Ο Τύπος στη Βραζιλία τον αποκαλούσε «ο μανιακός του Καστέλο Μπράνκο» και εκατοντάδες τηλεοπτικές ώρες αφιερώθηκαν στη δράση του και στο πώς τρομοκρατούσε τις γυναίκες της περιοχής. Ο κηπουρός Κάρλος Εντμίλσον ντα Σίλβα συνελήφθη τον Μάρτιο του 2012 και του ασκήθηκαν κατηγορίες για δέκα βιασμούς που έγιναν στη μητροπολιτική περιοχή του Σάο Πάουλο από το 2010 έως το 2012. Προηγουμένως, είχε ήδη εκτίσει τρία χρόνια στη φυλακή για ένα έγκλημα που δεν είχε διαπράξει.

Ο Εντμίλισον υποστήριξε ότι δεν έχει καμία σχέση με την υπόθεση όμως κάποια από τα θύματα τον αναγνώρισαν σε φωτογραφία που τους έδειξε η αστυνομία. Τελικά χρειάστηκαν 12 χρόνια στη φυλακή και η συμβολή της επιστήμης, για να αποδειχτεί ότι ο ντα Σίλβα έλεγε αλήθεια από την πρώτη στιγμή. Ο ίδιος αφέθηκε ελεύθερος νωρίτερα αυτό το μήνα και, τώρα σε ηλικία 36 ετών, προσπαθεί να ξαναφτιάξει τη ζωή του.

Ο κατά συρροή βιαστής

Από το 2010 ως το 2012 ένας βιαστής κατά συρροή τρομοκρατούσε τις περιοχές Μπαρούερι και Οσάσκο στο Σάο Πάουλο. Δεκάδες γυναίκες είχαν πέσει θύματά του και η τοπική κοινωνία ζητούσε να εντοπιστεί άμεσα και να αποδοθεί δικαιοσύνη.

Όταν οι αρχές συνέλαβαν τον κηπουρό Κάρλος Εντμίλσον ντα Σίλβα όλοι πίστεψαν ότι είχε έρθει η ώρα να δικαιωθούν τα θύματα. Ο 24χρονος τότε άντρας αντιμετώπισε κατηγορίες για τον άγριο βιασμό τουλάχιστον δέκα γυναικών. Αν και ο ίδιος υποστήριζε από την πρώτη στιγμή την αθωότητά του, τα περισσότερα από τα θύματα τον αναγνώρισαν βλέποντας τη φωτογραφία του μεταξύ άλλων υπόπτων. Το δικαστήριο αποδέχθηκε την αναγνώριση των θυμάτων και ο Εντμίλισον καταδικάστηκε με συνοπτικές διαδικασίες σε 170 χρόνια φυλάκισης. Δεν θα έβγαινε ποτέ ξανά από την φυλακή.

Λάθος κατ' επανάληψη

Αυτή όμως δεν ήταν η πρώτη φορά που ο νεαρός άντρας συνελήφθη. Ο Ντα Σίλβα είχε συλληφθεί για πρώτη φορά το 2006 για ληστεία και η φωτογραφία του έγινε μέρος του αστυνομικού άλμπουμ υπόπτων.

Το 2006 και το 2007, τέσσερις γυναίκες βιάστηκαν στο Μπαρούερι, 30 χιλιόμετρα από το Σάο Πάολο. Σύμφωνα με τη δικηγόρο του Εντμίλσον, Φλάβια Ραχάλ, η αστυνομία έδειξε σε ένα από τα θύματα τη φωτογραφία του υπήρχε ήδη στο σύστημα και αυτό τον αναγνώρισε εσφαλμένα ως τον δράστη του βιασμού. Ο Εντμιλσον πέρασε τότε τρία χρόνια στη φυλακή μέχρι που ένα τεστ DNA έδειξε ότι ήταν αθώος και αφέθηκε ελεύθερος.

«Αλλά η φωτογραφία του παρέμεινε στο άλμπουμ των υπόπτων», ανέφερε η Ραχάλ.

Μεταξύ 2010 και 2012, 12 ακόμη γυναίκες βιάστηκαν μεταξύ του Μπαρουέρι και της γειτονικής πόλης του Οσάσκο και ο Εντμίλσον συνελήφθη ξανά.

