Η Πτήση 522 (HCY 522) της Helios Airways συνετρίβη στις 12:04 στο Γραμματικό Αττικής. Από τη συντριβή σκοτώθηκαν οι 115 επιβάτες και τα έξι μέλη του πληρώματος. Ανάμεσα στα θύματα βρίσκονταν 22 παιδιά, ενώ 12 επιβάτες είχαν καταγωγή από την Ελλάδα.

Από το σημείο συντριβής ανασύρθηκαν 118 σοροί στο μεγαλύτερο μέρος τους απανθρακωμένες από την πυρκαγιά, που ξέσπασε μετά την συντριβή, ενώ τρεις σοροί κάηκαν ολοκληρωτικά.

Εξάλλου, από τις νεκροτομές που διενεργήθηκαν προέκυψε ότι οι επιβαίνοντες είχαν καρδιακή λειτουργία κατά την ώρα της συντριβής, με την ιατροδικαστική έκθεση, ωστόσο, να εκτιμά ότι βρίσκονταν σε βαθύ και μη αναστρέψιμο κώμα, λόγω υποξίας.

Αιτία θανάτου ήταν τα πολλαπλά τραύματα, λόγω της συντριβής, καθώς και τα εκτεταμένα εγκαύματα σε κάποιες σορούς.

Το χρονικό της πτήσης

Το μοιραίο αεροσκάφος αναχώρησε το πρωινό της 14ης Αυγούστου του 2005 από το αεροδρόμιο Λάρνακας με τελικό προορισμό την Πράγα και ενδιάμεσο σταθμό το «Ελευθέριος Βενιζέλος» της Αθήνας. Στις 10.15 το πρωί το αεροσκάφος εισήλθε στον Εθνικό Εναέριο Χώρο Αθηνών, χωρίς όμως να έχει καμία επαφή με τον Πύργο Ελέγχου.

Στις 11:05 απογειώθηκαν από τη Νέα Αγχίαλο δύο μαχητικά F-16, τα οποία ήρθαν σε οπτική επαφή με το αεροπλάνο στις 11:18 και διαπίστωσαν ότι ο συγκυβερνήτης του αεροσκάφους ήταν αναίσθητος, ο κυβερνήτης δεν ήταν στη θέση του και είχε ενεργοποιηθεί το σύστημα παροχής οξυγόνου με μάσκες.

Όταν τελείωσε το οξυγόνο από τις μάσκες που έπεσαν, όλοι οι επιβαίνοντες, συμπεριλαμβανομένων των πιλότων, έχασαν τις αισθήσεις τους. Τα καύσιμα του αεροσκάφους εξαντλήθηκαν και λίγα λεπτά αργότερα σταμάτησαν και οι δύο κινητήρες.

Ο αεροσυνοδός Ανδρέα Προδρόμου, που ήταν ο μόνος που διατηρούσε τις αισθήσεις του, προσπάθησε ανεπιτυχώς να αναλάβει τον έλεγχο του αεροσκάφους. Στις 12:04 το αεροσκάφος συνετρίβη στην ορεινή περιοχή του Γραμματικού, παρασύροντας στο θάνατο 115 επιβάτες και εξαμελές πλήρωμα.

Κύπρος και Ελλάδα πενθούν

Η ανακοίνωση του δυστυχήματος πάγωσε Ελλάδα και Κύπρο, ενώ οι τηλεοπτικοί σταθμοί των δύο χώρων αναμετάδιδαν με ζωντανές εκπομπές όλες τις εξελίξεις, για πολλές ημέρες.

Με το άκουσμα της φρικτής είδησης, συγγενείς και φίλοι των επιβατών, έτρεξαν στο αεροδρόμιο της Λάρνακας, προκειμένου να μάθουν αν οι δικοί τους άνθρωποι βρίσκονταν ανάμεσα στα θύματα.

Οι σκηνές που εκτυλίχθηκαν στο αεροδρόμιο της Λάρνακας με την ανακοίνωση των ονομάτων των νεκρών θύμιζαν αρχαία τραγωδία και ο πόνος ήταν ανείπωτος.

Τα αίτια της τραγωδίας

Τον Οκτώβριο του 2006 και δεκατέσσερις μήνες μετά τη συντριβή του αεροπλάνου, δόθηκε στη δημοσιότητα το πόρισμα της Ελληνικής Επιτροπή Διερεύνησης Ατυχημάτων και Ασφάλειας Πτήσεων, η οποία διερεύνησε τα αίτια του δυστυχήματος, υπό τον Ακριβό Τσολάκη.

Ανάμεσα στα αίτια ήταν η συνυπευθυνότητα στους μηχανικούς, που έλεγξαν το αεροσκάφος για την τελευταία πτήση και τους χειριστές του αεροπλάνου της πτήσης HCY522, για διόρθωση των ρυθμίσεων -κυρίως της ρύθμισης manual στο ρυθμιστή συμπίεσης- που τροχοδρόμησαν τα επόμενα γεγονότα.

