«Κανένας μισός-εαυτός δεν μένει αδιάφορος», γράφει η Μαριλένα Ζακχαίου στο ‘Αφροδίτη της Μήλου’ και τα «Πορφυρένια Νανουρίσματα» προσφέρουν μια σειρά οργισμένων, νυχτερινών νανουρισμάτων στους ανολοκλήρωτους, χιμαιρικούς, και μυθικούς εαυτούς που κατοικούν σε σώματα, ιδίως γυναικών. Άλλοτε κοσμική, τρωτή, τρομοκρατημένη, φοβερή, με ουλές, με τατουάζ, δεν υπάρχει θεματολογία -αυτοκτονία, δολοφονία, πορνεία, σαδομαζοχισμός, το φύλο- που να μην χειρίζεται η αμείλικτη φωνή της Ζακχαίου. Παραφράζοντας την Έμιλυ Ντίκινσον, προσφέρει τις όμορφες λέξεις της σαν λεπίδες. Η πρόθεση αυτών των πρωτογενών νανουρισμάτων δεν είναι να μας καθησυχάσουν αλλά να μας αφυπνίσουν πως όσο μελαγχολικοί και τεμαχισμένοι μπορεί να είμαστε, «το υπόλοιπο που απομένει είναι βαρύ και πυκνό όπως η αγάπη». Lisa Russ Spaar, ποιήτρια.

Δεν ήθελα να μιμηθώ άλλο ποιητή έτσι πολλές φορές έβγαινε πιο διηγηματική η ποίηση παρά λυρική, άλλες φορές αινιγματική ως τελείως ακαταλαβίστικη!

Η ποιήτρια μοιράζεται μαζί μας λίγα λόγια για την πορεία της στην ποιητική γραφή.

Κείμενο: Χριστίνα Σκαρπάρη

Κεντρική φωτογραφία: Χαριτίνη Κυριάκου (στο σπίτι της Χαριτίνης)

Ξεκίνησε να χρησιμοποιεί την δημιουργική γραφή ως μέσο προσωπικής έκφρασης όταν ήταν μικρή, όπου κρατούσε ημερολόγιο για να καταγράφει προσωπικά, καθημερινά γεγονότα.  Στη συνέχεια, στα εφηβικά της χρόνια άρχισε να πειραματίζεται περισσότερο και έγραφε για συγκεκριμένες εικόνες και σκέψεις που την απασχολούσαν. «Η ποίηση με τράβηξε ως μέσο έκφρασης επειδή ήταν άμεση, στιγμιαία και μου πρόσφερε ένα αίσθημα ολοκλήρωσης». Τα πρώτα ποιητικά της σκιρτήματα ήταν πειραματικά. Όπως χαρακτηριστικά μας είπε, «δεν ήθελα να μιμηθώ άλλο ποιητή έτσι πολλές φορές έβγαινε πιο διηγηματική η ποίηση παρά λυρική, άλλες φορές αινιγματική ως τελείως ακαταλαβίστικη!». Η αρχή ήταν δύσκολη για την ίδια, εντούτοις ένοιωθε πως είχε άπειρους τρόπους για να εκφραστεί. «Η αλήθεια είναι πως ήταν αναγκαίο για μένα να μπω σε κάποια τάξη δημιουργικής γραφής για να ωριμάσω σαν ποιήτρια και να δώσω πιο πολλή σημασία στους αναγνώστες της δουλειάς μου».

 

The Sardam Festival 2015

Το ότι μεγάλωσε σε πολυπολιτισμικό περιβάλλον, στη Μόσχα, στο Πεκίνο, στην Γενεύη, στη Νέα Υόρκη και στη Λευκωσία λόγω της δουλειάς του πατέρα της, την ώθησε στο να γράφει «με τρόπο που δεν εγκλωβίζει τα ποιήματα» της σε ένα συγκεκριμένο τοπίο. Επίσης, το ότι τα τελευταία χρόνια παντρεύτηκε και εγκαταστάθηκε στην Κύπρο, επηρέασε και το έργο της ως ποιήτρια. Καθώς μας εξηγεί, τα ποιήματα της έχουν ανάγκη να κατασταλάξουν κάπου πιο συγκεκριμένα.