Κατά τη διάρκεια της δίκης, ένας από τους ερευνητές περιέγραψε στο δικαστήριο πώς ο Εντμίλσον έγινε ο κύριος ύποπτός του. «Τον είχα συλλάβει ήδη το 2006 για το ίδιο έγκλημα. Έβγαλα τη φωτογραφία του και ζήτησα από τα θύματα να τον αναγνωρίσουν γιατί τα χαρακτηριστικά του ταίριαζαν». Στην πραγματικότητα τα «χαρακτηριστικά» του βιαστή ήταν απλώς ενός άντρα «μαύρου και μεσαίου ύψους», είπε η Ραχάλ, όπως δηλαδή των περισσότερων αντρών στην περιοχή.

«Οι ερευνητές έδειξαν στα θύματα τη φωτογραφία του ως τον μόνο ύποπτο», είπε η Ραχάλ. «Έτσι, η μια ταυτοποίηση οδήγησε σε μια άλλη και αυτή στην επόμενη. Αντίστοιχα και η μια καταδίκη οδήγησε στην επόμενη».

Ο Εντμίλσον μπήκε ξανά στη φυλακή και τώρα επρόκειτο να μείνει για πάντα.

Όλα άλλαξαν όμως μετά την επέμβαση του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Innocence Project, ο οποίος παρέχει δωρεάν υπηρεσίες σε φυλακισμένους που είναι θύματα δικαστικών λαθών. Η νέα του ομάδα συνηγόρων απαίτησε να γίνει σύγκριση του DNA του Εντμίλισον με αυτό που είχε βρεθεί πάνω στα θύματα των βιασμών.

Σύμφωνα με τη δικηγόρο του οργανισμού, Φλάβια Ραχάλ, από τις δέκα υποθέσεις που μελέτησαν στις πέντε είχε εντοπιστεί DNA που άνηκε στον δράστη. Ωστόσο αυτό δεν είχε ελεγχθεί ποτέ, ώστε να διαπιστωθεί αν ταιριάζει με του Εντμίλισον. Για κάποιες από τις υποθέσεις οι ειδικοί τότε είχαν δηλώσει ότι το υλικό που είχε εντοπιστεί δεν επαρκούσε για να διεξαχθεί κάποιο τεστ.

Έτσι, δώδεκα χρόνια μετά την καταδίκη του, το Εγκληματολογικό Τεχνολογικό-Επιστημονικό Ινστιτούτο της Αστυνομίας αναγκάστηκε να ελέγξει για πρώτη φορά τα δείγματα DNA που είχαν συλλεχθεί από τα θύματα των βιασμών.

«Στην πραγματικότητα, καταφέραμε να κάνουμε πέντε τεστ DNA που απέδειξαν πέραν αμφιβολίας ότι ο Κάρλος Εντμίλισον είναι αθώος. Τα τέσσερα από αυτά μας έδειξαν μάλιστα τον υπεύθυνο αυτών των εγκλημάτων», ανέφερε η Ραχάλ.

Πράγματι, μετά τον έλεγχο του DNA αποδείχθηκε όχι μόνο ότι ο Εντμίλισον δεν ήταν ο δράστης, αλλά και το όνομα του ανθρώπου που όλα αυτά τα χρόνια ήταν ο μόνος υπεύθυνος. Ο δράστης ήταν ο 34χρονος Χοσέ Ρετζινάλδο ντος Σάντος, ο οποίος βρίσκεται ήδη στη φυλακή για κλοπή. Αξίζει να σημειωθεί ότι χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια από τη στιγμή που οι δικηγόροι κατέθεσαν αίτημα για έλεγχο του DNA μέχρι αυτός πράγματι να πραγματοποιηθεί και να δείξει την αθωότητα του Εντμίλισον…

Η δικηγόρος τόνισε το πόσο προβληματικό είναι να βασίζεται μια καταδίκη απλά και μόνο στην αναγνώριση του δράστη μέσω μιας φωτογραφίας. Όπως ανέφερε, τα θύματα δεν είπαν ψέματα αλλά οδηγήθηκαν να πιστέψουν ότι ο Εντμίλισον ήταν ο άνθρωπος που τις βίασε όταν οι αρχές τους έδειξαν μόνο τη φωτογραφία του λέγοντάς τους ότι ήδη τον είχαν αναγνωρίσει και άλλες κοπέλες.