Σημειώνεται ότι για το ίδιο θέμα, η Boeing έχει ήδη αποδεχθεί ότι στα καθοδηγητικά δεσμευτικά εγχειρίδια των μηχανικών και του συγκεκριμένου τύπου αεροσκάφους δεν υπήρχε σαφής υπόδειξη, για τοποθέτηση του διακόπτη στο «manual».

Επίσης, το πόρισμα απέδιδε ευθύνη στους χειριστές, επειδή δεν πραγματοποίησαν έγκαιρα τις διορθωτικές επεμβάσεις, με βάση τις προειδοποιήσεις που ελάμβαναν, έχοντας όμως υπόψη τα όσα έγιναν γνωστά για τις «διπλές» ηχητικές προειδοποιήσεις και ενδείξεις, τις οποίες επίσης μετά την αεροπορική τραγωδία άλλαξε η Boeing.

Αποτέλεσμα ήταν οι χειριστές του αεροσκάφους σε ελάχιστο χρόνο να καταβληθούν από τα συμπτώματα υποξίας και να έχουν χάσει τον έλεγχο.

Επιπλέον, το πόρισμα αναφερόταν στο σύστημα ενεργειών του πληρώματος και στη συνεννόηση μεταξύ χειριστών στο πιλοτήριο και αεροσυνοδών στην καμπίνα επιβατών (CRM), που δεν προέβλεπε καμία εκπαίδευση για ενέργειες, σε περίπτωση σοβαρού συμβάντος όπως το πέσιμο των μασκών οξυγόνου, παρά το γεγονός, ότι για ώρα μετά το αεροσκάφος δεν προχωρούσε στην προβλεπόμενη άμεση κάθοδο και συνέχιζε πορεία στο ίδιο ύψος.

Τελικό αίτιο της πτώσης, ως απόρροια των προηγουμένων, ήταν η διακοπή της λειτουργίας των κινητήρων, λόγω έλλειψης καυσίμων.

Οι δίκες σε Κύπρο και Ελλάδα

Η δίκη πέντε στελεχών της εταιρείας με τις κατηγορίες της ανθρωποκτονίας και της πρόκλησης θανάτου λόγω αλόγιστης, απερίσκεπτης ή επικίνδυνης πράξης, ξεκίνησε στη Λευκωσία στις 17 Σεπτεμβρίου του 2009, ενώ στις 18 Φεβρουαρίου του 2013, το Κακουργιοδικείο Λευκωσίας απάλλαξε του κατηγορούμενους από όλες τις κατηγορίες, αφού έκρινε ότι το κατηγορητήριο ήταν «ατεκμηρίωτο» και ότι δεν υπήρχε μαρτυρία, που να τους συνδέει με την τραγωδία.

Επίσης, ο τότε Γενικός Εισαγγελέας έκρινε ότι θα έπρεπε να ανασταλεί η δίωξη, για όλους τους κατηγορουμένους, επικαλούμενος ανυπέρβλητες δυσκολίες στην προώθηση της υπόθεσης.

Κατηγορούμενοι ήταν ο Εκτελεστικός Πρόεδρος της «Ήλιος», Ανδρέας Δράκος, ο Διευθύνων Σύμβουλος της ίδιας εταιρείας, Δημήτρης Πανταζής, καθώς και ο Διευθυντής Πτήσεων, Γιώργος Κικκίδης, και ο βουλγαρικής καταγωγής αρχιπιλότος της εταιρείας, Γιάνκο Στοϊμένοφ.

Στο μεταξύ, το Πρωτοδικείο Αθηνών έκρινε ένοχους χωρίς ελαφρυντικά ους Δημήτρη Πανταζή, Γιώργο Κικκίδη, Ιάνκο Στοιμένοβ και Άλαν Ίργουιν, όλοι στελέχη της εταιρείας «Ήλιος», για τη συντριβή του αεροσκάφους.

Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο επέβαλε καταδίκη ενός χρόνου για κάθε απώλεια ζωής, συν τρία χρόνια ποινή βάσης, που αφορούσε στην ενοχή τους, για ανθρωποκτονία εξ αμελείας. Η συνολική ποινή των στελεχών της εταιρίας ήταν 124 χρόνια.

Το Φεβρουάριο του 2013 το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων επέβαλε δεκαετείς ποινές φυλάκισης, εξαγοράσιμες έναντι 80 χιλιάδων ευρώ έκαστη, σε τρεις από τους τέσσερις κατηγορούμενους, οι οποίοι αφού πλήρωσαν αφέθηκαν ελεύθεροι.

Άσβηστη και τραυματική εμπειρία

Ο άνθρωπος, που ερεύνησε τα αίτια της συντριβής του αεροπλάνου της «Ήλιος», Ακριβός Τσολάκης, δεν υπάρχει πια στη ζωή, αφού πριν δέκα μήνες, τον Οκτώβριο του 2023, απεβίωσε σε ηλικία 93 ετών.

Ωστόσο, τρία χρόνια πριν τον θάνατο του, στις 14 Αυγούστου του 2020, έδωσε συνέντευξη στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων, θυμούμενος τις πρώτες ώρες του τραγικού συμβάντος.

