Των Μύρια Οδυσσέως, Άντρια Γεωργίου



O Halil Savda είναι ένα από τα άτομα κουρδικής καταγωγής, που δέχθηκε, σε δύο περιπτώσεις, ρατσιστική επίθεση από νεαρούς κοντά στο σπίτι του στην κοινότητα όπου διαμένει εδώ και σχεδόν επτά χρόνια, επειδή τον θεωρούν Τούρκο. Η ηρεμία, η ελευθερία και ασφάλεια που ένιωθε ως πολιτικός πρόσφυγας σε ένα, κατά τα άλλα, ευρωπαϊκό κράτος κλονίστηκε. Μετά τις επιθέσεις αναγκάστηκε να φύγει άρον-άρον από την κοινότητα. Η περιοχή έχει καταληφθεί πλέον από σκοταδισμό κα μίσος. Την ίδια στιγμή, τα περιστατικά κατέδειξαν και την αδυναμία των αρχών να παρέμβουν ουσιαστικά σε σοβαρά περιστατικά ρατσιστικών επιθέσεων.

Ο Halil, όμως, δεν είναι Τούρκος, όπως λανθασμένα ενημερώθηκαν οι επιτιθέμενοι. Είναι Κούρδος. Οι μόνες θύμησες που έχει από τη γενέτειρά του είναι βίαιες. Συνελήφθη από τις τουρκικές αρχές, φυλακίστηκε και βασανίστηκε. Το ίδιο συνέβη και όταν αρνήθηκε να καταγάγει στον τουρκικό στρατό. Ως αντιρρησίας συνείδησης, από το 2004 μέχρι και σήμερα, αγωνίζεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ελευθερία και την ειρήνη στο κόσμο.

Στη συνέντευξή του στη CITY εξιστορεί τα γεγονότα της 10ης και 20ής Ιανουαρίου, μάς μιλάει για τη ζωή του, τις δράσεις του ως ακτιβιστής της ειρήνης, για την κοινή μοίρα Κούρδων και Κυπρίων, αλλά και για το πώς ονειρεύεται τον κόσμο.


Θα θέλαμε αρχικά να μας μιλήσετε για τα γεγονότα στη Λεμεσό όπου διαμένετε και τις δύο ρατσιστικές επιθέσεις που δεχθήκατε μέσα σε έναν μήνα από Ελληνοκύπριους νεαρούς.

Η πρώτη επίθεση συνέβη το βράδυ της 10ης Ιανουαρίου. Καθώς μετέβαινα στον κάδο ανακύκλωσης ρουχισμού για να αφήσω εκεί κάποια ρούχα που δεν χρειαζόμουν, 5-6 νεαροί με καλυμμένα τα πρόσωπά τους μού επιτέθηκαν με γροθιές και κλωτσιές, φωνάζοντας «Τούρκο, Τούρκο». Έπεσα δύο φορές κάτω και έτρεξα για να τους ξεφύγω.

Η δεύτερη επίθεση έγινε λίγες μέρες αργότερα, το βράδυ της 20ής Ιανουαρίου. Επέστρεφα στο σπίτι από την υπεραγορά. Αυτήν τη φορά, 15-20 νεαροί, ανάμεσά τους και οι πρώτοι επιτιθέμενοι, με χτύπησαν ξανά με γροθιές και κλωτσιές. Έτρεξα προς το σπίτι μου και αυτοί με ακολούθησαν. Οι συγκάτοικοί μου βρίσκονταν εντός του σπιτιού. Επιτέθηκαν σε όλους μας. Ένας από τους επιτιθέμενους έλεγε: «Θα σε σκοτώσω». Έφτασαν μέχρι το μπαλκόνι του σπιτιού μας, αλλά δεν αντιδράσαμε. Μπήκαμε μέσα και κλειδώσαμε την πόρτα. Έσπασαν το τζάμι της εξώπορτας μας. Ένας από τους συγκατοίκους μου τραυματίστηκε ελαφρά από την επίθεση. Καλέσαμε την αστυνομία, αλλά δεν ήρθαν. Μάς είπαν ότι δεν υπήρχε διαθέσιμη ομάδα. Περάσαμε εκείνη τη νύχτα στο πίσω δωμάτιο του σπιτιού, οχυρώσαμε την πόρτα και εκκενώσαμε το δωμάτιο που έβλεπε στο μπαλκόνι.

Δέχτηκα δύο φορές ρατσιστική επίθεση από τους ίδιους ανθρώπους, στον ίδιο δρόμο. Η αστυνομία δεν έλαβε κανένα μέτρο. Αυτή η στάση της μάς κατέστησε ευάλωτους σε μια νέα επίθεση. Έτσι, την επόμενη ημέρα φύγαμε γιατί δεν νιώθαμε πλέον ασφαλείς.