Σύμφωνα με την ίδια τη Ραχάλ, η αναγνώριση ενός δράστη μέσω μιας φωτογραφίας είναι ένας από τους βασικούς λόγους κακοδικιών στην Βραζιλία. Συμπλήρωσε πάντως ότι το Εθνικό Συμβούλιο Δικαιοσύνης της Βραζιλίας προσπάθησε να διασφαλίσει τη διαδικασία συλλογής αποδεικτικών στοιχείων, ωστόσο όταν η αναγνώριση του δράστη γίνεται μέσω μιας φωτογραφίας είναι λογικό να συμβούν λάθη.

Στην απόφασή του για τον Εντμίλισον, ο δικαστής Ρεϊνάλντο Σοάρες ντα Φοσένκα τόνισε ότι η χρήση της μεθόδου της αναγνώρισης μέσω φωτογραφιών αποτέλεσε καταπάτηση της βραζιλιάνικης νομοθεσίας, η οποία επιτρέπει μια τέτοια πρακτική μόνο βάσει συγκεκριμένων κανόνων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, το Ανώτατο Δικαστήριο της Βραζιλίας το 2023 εξέδωσε 377 αποφάσεις για αθώωση καταδικασμένων ή για ανάκληση της προσωρινής τους κράτησης. Από αυτές οι 281 οφείλονταν σε λάθη που έγιναν κατά τη διαδικασία αναγνώρισης των δραστών μέσω φωτογραφιών, ένα ποσοστό δηλαδή που αφορά το 74,6% των υποθέσεων.

«Δεχόμαστε ένα είδος ερασιτεχνισμού στις έρευνες. Είμαστε ικανοποιημένοι με τόσα λίγα για να καταδικάζουμε τους ανθρώπους σε υψηλές ποινές φυλάκισης», λέει ένας εκ των δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Ροτζέριο Τσιέτι. Ο ίδιος τονίζει ότι σύμφωνα με την νομοθεσία οι φωτογραφίες πρέπει να χρησιμοποιούνται ως έσχατη λύση.

«Αλλά σε πολλές περιπτώσεις, ο ντετέκτιβ δείχνει μόνο τη φωτογραφία αυτού που θεωρεί ένοχο. Και συνήθως είναι ένας μαύρος άντρας», σημειώνει.

Ο Κάρλος Εντμίλισον από την πλευρά του λέει ότι είναι ένας ευτυχισμένος άνθρωπος και σκέφτεται ήδη πώς θα μπορέσει να ξαναχτίσει τη ζωή του. Το δικαστήριο διέταξε την αποφυλάκισή του και ο ίδιος βγαίνοντας από τη φυλακή στις 16 Μαΐου απάντησε στους δημοσιογράφους που τον ρώτησαν πώς αισθάνεται:

«Δεν έχω λόγια. Δεν μπορώ να μιλήσω καν σωστά. Θέλω μόνο να αγκαλιάσω τη μητέρα μου…», ενώ συμπλήρωσε ότι τα άμεσα σχέδιά του είναι «να βρει δουλειά και να αναπληρώσει τον χαμένο χρόνο».

Η Ραχάλ έκανε γνωστό ότι μετά την απελευθέρωσή του, ο Εντμίλισον μετακόμισε σε μια απομακρυσμένη τοποθεσία μακριά από την πόλη και τώρα «προσπαθεί να ενταχθεί ξανά σε μια κοινωνία που είναι πολύ διαφορετική από αυτή που γνώριζε».

«Το θλιβερό αυτής της υπόθεσης είναι ότι 12 γυναίκες βιάστηκαν και, όταν το κράτος ενήργησε, τιμώρησε έναν αθώο… Κανείς δεν κερδίζει με αυτό, και στο τέλος, η κοινωνία χάνει», ανέφερε η Ραχάλ.

Η ίδια τόνισε ότι το κράτος θα πρέπει τώρα να αναγνωρίσει το λάθος του και να αποζημιώσει τον νεαρό κηπουρό. Η δικαιοσύνη αποδόθηκε και η ελευθερία του Εντμίλισον αποκαταστάθηκε. Αυτό όμως που δεν μπορεί να του επιστραφεί είναι ο χρόνος. Μπήκε στη φυλακή όταν ήταν μόλις 24 ετών και πλέον είναι 36…

Με πληροφορίες από janus.gr, Guardian