Σχετικά με τους πειραματισμούς της στην ποιητική γραφή, η ίδια μας είπε «λατρεύω να επεξεργάζομαι την ελληνική μυθολογία και άλλες παιδικές ιστορίες! Έχω όμως στο νου τώρα ένα καινούριο πείραμα που αφορά το γενεαλογικό μου δέντρο ή μάλλον θα καταγράφει ιστορίες της οικογένειας μου». Κάπως έτσι τελειώνει το «Carmine Lullabies» και από εκεί θέλει να συνεχίσει τον πειραματισμό.

Κοιτούσα τον κόσμο μέσα από σκοτεινά γυαλιά. Είμαι αρκετά dark σαν άτομο έτσι κι’ αλλιώς, όμως κατάφερα να ζω πιο πρόσχαρα και με χιούμορ μέσα στην θλίψη, χειριζόμενη αισθήματα απώλειας ή απογοήτευσης με περισσότερη δύναμη!

Αυτά που την ωθούν στο γράψιμο  είναι «έντονα συναισθήματα, μια παράξενη φράση, μια διατάραξη στην καθημερινότητα, μια ανάμνηση, ένα καταπληκτικό ποίημα ή τραγούδι» που μπορεί να έχει στο νου όλη μέρα. Όπως μας δηλώνει, «η εξομολογητική ποίηση έχει κότσια. Είναι η πιο θαρραλέα». Υπογραμμίζει όμως ότι ενώ αγαπά τους εξομολογητικούς ποιητές, δεν πιστεύει πως η δική της γραφή εμπίπτει τόσο στην κατηγορία αυτού του είδους ποίησης. Περισσότερο την ενδιαφέρει να επεξεργάζεται τα συναισθήματα που βγαίνουν μέσα από κάποια κατάσταση παρά την ίδια την κατάσταση. Θεωρεί πως τα περισσότερα ποιήματα της συλλογής είναι λυρικά παρά εξομολογητικά. Επίσης, οι καταστάσεις που περιγράφει είναι αρκετές φορές φανταστικές.

Το ποίημα «Carmine Lullabies» γράφτηκε πριν από τέσσερα περίπου χρόνια όταν έκανε μια καινούρια αρχή στην Κύπρο· επρόκειτο για σημαδιακή στιγμή για τη Μαριλένα. «Ένοιωσα πως μπορούσα επιτέλους να κλείσω παλιά κεφάλαια. Η ψυχολογία μου επίσης άλλαξε. Κοιτούσα τον κόσμο μέσα από σκοτεινά γυαλιά. Είμαι αρκετά dark σαν άτομο έτσι κι’ αλλιώς, όμως κατάφερα να ζω πιο πρόσχαρα και με χιούμορ μέσα στην θλίψη, χειριζόμενη αισθήματα απώλειας ή απογοήτευσης με περισσότερη δύναμη!».

Σε πρόσφατη συνέντευξη της ανέφερε ότι υπήρξε μια μετάβαση στο ακαδημαϊκό της έργο, όπου προηγουμένως ασχολείτο με το τραύμα ενώ στη συνέχεια διάλεξε να ασχοληθεί με την αποκατάσταση του. Η μετάβαση αυτή «δεν ήταν τυχαία» πρόσθεσε. «Δεν με έπαιρνε πλέον να είμαι μέσα στα σκοτάδια! Δεν ένοιωθα καλά να διαβάζω για το διδακτορικό μου μέρα-νύχτα για σκοτωμούς, βιασμούς, πληγές, ντροπές των Κυπρίων». Περίπου τον ίδιο καιρό άλλαξε σιγά-σιγά και η ποίηση της.

Όσον αφορά την παρουσίαση αυτής της συλλογής, θεωρεί ότι θα ήταν επιτυχές αποτέλεσμα, «να καθησυχαστεί τουλάχιστον μια ταλαιπωρημένη ψυχή! Πέραν απ’αυτό, να ενθαρρύνει νέους αγγλόφωνους ποιητές να συνεχίσουν να γράφουν και να παρουσιάζουν την δική τους δουλειά στο νησί».