Ποια συναισθήματα νιώσατε;

Ζω στο ίδιο χωριό και στο ίδιο σπίτι από το 2018. Η επίθεση ήταν ένα σοκ για μένα. Ένιωσα αποκλεισμό, ανασφάλεια και φόβο.

Οι Κούρδοι στην Τουρκία αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα χωριά τους τη δεκαετία του ΄90, λόγω των ρατσιστικών και τυραννικών πρακτικών των τουρκικών κρατικών δυνάμεων. Λόγω της ρατσιστικής απειλής, άφησα το σπίτι μου, όπου ζούσα για επτά χρόνια μαζί με δύο φίλους μου. Είναι σαν η ιστορία να επαναλαμβάνεται για εμάς, αυτήν τη φορά όμως στην Κύπρο.


Πόσα χρόνια ζείτε στην Κύπρο και γιατί επιλέξατε την ΚΔ ως μόνιμο τόπο διαμονής σας;

Ζω στην Κύπρο από τον Αύγουστο του 2017. Ήρθα στην Κύπρο γιατί δεν ένιωθα πλέον ασφαλής και ελεύθερος στην Τουρκία. Δεν ήταν επιλογή μου να έρθω στην Κύπρο· έπρεπε. Αν δεν είχα έρθει, θα είχα βασανιστεί και φυλακιστεί, όπως χιλιάδες άλλοι πολιτικοί, δημοσιογράφοι και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία.


Νιώθατε τότε ασφαλής εδώ; Νιώθετε ότι τώρα έχει αλλάξει η κυπριακή κοινωνία;

Ένιωθα ασφαλής μέχρι τις 10 και 20 Ιανουαρίου του 2025. Ωστόσο, αυτές οι δύο επιθέσεις τάραξαν το αίσθημα ασφάλειάς που ένιωθα μέχρι προσφατα. Φοβάμαι μήπως με χτυπήσουν ξανά.

Φοβάμαι, γιατί η αστυνομία, είτε δεν λαμβάνει αρκετά μέτρα, είτε κλείνει τα μάτια απέναντι στις ρατσιστικές επιθέσεις. Ο Μεχμέτ Ακγκιούλ, ένας από τους συγκάτοικούς μου, τραυματίστηκε ελαφρά κατά τη δεύτερη επίθεση. Αμέσως καλέσαμε την αστυνομία και περιμέναμε για 45 λεπτά. Μετά από 45 λεπτά μάς είπαν ότι «δεν υπάρχει ομάδα, δεν μπορούμε να έρθουμε» και δεν ήρθαν ποτέ. Φαντάζεσαι τι θα είχε συμβεί σε αυτά τα 45 λεπτά, εάν οι επιτιθέμενοι ήταν οπλισμένοι με μαχαίρια ή όπλα; Δεν ξέρω, αλλά πιθανότατα δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε αυτήν τη συνέντευξη. Φοβάμαι όταν το σκέφτομαι.

Όταν ήρθα εδώ για πρώτη φορά, οι ρατσιστικές συμπεριφορές ήταν απομονωμένες από την κοινωνία , σήμερα είναι διαδεδομένες. Γιατί συμβαίνει αυτό; Είναι κάτι που δεν μπορώ να απαντήσω. Οι κοινωνικοί επιστήμονες θα πρέπει να το ερευνήσουν. Το πιο σημαντικό είναι ότι η κοινωνία πρέπει να καθαριστεί από τον ρατσισμό. Το μεγαλύτερο βάρος εδώ πέφτει στην κοινωνία των πολιτών, τον Τύπο και την Κυβέρνηση.

Με τον ίδιο τρόπο εντοπίζετε αλλαγές στην επίσημη πολιτική της ΚΔ απέναντι στους Κούρδους πολιτικούς πρόσφυγες, με αφορμή και την περίπτωση Κενάν Αγιάζ;

Δεν υπάρχει αλλαγή στην πολιτική της Κυπριακής Κυβέρνησης προς τους Κούρδους πρόσφυγες. Ωστόσο, η νέα πολιτική της χώρας προς όλους τους πρόσφυγες έγινε πιο εθνικιστική. Η ζωή όλων των προσφύγων, συμπεριλαμβανομένων και των Κούρδων, έγινε τώρα πιο δύσκολη.

