρκετά συνηθισμένα, αν και όχι τόσο πολύ στο δυτικό τμήμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο σκοπός αυτών των φυλαχτών «ήταν να προστατεύσουν ή να θεραπεύσουν τους ιδιοκτήτες τους από μια σειρά από κακοτυχίες, όπως ασθένειες, σωματικούς πόνους, στειρότητα ή ακόμα και δαιμονικές δυνάμεις», αναφέρει στο LiveScience η Τίνα Ρασάλ, μια ανεξάρτητη αρχαιολόγος που δεν εμπλέκεται άμεσα στην έρευνα.

«Σε μια εποχή χωρίς προηγμένες ιατρικές γνώσεις, τέτοια αντικείμενα ήταν ζωτικής σημασίας για να παρέχουν την αίσθηση της ασφάλειας στους ίδιους τους ανθρώπους και τους αγαπημένους τους», πρόσθεσε. Δεδομένου ότι η χρήση αυτών των φυλαχτών ήταν πιο σπάνια στον δυτικό ρωμαϊκό κόσμο, η ανακάλυψή τους στη Γερμανία «υποδηλώνει ότι οι χριστιανικές ιδέες είχαν ήδη αρχίσει να διεισδύουν σε περιοχές μακριά από τα πρώιμα κέντρα ανάπτυξης του Χριστιανισμού».

Ένα παρόμοιο ασημένιο φυλαχτό ανακαλύφθηκε το 2023 στη Βουλγαρία. Χρονολογείται περίπου την ίδια εποχή, το βουλγαρικό φυλαχτό βρέθηκε επίσης σε έναν τάφο κοντά στο κρανίο του ατόμου. Η επιγραφή ανέφερε τους αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ και αναφερόταν στον «φύλακα» Χριστό.

Άλλα πρώιμα μεταλλικά φυλαχτά που έχουν βρεθεί στον πρώιμο χριστιανικό κόσμο συχνά αναμιγνύουν με τον Χριστιανισμό διαφορετικές θρησκείες, συμπεριλαμβανομένων στοιχείων του Ιουδαϊσμού και του παγανισμού. Ωστόσο, το φυλαχτό της Φρανκφούρτης διαφοροποιείται από όλα αυτά καθώς σύμφωνα με τους ερευνητές δεν αναφέρει καμία άλλη πίστη και είναι καθαρά χριστιανικό.

«Αυτό που κάνει αυτό το συγκεκριμένο φυλαχτό αξιοσημείωτο είναι ότι είναι γραμμένο εξ ολοκλήρου στα λατινικά και επικαλείται αποκλειστικά τον Ιησού Χριστό και τον θεό των Χριστιανών», λέει η Ρασάλ τονίζοντας ότι αυτό είναι ασυνήθιστο επειδή τα περισσότερα φυλαχτά «αναφέρονται επίσης σε αγγέλους, δαίμονες ή άλλες υπερφυσικές οντότητες».

Το κείμενο του φυλαχτού της Φρανκφούρτης είναι επομένως εξαιρετικά σημαντικό για τους μελετητές του πρώιμου χριστιανισμού, σημείωσαν οι ερευνητές, ιδιαίτερα επειδή περιέχει το αρχαιότερο παράδειγμα ορισμένων φράσεων, συμπεριλαμβανομένου του «Άγιος, άγιος, άγιος!» — που δεν είναι γνωστές στον Χριστιανισμό μέχρι τον τέταρτο αιώνα — και ένα πρώιμο απόσπασμα από την Επιστολή του Παύλου προς τους Φιλιππησίους.

«Αυτό οδηγεί την κατανόησή μας για τον δυτικό εκχριστιανισμό και τον χριστιανικό μονοθεϊσμό σε ένα εντελώς νέο επίπεδο», είπε η Ρασάλ.

Οι ερευνητές κάνουν λόγο για τον «πρώτο χριστιανό βόρεια των Άλπεων» και εικάζουν ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν περισσότεροι χριστιανικοί ταφικοί χώροι σε όλη την Ευρώπη οι οποίο δεν έχουν ανακαλυφθεί.

«Αυτό το εξαιρετικό εύρημα επηρεάζει πολλούς τομείς έρευνας και θα κρατήσει την επιστήμη απασχολημένη για πολύ καιρό ακόμα», δήλωσε η Ίνα Χάρτγουιγκ επικεφαλής πολιτισμού και επιστήμης της Φρανκφούρτης.

«Επηρεάζει την αρχαιολογία καθώς και τις θρησκευτικές σπουδές, τη φιλολογία και την ανθρωπολογία», συνέχισε. «Ένα τόσο σημαντικό εύρημα εδώ στη Φρανκφούρτη είναι πραγματικά κάτι το εξαιρετικό».

«Η ‘Επιγραφή της Φρανκφούρτης’ αποτελεί έναν επιστημονικό θρίαμβο», δήλωσε ο δήμαρχος της Φρανκφούρτης Μάικ Τζόζεφ στη δήλωσή του. «Χάρη σε αυτή, η ιστορία του Χριστιανισμού στη Φρανκφούρτη και πολύ πιο βόρεια από αυτή θα πρέπει να αναθεωρηθεί κατά περίπου 50 με 100 χρόνια. Το πρώτο χριστιανικό εύρημα βόρεια των Άλπεων προέρχεται από την πόλη μας: μπορούμε να είμαστε περήφανοι για αυτό, ειδικά τώρα, τόσο κοντά στα Χριστούγεννα», ανέφερε.

ΠΗΓΗ: janus.gr