Δυστυχώς δεν δίνουν κρατικά βραβεία σε βιβλία γραμμένα στην αγγλική, κάτι που δεν ενθαρρύνει πολλούς αγγλόφωνους να εκδώσουν ή να παρουσιάσουν τη δουλειά τους στην Κύπρο.

Σχετικά με την αγγλόφωνη ποίηση στην Κύπρο

Τα εργαστήρια που οργάνωσε μαζί με άλλους συνοδοιπόρους στη συγγραφή το 2014, με το Literary Agency Cyprus, στο πλαίσιο της έκθεσης «Treasure Island» του Δημοτικού Κέντρου Τεχνών Λευκωσίας και αυτά που λειτουργούν τώρα στην νεοσύστατη πλατφόρμα συγγραφής, Write CY, «είναι μια απίθανη ευκαιρία για νέους που τους ενδιαφέρει η δημιουργική γραφή». Όπως μας αναφέρει «δεν είχαμε παρόμοιες ευκαιρίες παλαιότερα στην Κύπρο, ιδιαίτερα εμείς οι αγγλόφωνοι λογοτέχνες».

 

ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΔΩ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

Η Μαριλένα περιγράφει το ποιητικό τοπίο στα πλαίσια της λογοτεχνικής έκφρασης στην Κύπρο ως εξής: «Όταν άρχισα να κάνω έρευνα στο πλαίσιο του Μάστερ μου στην κυπριακή ποίηση γραμμένη μετά την εισβολή, ένοιωθα πως, αν και αξιόλογοι, κανένας Κύπριος λογοτέχνης γράφοντας στην ελληνική γλώσσα δεν με εκπροσωπούσε σαν Μαριλένα.  Φυσικά ήταν και η γενιά πιο παλιά. Όμως όταν διάβασα τη λογοτεχνική δουλειά των Άλεβ Αντίλ, Νόρας Νατζαριάν, Αντριάνας Ιεροδιακόνου, Μιράντας Χόπλαρου και Στέφανου Στεφανίδη στα αγγλικά, ενθουσιάστηκα. Οι εμπειρίες τους, η αισθητική τους και η ευαισθησία τους ήταν πιο κοντά σε μένα. Δεν φανταζόμουν τότε πως θα τους γνώριζα προσωπικά, ούτε πως θα μοιραζόμασταν λογοτεχνικά πεδία. Πριν μερικά χρόνια γνώρισα την Αϊντίν Μεχμέτ Αλί η οποία είχε στήσει ένα γκρουπ, το Literary Agency Cyprus (LAC) για προώθηση της αγγλόφωνης λογοτεχνίας στην Κύπρο. Αν και έλεγα πως κάποτε θα έβγαζα το βιβλίο ποίησης μου, κάνοντας σκέψεις για εκδοτικό οίκο στο εξωτερικό, με το που με  καλωσόρισε η Αϊντίν στο LAC και βρήκα επιτέλους μια κοινότητα συγγραφέων για την οποία ένοιωσα περήφανη, ήθελα να συμβάλω δημιουργικά και εγώ. Έχουμε αξιόλογους λογοτέχνες στην Κύπρο που γράφουν σήμερα στην αγγλική γλώσσα. Σίγουρα όμως χρειαζόμαστε περισσότερους. Δυστυχώς δεν δίνουν κρατικά βραβεία σε βιβλία γραμμένα στην αγγλική, κάτι που δεν ενθαρρύνει πολλούς αγγλόφωνους να εκδώσουν ή να παρουσιάσουν τη δουλειά τους στην Κύπρο. Ελπίζω σύντομα να μας δοθεί η αναγνώριση για το λογοτεχνικό μας έργο και να μας δοθεί η ευκαιρία από το κράτος να εκπροσωπήσουμε άλλες κυπριακές φωνές, εμπειρίες και απόψεις, διευρύνοντας έτσι την λογοτεχνική ταυτότητα της Κύπρου. Όσο για μένα, θα συνεχίσω τις προσωπικές μου προσπάθειες για να υλοποιηθεί αυτό μέσω της δικής μου ποίησης και την προώθηση άλλων Κυπρίων ποιητών».