Φωτογραφίες: Σάββας Ζώτος, Χάρης Νικολάου

Σύμφωνα με στοιχεία από τον Ερπετολογικό Σύνδεσμο Κύπρου, στο νησί μας υπάρχουν οκτώ είδη φιδιών, από τα οποία τα τρία είναι δηλητηριώδη μα μόνο ένα πραγματικά επικίνδυνο για τον άνθρωπο.

Από τα οκτώ έχουμε ένα ενδημικό είδος και ένα ενδημικό υποείδος.

Ορισμένα από αυτά απειλούνται με εξαφάνιση τόσο λόγω της καταστροφής των φυσικών τους βιοτόπων όσο και λόγω της συχνής θανάτωσής τους από Κύπριους κυνηγούς.

Υποχρέωση όλων μας, τονίζει ο Ερπετολογικός, είναι να προστατεύσουμε όλα τα φίδια μας, αφού σημαντικός είναι ο ρόλος που διαδραματίζουν στη διατήρηση της οικολογικής μας ισορροπίας.

Πάντως, όσοι ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα μπορούν να προμηθευτούν το βιβλίο που έχει εκδώσει ο Σύνδεσμος με τίτλο «Τα Ερπετά και τα Αμφίβια της Κύπρου», το οποίο αποτελεί έναν εύχρηστο οδηγό αναγνώρισης των ερπετών και των αμφιβίων που ζουν στο νησί μας.

Για την ώρα, γνωρίστε τα οκτώ κυπριακά φίδια:

Ανήλιος

Πλήρες όνομα: Typhlops vermicularis Merrem, 1820

Άγλυφο - Δεν φέρει δηλητήριο

Πολύ μικρό φίδι με μέγεθος που δεν ξεπερνά τα 30-35 cm και μπορεί να θεωρηθεί ως σχεδόν τυφλό. Το ροζ ή μπεζ του χρώμα, σε συνδυασμό με τη μορφή του, το κάνουν να μοιάζει πολύ με γαιοσκώληκα.

Συνήθως εντοπίζεται κατά την περίοδο της άνοιξης κάτω από πέτρες.

Κυπριακό φίδι

Πλήρες όνομα: Hierophis cypriensis(Schätti, 1985)

Άγλυφο - Δε φέρει δηλητήριο

Πολύ λεπτό φίδι με μήκος που φτάνει το ένα μέτρο. Τα νεαρά άτομα έχουν ελαιοπράσινο χρώμα σώματος ενώ τα ενήλικα άτομα έχουν μαύρο χρώμα.

Ζει συνήθως σε χώρους με πυκνή βλάστηση, οι οποίοι βρίσκονται κοντά σε ρυάκια, ποταμούς και ρεματιές. 

Μαύρο φίδι

Πλήρες όνομα: Dolichophis jugularis (Linnaeus, 1758)

Άγλυφο - Δεν φέρει δηλητήριο

 Πιθανότατα το μεγαλύτερο είδος φιδιού στην Ευρώπη με μήκος που μπορεί να φτάσει τα 3 μέτρα (αν και σπανίως να εντοπιστούν άτομο στην Κύπρο μεγαλύτερα από 2 μέτρα). Η μορφή των νεαρών και των ενήλικων ατόμων διαφέρει. Τα νεαρά άτομα έχουν ελαιοπράσινο χρώμα με σκούρες καφέ νιφάδες στην ραχιαία επιφάνια. Κατά την ενηλικίωση, το μοτίβο αυτό χάνεται και τα άτομα αποκτούν ενιαίο γυαλιστερό μαύρο χρώμα. Έχει χοντρό, μυώδες κορμί, είναι πολύ ευκίνητο και έχει την ικανότητα να σκαρφαλώνει με ιδιαίτερη ευκολία.

ΕΠΙΠΛΕΟΝ: ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΟ ΜΙΝΙ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΤΗΣ CITY ΓΙΑ ΤΑ ΦΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΚΟΥΦΑΔΕΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ



 

Σαΐττα

Πλήρες όνομα: Malpolon insignitus (Geoffroy in Savigny, 1827)

Οπισθόγλυφο – Φέρει δηλητήριο στα πίσω δόντια – Ακίνδυνο για τον άνθρωπο

Μεγάλο και αρκετά δυνατό φίδι που το μήκος του μπορεί να φτάσει τα δύο μέτρα. Τα νεαρά άτομα έχουν καφέ χρώμα σώματος με πολλές διακεκομμένες λευκές ή κίτρινες γραμμώσεις ενώ τα ενήλικα διαθέτουν ομοιόχρωμο γκρίζο προς ελαιοπράσινο χρώμα. Το πιγούνι φέρει λευκά στίγματα και η κοιλιά συνήθως έχει κίτρινο χρωματισμό.