«Έκτοτε έχω χάσει τον ύπνο μου, μένω ξύπνιος όλο το βράδυ. Άσβηστη και τραυματική εμπειρία», δήλωσε τότε, εμφανώς συγκινημένος, περιγράφοντας το συγκεκριμένο γεγονός ως το «τραγικότερο» που έχει ζήσει στη ζωή του.

Ο Ακριβός Τσολάκης μίλησε τότε στο ΚΥΠΕ για την εμπειρία του, αποκαλύπτοντας ότι η πτώση του αεροσκάφους της Ήλιος στιγμάτισε τη ζωή του και του έκλεψε για πάντα τον ύπνο του.

Για τον Ακριβό Τσολάκη, τον άνθρωπο που μπήκε στη ζωή των συγγενών των θυμάτων εκείνον τον Αύγουστο, αλλά και ολόκληρης της κυπριακής κοινωνίας, η εμπειρία ήταν «τραυματική», ενώ όπως δήλωσε χαρακτηριστικά στο ΚΥΠΕ ήταν «τραγική τιμή» γι’ αυτόν, που πέρασε από τα χέρια του αυτή η υπόθεση.

Ο κ. Τσολάκης ανέφερε το 2020 ότι όταν έρθει η ώρα να κλείσει τα μάτια του, θα κουβαλήσει την εικόνα του δυστυχήματος μαζί του, όπου και αν πάει.

Οι πρώτες στιγμές: «Από πάνω μας φτερούγιζαν ακόμα οι ψυχές»

Περιέγραψε τις πρώτες στιγμές που έζησε, κατά την πρώτη του επαφή με το αεροπλάνο, λέγοντας πως όταν έφτασε στο Γραμματικό, πρώτα είδε του πυκνούς μαύρους καπνούς και όταν πέρασε την κορφή βρέθηκε μπροστά σε ένα απερίγραπτο θέαμα, σε «μια κοιλάδα γεμάτη από κομμάτια της ατράκτου και ανθρώπων».

Εμφανώς συγκινημένος, ο κ. Τσολάκης είπε τότε ότι όλοι είχαν κατεβεί με δέος προς το αεροσκάφος, αντικρίζοντας ένα θέαμα «που δεν συμβαίνει κάθε μέρα».

«Έβγαλα το καπέλο μου. Είπα και στους άλλους να κάνουν το ίδιο. Και ψάλαμε ένα τροπάριο, που θυμόμουν από παιδί. Σκέφτηκαν ότι από πάνω μας φτερούγιζαν ακόμα οι ψυχές αυτών των ανθρώπων. Ήταν ένα θέαμα που κανένας κινηματογράφος δεν θα μπορούσε να αντιγράψει», ανέφερε.

Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ο κ. Τσολάκης είπε ότι το συγκεκριμένο γεγονός ήταν το τραγικότερο που έχει ζήσει στη ζωή του, σημειώνοντας ότι οι σκέψεις του «είναι σε αυτούς που φύγανε και σε αυτούς που μείνανε».

Το πόρισμα η αφορμή για διορθώσεις από την κατασκευάστρια εταιρεία

Σύμφωνα με τον Ακριβό Τσολάκη, τα αίτια της τραγωδίας είναι γραμμένα μέσα στο πόρισμα, έχουν αναγνωριστεί και έχουν επέλθει διάφορες διορθώσεις από την κατασκευάστρια εταιρεία και από την Παγκόσμια Αρχή Πολιτικής Αεροπορίας. Είχε εκφράσει τότε την ευχαρίστησή του, αφού αυτά τα οποία έγραψαν στο πόρισμα διόρθωσαν σφάλματα, αποκλείοντας μάλιστα η ίδια περίπτωση να επαναληφθεί.

Αντικείμενο διδασκαλίας και παγκόσμια αναγνώριση 5 συστάσεων του πορίσματος

Αναφερόμενος στο πόρισμα της Ελληνικής Επιτροπής Διερεύνησης Αεροπορικών Ατυχημάτων, είπε ότι αναγνωρίστηκε παγκόσμια, ενώ σημείωσε πως αποτελεί «αντικείμενο διδασκαλίας εκεί που διδάσκεται η ασφάλεια πτήσεων».

«Ίδια περίπτωση ατυχήματος αποκλείεται να ξανασυμβεί», δήλωσε συγκεκριμένα στο ΚΥΠΕ το 2020 ο Ακριβός Τσολάκης.

Σημειώνεται ότι στο πόρισμα συμπεριλήφθηκαν δεκαέξι συστάσεις, εκ των οποίων οι πέντε αναγνωρίστηκαν και υιοθετήθηκαν παγκοσμίως. Οι πέντε συστάσεις συμπεριλήφθηκαν στην παγκόσμια αεροπορική βιομηχανία, κατοχυρώθηκαν και ισχύουν. Αυτές αφορούν στην κατασκευή των αεροπλάνων, καθώς και την εκπαίδευση του πληρώματος στο θάλαμο των επιβατών.