Η απόφαση για την έκδοση του Κενάν Αγιάζ στη Γερμανία ήταν λανθασμένη. Η Κυπριακή Κυβέρνηση υποχώρησε στις πολιτικές και οικονομικές απειλές της Γερμανίας. Ο κ. Αγιάζ δικάστηκε, συνελήφθη και φυλακίστηκε στην Τουρκία για την πολιτική του δράση. Αν είχε μείνει στην Τουρκία, θα περνούσε περισσότερα χρόνια στη φυλακή. Για να μη φυλακιστεί, άφησε την Τουρκία και ζήτησε άσυλο από την Κυπριακή Δημοκρατία. Από ένα ευρωπαϊκό κράτος δηλαδή, όπου ήρθε για να συνεχίσει την πολιτική του δράση ελεύθερα και για να αποφύγει τη φυλάκιση. Σήμερα βρίσκεται στη φυλακή λόγω ακριβώς αυτής της πολιτικής του δράσης. Αυτό είναι ένα παράδοξο για την Κυπριακή Δημοκρατία.

Οι Κούρδοι είναι φίλοι των Κυπρίων. Οι Κούρδοι και οι Κύπριοι έχουν την ίδια μοίρα. Την κατοχή από το τουρκικό κράτος. Οι Κούρδοι και οι Κύπριοι έχουν κοινή μοίρα. Δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να αγωνιστούν μαζί κατά της αποικιοκρατίας και να ζήσουν ελεύθεροι.

Πέρασαν περισσότερα από 20 χρόνια από εκείνη την πρώτη φορά που αρνηθήκατε να καταταγείτε στον τουρκικό στρατό ως αντιρρησίας συνείδησης. Φυλακιστήκατε γιατί εκφράσατε την άποψή σας και αφού αφεθήκατε ελεύθερος (δύο βδομάδες μετά), το 2006 ιδρύσατε την Πλατφόρμα Αντίρρησης Συνείδησης (COP). Πάλι όμως σάς συνέλαβαν και μάλιστα καταγγείλατε κακοποίηση μέσα σε στρατιωτική μονάδα. Μιλήστε μας για αυτές τις ημέρες.

Ναι, το 2004, μού πέρασαν χειροπέδες γιατί αποφάσισα να γίνω αντιρρησίας συνείδησης στο στρατόπεδο Tekirdağ/Beşiktepe στην Τουρκία.

Δεν φόρεσα στρατιωτική στολή και αρνήθηκα να πάρω όπλο. Για αυτή μου την απόφαση, υπέστην βασανιστήρια και ρίχθηκα σε στρατιωτική φυλακή. Η Τουρκία είναι μια στρατιωτικοποιημένη χώρα. Ο πολιτισμός και το κρατικό σύστημα είναι δομημένα πάνω στη στρατιωτική θητεία και στα στρατόπεδα. Η ρήση «κάθε Τούρκος γεννιέται στρατιώτης» είναι προϊόν αυτής της στρατιωτικής δομής της χώρας - η οποία έχει διαπράξει πολλά εγκλήματα από το 1915. Ο αρμενικός-συριακός λαός υπέστη γενοκτονία, οι Έλληνες σφαγιάστηκαν στη Σμύρνη και στην Κωνσταντινούπολη, οι Κούρδοι σφαγιάστηκαν στο Dersim, Koçgiri, Maraş, Roboski και στο Cizre. Το 1974, το βόρειο τμήμα της Κύπρου καταλήφθηκε.

Η τουρκική κρατική δομή και τα ιδρυτικά της στελέχη διαπράττουν εγκλήματα εδώ και 110 χρόνια. Ή θα είσαι συνεργός σε αυτό το έγκλημα ή θα αντιταχθείς. Εγώ αποφάσισα να αντιταχθώ. Η απόφασή μου να μην καταταγώ στον στρατό και να γίνω αντιρρησίας συνείδησης είχε ως αποτέλεσμα την ίδρυση της Πλατφόρμας Αντιρρησιών Συνείδησης. Όταν κοιτάω πίσω στον χρόνο, χαίρομαι που αρνήθηκα να φορέσω τη στρατιωτική στολή και να πάρω όπλο. Νιώθω όμορφα που ακόμα μπορώ με καθαρή συνείδηση να λέω αυτά τα λόγια: Κανείς δεν γεννιέται στρατιώτης και κανείς δεν γεννιέται Τούρκος. Όλοι γεννιούνται μωρά.

