Η απλή παρουσία ενός ανθρώπου με εξωτερικά σημάδια ίωσης - όπως ένα εξάνθημα ή ένα φτέρνισμα - είναι αρκετή όχι μόνο για να μας κάνει να αποτραβηχτούμε, αλλά και για να ενεργοποιήσει βιολογικά την άμυνα του σώματός μας, δείχνει μια νέα εντυπωσιακή μελέτη που δημοσιεύεται στο Nature Neuroscience.

Χρησιμοποιώντας εικονική πραγματικότητα (VR), επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Γενεύης πραγματοποίησαν πέντε πειράματα σε 248 υγιείς εθελοντές, στους οποίους εμφάνισαν ψηφιακά πρόσωπα που είτε είχαν ουδέτερη έκφραση είτε έδειχναν εξωτερικά σημάδια ασθένειας, όπως ερυθρότητα δέρματος ή εξανθήματα. Κάποια από τα ψηφιακά πρόσωπα είχαν και έκφραση φόβου, για να διαφοροποιηθεί η αντίδραση από αυτήν του «συναγερμού ασθένειας».

Μια αντίδραση πριν έρθουμε σε επαφή με τον ιό

«Παρότι εκπληκτικό, το εύρημα ότι μπορεί να προκληθεί ανοσοαπόκριση από προσομοιωμένες λοιμώξεις σε VR είναι σύμφωνο με την αρχή του βιολογικού ‘ανιχνευτή καπνού’», γράφουν οι ερευνητές.

Σε ένα από τα πειράματα, οι συμμετέχοντες έπρεπε να πατήσουν ένα κουμπί μόλις ένιωθαν ένα απαλό άγγιγμα στο πρόσωπο, την ώρα που ένα πρόσωπο πλησίαζε στο οπτικό τους πεδίο μέσα από το VR. Όταν το πρόσωπο είχε σημάδια λοίμωξης, πατούσαν το κουμπί πιο νωρίς, δηλαδή όταν το πρόσωπο ήταν ακόμα πιο μακριά — σαν το σώμα τους να αντέδρασε ενστικτωδώς στον «κίνδυνο».

Οι αντιδράσεις αυτές δεν ήταν μόνο ψυχολογικές:

-Ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα (EEG) έδειξαν διαφοροποιήσεις στην εγκεφαλική δραστηριότητα όταν πλησίαζαν «άρρωστα» πρόσωπα.

-Απεικονίσεις με λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI) αποκάλυψαν αυξημένη σύνδεση ανάμεσα στο δίκτυο ανίχνευσης απειλής και τον υποθάλαμο, που είναι κεντρικός ρυθμιστής του οργανισμού.

-Δείγματα αίματος από τους συμμετέχοντες παρουσίασαν ενεργοποίηση των λεμφοειών κυττάρων (ILCs) – πρόκειται για τα «πρώτα» κύτταρα της έμφυτης ανοσίας που ειδοποιούν τις υπόλοιπες άμυνες.

«Είδαμε ενεργοποίηση των ILCs, παρόμοια με αυτή που βλέπουμε σε άτομα που έχουν λάβει εμβόλιο για τη γρίπη», δήλωσε η καθηγήτρια Camilla Jandus, συνυπογράφουσα της μελέτης από το Πανεπιστήμιο της Γενεύης.

Μια άμυνα με βάση τα σημάδια – όχι το παθογόνο

Για την Dr Esther Diekhof από το Πανεπιστήμιο του Αμβούργου, η μελέτη επιβεβαιώνει μια ήδη τεκμηριωμένη υπόθεση: ότι ο ανθρώπινος οργανισμός αντιδρά πριν ακόμη έρθει σε επαφή με κάποιο παθογόνο. Όμως, ο καθηγητής Benedict Seddon του University College London εκφράζει επιφυλάξεις:

«Παραμένει ερώτημα αν αυτές οι άμεσες, βραχυπρόθεσμες αντιδράσεις βοηθούν πραγματικά το ανοσοποιητικό να καταπολεμήσει τη λοίμωξη».

Πώς λειτουργεί το «ένστικτο του καπνού»

Η μελέτη ενισχύει την ιδέα πως το ανοσοποιητικό μας δεν περιμένει απαραίτητα την είσοδο του ιού για να κινητοποιηθεί. Λειτουργεί προληπτικά, σαν ανιχνευτής καπνού – ενεργοποιείται με κάθε πιθανή ένδειξη κινδύνου, όσο ασαφής κι αν είναι αυτή.

Και αν η θέα κάποιου που κρατά χαρτομάντιλο στο μετρό μάς κάνει να πάρουμε απόσταση, φαίνεται πως ο εγκέφαλος, το νευρικό σύστημα και το ανοσοποιητικό μας έχουν ήδη αρχίσει να δουλεύουν από μέσα — προτού καν ο ιός πλησιάσει.

Με πληροφορίες από Guardian