Ανησυχητικά είναι τα στοιχεία ερευνών για την παρουσία της ρητορικής μίσους σε Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ) στην Κύπρο, ανέφερε χθες κατά τη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η Επίκουρη Καθηγήτρια Δημοσιογραφίας και Ψηφιακών Μέσων, Βενετία Παπά, σημειώνοντας ότι σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ερευνών, παρατηρείται κανονικοποίηση της ρητορικής μίσους, ακόμα και μέσω εικόνας, σάτιρας και χιούμορ, η οποία διαπιστώνεται με ετήσια αύξηση εγκλημάτων μίσους.

Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εξέτασε το ζήτημα της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο, σε συνάρτηση με την ευθύνη κράτους και ιδιωτικών φορέων, έπειτα από εισήγηση της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΑΚΕΛ και της ανεξάρτητης Βουλευτή, Αλεξάνδρας Ατταλίδου. Η συζήτηση εστίασε αφενός στο κατά πόσον επαρκεί το νομικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση του φαινομένου και αφετέρου στις πρακτικές και στους μηχανισμούς που είναι απαραίτητο να υιοθετηθούν, ώστε να εφαρμόζεται αποτελεσματικά η νομοθεσία.

Η κ. Παπά εξήγησε ότι η επιστημονική κοινότητα ασχολείται με την εξέταση του φαινομένου της ρητορικής μίσους στην Κύπρο από το 2009, αναφέροντας πως φαίνεται πως στο διαδίκτυο αποτυπώνεται μία εικόνα της κοινωνίας σε μικρογραφία. Διαχώρισε, επίσης, το ζήτημα της ελευθερίας της έκφρασης από το ζήτημα της ρητορικής μίσους.

Εξάλλου, όπως εξήγησε και ο Αριστοτέλης Κωνσταντινίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Δικαίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Πανεπιστημίου Κύπρου, η ποινικοποίηση της ρητορικής μίσους αποσκοπεί να προστατέψει ομάδες του πληθυσμού που γίνονται στόχος λόγω καταγωγής, χρώματος δέρματος, γλώσσας, θρησκείας, εθνικότητας. Ο κ. Κωνσταντινίδης σημείωσε ακόμα ότι με σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης προστίθενται στις προστατευόμενες ομάδες, εκείνες που προσδιορίζονται με κριτήριο την ηλικία, τις αναπηρίες, το φύλο και τον σεξουαλικό προσανατολισμό.

Πρόσθεσε, δε, ότι η κυπριακή νομοθεσία θα χρειαστεί να εξειδικεύσει περαιτέρω τη νομοθεσία, ώστε να ποινικοποιείται ρητά και η ρητορική μίσους για την ηλικία, τις αναπηρίες και το φύλο, κάτι το οποίο αυτή τη στιγμή δεν συμβαίνει, όπως είπε.

Μέσα σε 24ώρες 1000 αναφορές ρητορητικής μίσους στα ελληνικά

Παραθέτοντας στοιχεία από την έρευνα που διεξάγει το Διεθνές Δίκτυο ενάντια στη Ρητορική Μίσους στο Διαδίκτυο (International Network Against Cyber Hate), πρόγραμμα που παρακολουθεί υλικό στα ΜΚΔ σε 21 χώρες της ΕΕ (Safenet for all), η κ. Παπά ανέφερε ενώπιον της Επιτροπής ότι από τον Ιανουάριο του 2023 μέχρι τον Ιούνιο του 2024, εντοπίστηκαν σε ελληνόφωνο περιεχόμενο σε διάστημα 24 ωρών περισσότερες από 1000 αναφορές με ρητορική μίσους.

Τα ίδια στοιχεία δείχνουν, επίσης, ότι στο εν λόγω διάστημα το 48% των αναφορών ρητορικής μίσους είχε σχέση με ναζί, το 21% με άρνηση και διαστρέβλωση του ολοκαυτώματος, το 11% με ρητορική εναντίον της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, το 5% εναντίον των προσφύγων, το 4% εναντίον μουσουλμάνων, ακόμα 4% εναντίον εθνοτήτων, 3% ήταν ξενοφοβικές και επίσης 3% ήταν εναντίον των μαύρων.

Η κ. Παπά διευκρίνισε ότι η Κύπρος δεν είναι μία από τις 21 χώρες της ΕΕ που συμμετέχουν στην έρευνα, πρόσθεσε όμως ότι ο αλγόριθμος των ΜΚΔ κατευθύνει το υλικό σε όσους χρήστες φαίνεται να χρησιμοποιούν την ελληνική γλώσσα (Greek Helsinki Monitor). Εξάλλου, σημείωσε ότι τα ΜΚΔ είναι ένας χώρος όπου ο αλγόριθμος μπορεί να μεγεθύνει την απήχηση υλικού, διατυπώνοντας τη θέση ότι ακριβώς γι’ αυτό η ρητορική μίσους λειτουργεί διαφορετικά στα ΜΚΔ, από ότι σε ειδησεογραφικά portals.

Η ίδια σημείωσε ότι ιδιαίτερα αυξητική τάση παρουσιάζεται από το 2020, αναφέροντας ότι ακόμα και από άρθρα της καθημερινής ειδησεογραφίας μπορεί να παρακινηθεί η ρητορική μίσους. Εξήγησε ότι υπάρχουν και προβληματικές δημοσιογραφικές πρακτικές, που μπορούν να υποβοηθήσουν την ανάπτυξη ρητορικής μίσους. Ιδιαίτερα μπορεί να συμβεί αυτό, εξήγησε η κ. Παπά, με ειδησεογραφικές επιλογές για πιο ελκυστικές στο κοινό δημοσιεύσεις και τίτλους (click baits) που τροφοδοτούν τον αλγόριθμο.

Με αυτό τον τρόπο, όπως είπε η κ. Παπά, η ειδησεογραφία μπορεί να συμβάλει στην έναρξη επιβλαβών αφηγήσεων που οδηγούν στην εξάπλωση της ρητορικής μίσους. Επεσήμανε, δε, ότι λόγω της έλλειψης εποπτείας, δεν μπορούν να τεθούν όρια στο φαινόμενο. Στο πλαίσιο αυτό, η κ. Παπά εισηγήθηκε και τον καταρτισμό μίας αρχής, αντίστοιχης με το ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τη Ρητορική Μίσους.


Με πληροφορίες από ΚΥΠΕ