Ακόμα και όταν αφεθήκατε ελεύθερος δηλώσατε πως δεν θα σταματήσατε να υπερασπίζεστε το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης ενάντια στη στρατιωτική θητεία στην Τουρκία. Αυτή σας η δράση πιστεύετε ότι είχε και έχει αντίκρισμα;

Ναι, αγωνίζομαι για τη νομιμοποίηση του δικαιώματος που έχουν οι άνθρωποι να μην κατατάγονται στον στρατό εδώ και 20 χρόνια. Οι αντιστρατιωτικοί αγώνες και οι αγώνες για τους αντιρρησίες συνείδησης είναι απαραίτητοι ως μια υπέρβαση έναντι της εθνικιστικής, ισλαμιστικής και ανδρικής δομής του τουρκικού συστήματος. Την ίδια στιγμή προωθούν τις αρχές της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της ειρήνης και τις αξίες μιας πολυφωνικής και ισότιμης κοινωνικής-κρατικής δομής.

Η συνειδησιακή άρνηση και ο αντιστρατιωτικός αγώνας είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Η δράση μου μπορεί να μην έχει αλλάξει ριζικά το κράτος και την κοινωνία, αλλά εγώ έχω αλλάξει και πολλοί άνθρωποι που έχω επηρεάσει έχουν αλλάξει. Είμαι πολύ πιο θετικός. Η διαμαρτυρία είναι πολύ σημαντική για την ανθρώπινη και κοινωνική ζωή.


Μιλήστε μας για τα παιδικά σας χρόνια ως Κούρδος πολίτης στην Τουρκία.

Μεγάλωσα στο χωριό Kocapınar στην περιοχή Cizre/Sirnak. Tον Μάρτιο του 1993, στρατιώτες μπήκαν στο χωριό μας και με συνέλαβαν. Έμεινα υπό κράτηση για 29 ημέρες και με βασάνιζαν κάθε μέρα. Ηλεκτροσόκ, ξυλοδαρμοί, δαγκώματα, προσβολές κ.λπ. Ήταν φρικτό! Μετά ήρθε η φυλάκιση. Παρά τα όσα έζησα, συνέχισα να πιστεύω στη συνύπαρξη και την ειρηνική ζωή.


Ποιες από τις δράσεις ως ακτιβιστής της ειρήνης – όπως πολλοί σας αποκαλούν – θυμάστε πιο έντονα και γιατί;

Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλές δράσεις που θυμάμαι έντονα μέχρι και σήμερα. Ωστόσο, η πιο έντονη ήταν στο φεστιβάλ στρατιωτισμού στο οποίο παραβρέθηκα στη Σμύρνη το 2005.

Με αφορμή την Ημέρα Αντιρρησιών Συνείδησης στις 15 Μαΐου, αντιρρησίες συνείδησης έφτασαν από όλη την Τουρκία και επισκεφθήκαμε στρατιωτικές τοποθεσίες, μνημεία και ιδρύματα στη Σμύρνη. Τονίσαμε τη σημασία του αφοπλισμού και της καταστροφής των όπλων. Ήταν κάτι εντυπωσιακό για μένα.

Ας πάμε στο Κουρδικό ζήτημα που φαίνεται πως μετά την πτώση του Άσαντ στη Συρία έχει μπει ξανά μπροστά στην ατζέντα της Τουρκίας λόγω των εξελίξεων στην περιοχή. Θεωρείτε πως υπάρχει προοπτική επίλυσης του κουρδικού;

Τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στις 7 Νοεμβρίου 2023 στο Ισραήλ άλλαξαν το πρόσωπο της Μέσης Ανατολής. Για παράδειγμα, η κυριαρχία του Άσαντ για 60 χρόνια, δεν υπάρχει πια. Η Χαμάς και η Χεζμπολάχ έχασαν τον πόλεμο. Αυτές οι εξελίξεις έχουν εξασθενήσει σοβαρά την ιδεολογική και στρατιωτική δύναμη του Ιράν. Το Ισραήλ είναι πιο ισχυρό.

Οι Κούρδοι έχουν de facto στρατιωτική και πολιτική εξουσία σε πάνω από το 1/3 της Συρίας. Το Κουρδικό Κίνημα, σε ευθυγράμμιση με τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν, είναι η de facto κυβέρνηση στη Βόρεια Συρία (Ροζάβα). Αυτή η κατάσταση έχει κάνει το κουρδικό κίνημα, που ευθυγραμμίζεται με τον Οτσαλάν, γεωγραφικό γείτονα της Τουρκίας. Και το πιο σημαντικό, η στρατηγική συνεργασία του κινήματος του Οτσαλάν με τη Δύση (ΗΠΑ-Ευρώπη) έχει ξεκινήσει.