Μπορεί να εντοπιστεί από ζεστά, ξηρά ενδιαιτήματα με πετρώδη εδάφη, μέχρι καλλιεργήσιμες εκτάσεις ή και σε δάση και περιοχές με πολλούς θάμνους.

Νερόφιδο

Πλήρες όνομα: Natrix natrix (Linnaeus, 1758)

Άγλυφο - Δεν φέρει δηλητήριο

Τα άτομα του είδους μπορεί να φτάσουν σε μήκος το ένα μέτρο και εντοπίζονται σε τρείς ξεχωριστούς χρωματισμούς, γκρίζο με ασπροκίτρινο, ενιαίο μαύρο και στικτό (μαύρος χρωματισμός στον οποίο διακρίνονται αχνόλευκα στίγματα).

Πολύ ήρεμο φίδι, το οποίο δεν επιδίδεται σχεδόν ποτέ σε επιθετικές συμπεριφορές ούτε ακόμα και αν ενοχληθεί. Ως μέτρο άμυνας εκκρίνει δύσοσμο υγρό από αδένες που έχει στο πίσω μέρος του σώματος.

Ξυλόδροπης

Πλήρες όνομα: Telescopus fallax(Fleischmann, 1831)

Οπισθόγλυφο – Φέρει δηλητήριο στα πίσω δόντια – Ακίνδυνο για τον άνθρωπο

Λεπτό και μικρό φίδι που δε ξεπερνά σε μήκος το ένα μέτρο. Διαθέτει σώμα γκρίζου-μπεζ χρώματος με σκούρες καφέ μπάρες τοποθετημένες κατ’ εναλλαγή στο πάνω μέρος της πλάτης του. Όταν ενοχληθεί κουλουριάζεται, συρίζει δυνατά και προσπαθεί να δαγκώσει. Τα μάτια του έχουν μια κάθετη κόρη η οποία διαστέλλεται το βράδυ για να διευκολύνει τη νυχτερινή όραση του.

 Συναντάται σε ζεστά, ξηρά πετρώδη εδάφη καθώς και σε χαλάσματα παλιών σπιτιών. Δραστηριοποιείται κυρίως νωρίς το πρωί, αργά το απόγευμα και το βράδυ.

Δρόπης

Πλήρες όνομα: Hemorrhois nummifer(Reus, 1833)

Άγλυφο - Δεν φέρει δηλητήριο

Φίδι ανοικτού καφέ χρώματος με ιδιαίτερους σχηματισμού σε μορφή ρόμβου και χρώμα σκούρο καφέ σε όλο το μήκος της πλάτης του. Αρκετά δυνατό φίδι που το μήκος του μπορεί να φτάσει τα 150 cm. Ακίνδυνο για τον άνθρωπο αλλά με ιδιαίτερα επιθετική συμπεριφορά όταν ενοχληθεί.

Συχνάζει συνήθως σε βραχώδεις περιοχές με λίγο νερό και αραιή βλάστηση από δέντρα και θάμνους.

Οχιά

Πλήρες όνομα: Macrovipera lebetina (Linnaeus, 1758)

Σωληνόγλυφο – Φέρει δηλητήριο στα μπροστά δόντια –επικύνδυνο για τον άνθρωπο

Η οχιά ή κοινώς κοντονούρα, φίνα ή πατσάλα, είναι το μοναδικό επικίνδυνο για τον άνθρωπο δηλητηριώδες φίδι της Κύπρου. Το χοντρό στο χρώμα της άμμου σώμα με το σφηνοειδές κεφάλι και την κοντή ουρά, καθώς και ο νωχελικό συνήθως τρόπος κίνησης την καθιστούν εύκολα αναγνωρίσιμη από τα υπόλοιπα φίδια της Κύπρου. Σε περίπτωση που εντοπίσετε μια οχιά, μην την ενοχλήσετε, μείνετε ακίνητοι και αφήστε την να απομακρυνθεί ή απομακρυνθείτε εσείς από αυτήν.

Έχει εξαιρετικά χοντρό σώμα -σε σχέση με τα υπόλοιπα φίδια της Κύπρου- στο χρώμα της άμμου. Διαθέτει σκούρους καφέ ορθογώνιους σχηματισμούς στην πλάτη τοποθετημένους κατ’ εναλλαγή. Έχει ιδιαίτερα κοντή ουρά και χοντρό τριγωνικό κεφάλι. Η κόρη των ματιών είναι κάθετη και διαστέλλεται το βράδυ για να διευκολύνει τη νυχτερινή όραση του ζώου.

Συναντάται σε όλους τους τύπους ενδιαιτημάτων του νησιού (δάση, κοιλάδες, παραλίες, βραχώδεις περιοχές) ακόμα και κοντά σε κατοικημένες περιοχές. Συνήθως εντοπίζεται σε περιοχές πλησίον πηγής νερού (ρυάκι, ποτάμι, λίμνη).