Τα βακτήρια που ζουν στο έντερο και στο στόμα μας μπορεί να ελέγχουν τον τρόπο με τον οποίο κοιμάστε τη νύχτα. Τώρα οι επιστήμονες θέλουν να τα χρησιμοποιήσουν για να μας βοηθήσουν να έχουμε έναν πιο ποιοτικό ύπνο.

Νέες έρευνες δείχνουν ότι η ισορροπία του μικροβιώματός μας – τα βακτήρια, οι ιοί και οι μύκητες που συμβιώνουν με μας – δεν επηρεάζεται μόνο από τον τρόπο που κοιμόμαστε, αλλά και η ίδια επηρεάζει άμεσα τη διάρκεια και την ποιότητα του ύπνου μας, αναφέρει το BBC News.

«Η κυρίαρχη θεωρία για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν ότι οι διαταραχές του ύπνου διαταράσσουν το μικροβίωμα μας», λέει η Τζένιφερ Μάρτιν, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες. «Ωστόσο, ορισμένα από τα στοιχεία που βλέπουμε τώρα δείχνουν ότι πιθανώς πρόκειται για μια αμφίδρομη σχέση».

Μελέτες σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες διαπίστωσαν ότι μεγαλύτερη μικροβιακή ποικιλία στο στόμα συνδέεται με περισσότερες ώρες ύπνου. Αντίθετα, άτομα με κλινικά διαγνωσμένη αϋπνία εμφανίζουν χαμηλότερη ποικιλία μικροβίων στο έντερο – κάτι που συνδέεται με εξασθενημένο ανοσοποιητικό, δυσκολίες στον μεταβολισμό σακχάρων και λιπών, καθώς και αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας, διαβήτη και καρδιοπάθειας.

Επιπλέον, το αποκαλούμενο «κοινωνικό τζετ λαγκ» – η μεγάλη απόκλιση στα ωράρια ύπνου ανάμεσα σε εργάσιμες ημέρες και Σαββατοκύριακα – έχει επίσης διαπιστωθεί ότι μεταβάλλει το εντερικό μικροβίωμα. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τέτοιες διαταραχές πλήττουν ιδιαίτερα εργαζόμενους σε βάρδιες, διασώστες ή στρατιωτικούς, προκαλώντας πεπτικά και μεταβολικά προβλήματα.

Αλλαγές στη διατροφή

Η κακή ποιότητα ύπνου φαίνεται να οδηγεί σε αλλαγές στη διατροφή: όσοι κοιμούνται λίγο καταναλώνουν περισσότερη ζάχαρη και επεξεργασμένους υδατάνθρακες, καθώς τα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου ζητούν «άμεση ενέργεια».

«Όταν έχετε κοιμηθεί άσχημα τη νύχτα, τα κέντρα ανταμοιβής στον εγκέφαλό σας είναι πιο ενεργά την επόμενη μέρα, και έτσι αναζητάτε μια γρήγορη λύση», λέει η Σάρα Μπέρι, καθηγήτρια διατροφικών επιστημών στο King's College του Λονδίνου.

Όμως οι μικροβιακές μεταβολές δεν εξηγούνται αποκλειστικά από τη διατροφή – έρευνες εντόπισαν συγκεκριμένα βακτηριακά είδη που διαφοροποιούνται ανεξάρτητα από τις διατροφικές συνήθειες.

Μεταμοσχεύσεις κοπράνων

Σε μια μελέτη του 2024, οι επιστήμονες μεταμόσχευσαν κοπράνα – μαζί με τα μικρόβια του εντέρου που περιείχαν – από ανθρώπους στα έντερα ποντικών. Τα ποντίκια που δέχθηκαν μικρόβια από ανθρώπους με αϋπνία ή τζετ λαγκ ανέπτυξαν παρόμοιες διαταραχές ύπνου. Αντίστοιχα πειράματα στην Κίνα έδειξαν ότι οι μεταμοσχεύσεις κοπράνων θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη βελτίωση του ύπνου ασθενών που πάσχουν από χρόνια αϋπνία και διαταραχές ύπνου. Ωστόσο απαιτούνται μεγάλες, τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.

Το έντερο, το στόμα και ο ύπνος

Παράλληλα, έχει αποδειχθεί ότι μια διατροφή πλούσια σε λιπαρά και ζάχαρη αλλάζει τα εγκεφαλικά κύματα στον βαθύ ύπνο, ενώ η λήψη αντιβιοτικών μειώνει ορισμένα στάδια μη-REM ύπνου. Το μικροβίωμα του εντέρου, άλλωστε, παράγει νευροδιαβιβαστές όπως γ-αμινοβουτυρικό οξύ, ντοπαμίνη, νορεπινεφρίνη και σεροτονίνη, ή λιπαρά οξέα μικρής αλυσίδας όπως βουτυρικό οξύ, που παίζουν βασικό ρόλο στον ύπνο.

Το ίδιο ισχύει πιθανώς και για το στοματικό μικροβίωμα: μικροβιακές ανισορροπίες λόγω κακής διατροφής ή στοματικής υγιεινής προκαλούν φλεγμονές που αυξάνουν τον κίνδυνο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας. Η χαλάρωση των τοιχωμάτων του λαιμού δυσχεραίνει την αναπνοή, οδηγώντας σε ροχαλητό ή επικίνδυνες διακοπές αναπνοής.

Προβιοτικά και πρεβιοτικά

Εδώ εντοπίζεται και η πιθανή επόμενη μέρα στη θεραπεία: αντί για υπνωτικά χάπια, οι ειδικοί εξετάζουν τη χρήση προβιοτικών (ζωντανών βακτηρίων με ευεργετική δράση) ή πρεβιοτικών (τροφών που θρέφουν τα βακτήρια). Έρευνα με 94 φοιτητές Ιατρικής έδειξε ότι το προβιοτικό Lactobacillus casei Shirota βελτίωσε τον ύπνο τους σε περιόδους στρες.

Αντίστοιχα, πρόσφατη βρετανική μελέτη σε 399 εθελοντές κατέγραψε βελτιώσεις στον ύπνο όσων έλαβαν ένα πλούσιο μείγμα πρεβιοτικών φυτικών τροφών, σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Αν και οι αναφορές βασίστηκαν στην αυτοαξιολόγηση των συμμετεχόντων, τα αποτελέσματα ανοίγουν τον δρόμο για νέες μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις.


ΠΗΓΗ