Αυτή η αλλαγή ώθησε την κυβέρνηση των Ερντογάν-Μπαχτσελί σε αναζήτηση μιας λύσης. Αυτή η αναζήτηση ήρθε στο προσκήνιο τον Οκτώβριο του 2024 όταν ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί κάλεσε τον Οτσαλάν να έρθει στη Βουλή και να μιλήσει στo φιλοκουρδικό Κόμμα Ισότητας των Λαών και Δημοκρατίας (DEM), στη συνάντηση δηλαδή της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος. Σχεδόν σε κάθε συνάντηση κάνει την ίδια έκκληση προς τον Οτσαλάν. Ποιον ακριβώς καλεί ο Μπαχτσελί;

Ο Μπαχτσελί κρατά το κλειδί για τις χειροπέδες του Οτσαλάν. Κρατά, επίσης, το λουκέτο της φυλακής όπου κρατείται στο Ιμραλί. Είναι, επίσης, ο «καπετάνιος» της ακτογραμμής Μουντάνια-Ιμραλί. Ωστόσο, παρ' όλες τις εξαγγελίες, ο Οτσαλάν δεν πήγε ποτέ στη Βουλή. Τι συνέβη; Πέρασαν τέσσερις μήνες από τότε και δύο αξιωματούχοι του κόμματος DEM, των οποίων τα ονόματα είχαν καθορίσει οι Ερντογάν-Μπαχτσελί, πραγματοποίησαν δύο συναντήσεις με τον Οτσαλάν. Τι άλλο έγινε; Τίποτα.

Για να προβλέψει τις εξελίξεις και να προετοιμαστεί για ενδεχόμενες κινήσεις, η τουρκική κυβέρνηση δημιούργησε την εντύπωση ότι «έρχεται μια νέα διαδικασία λύσης στο Κουρδικό Ζήτημα». Ο στόχος είναι να κερδίσουν χρόνο και να στραφούν τα βλέμματα αλλού πέραν των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή.

Μπορεί η τουρκική κυβέρνηση να λύσει το Κουρδικό ζήτημα ενώ υπάρχουν όλες αυτές οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή; Όχι. Το τουρκικό κράτος έχει εδραιωθεί πάνω στην άρνηση των Κούρδων να αφομοιωθούν. Χωρίς αυτήν την αλλαγή, η τυραννική κρατική δομή δεν μπορεί να ξεπεραστεί. Το Κουρδικό Ζήτημα δεν μπορεί να λυθεί χωρίς να αλλάξει το τυραννικό κράτος.

Ποια λύση θεωρείται πως θα λειτουργούσε υπέρ του κουρδικού λαού και θα είχε μακροπρόθεσμα θετικό αντίκρισμα;

Δεν υπάρχει συνταγή λύσης. Παρ' όλα αυτά, μια λύση για το κουρδικό πρόβλημα μπορεί να επιτευχθεί με την υπέρβαση της τουρκικής και μονολιθικής κρατικής δομής, με μια ελευθεριακή, τοπικά βασισμένη, πολυπολιτισμική και πολυπεριφερειακή Τουρκία. Γι' αυτό, χρειάζεται να καθαρίσει ο δρόμος. Με αυτό εννοώ, να υπάρξει κατάπαυση του πυρός, ελεύθερη πολιτική δράση και μια γενική αμνηστία που θα καλύψει όλους. Και μετά από αυτό να υπάρξει μια συντακτική συνέλευση και η καταστροφή του εθνικιστικού χαρακτήρα της Τουρκίας. Και μετά από όλα αυτά μπορεί να υπάρξει μια λύση για μια ομοσπονδιακή, αυτόνομη ή επαρχιοποιημένη Τουρκία.


Πώς ονειρεύεστε τον κόσμο;

Ονειρεύομαι έναν κόσμο όπου η κατανομή του εισοδήματος θα είναι δίκαιη. Έναν κόσμο όπου η ειρήνη και η ελευθερία θα είναι εξασφαλισμένες. Αλλά καθώς ονειρεύομαι, φοβάμαι ότι το κουμπί για τον πυρηνικό πόλεμο βρίσκεται στα χέρια δύο ή τριών παρανοϊκών.

Παρ' όλα αυτά, θέλω να ονειρεύομαι για τον τόπο που ζω, τη χώρα όπου μεγάλωσα και αγωνίστηκα. Θέλω να δω το τέλος της τουρκικής κατοχής στην Κύπρο και θέλω να τελειώσουν αυτές οι ανοησίες που λέγονται σύνορα. Δεν νομίζετε ότι θα ήταν καλό για τον κουρδικό λαό να έχει μια θέση στον ΟΗΕ; Νομίζω πως αυτό θα ήταν υπέροχο.