Για να τελειώσουν τα συσσίτια στην Κύπρο πρέπει να αξιοποιήσουμε τους πολλούς και ταλαντούχους νεαρούς μας επιστήμονες, τονίζει ο δημιουργός των φιλόδοξων «Chrysalis Leap» και «ENERMAP» και επίκουρος καθηγητής στο ΤΕΠΑΚ Αλέξανδρος Χαραλαμπίδης. 

Αν μάλιστα ρίξεις ένα βλέφαρο στο βιογραφικό του και κάνεις και μια στοχευμένη συζήτηση μαζί του, θα διαπιστώσεις πως η άποψή του αυτή ξεπερνά τα όρια μιας ταλαιπωρημένης «κλισαδούρας» και αποκτά ουσιαστική υπόσταση και νόημα, αφού ο Αλέξανδρος προσωποποιεί με τεκμήρια αυτό που συχνά και αόριστα ονομάζουμε «νέος και λαμπρός επιστήμονας».

Παρατηρώντας την ενότητα «top skills» στο προφίλ του στο LinkedIn, τα πολλά και περισσότερα «endorsements»  θα τα εντοπίσεις στην «ανανεώσιμη ενέργεια», στα «βιοκαύσιμα», στην «ηλιακή ενέργεια», στα «φωτοβολταικά», στην «επιχειρηματικότητα», στην «περιβαλλοντική συνείδηση» και στα «start-ups».

Έτσι τύπος.

Τον συνάντησα με αφορμή τη συμμετοχή της Κύπρου την περασμένη εβδομάδα στον πρώτο πανευρωπαϊκό διαγωνισμό σε θέματα πράσινης ενέργειας, τον λεγόμενο «CleanLaunchPad», ο οποίος διοργανώθηκε από το «Climate-KIC», την κύρια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την κλιματική καινοτομία.

Μια τιμητική για την Κύπρο συμμετοχή που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην προσωπική του δράση.

Τι έγινε με τις κυπριακές ομάδες στον πανευρωπαϊκό τελικό;

Δυστυχώς καμία από κυπριακές ομάδες δεν κέρδισε. Και οι τρεις μας ομάδες πήραν όμως και όχι εντός των τυπικών πλαισίων, πολύ ενθαρρυντικά σχόλια από τους κριτές, οι οποίοι τους παρότρυναν να υποβάλλουν αίτηση για ένταξη στο πρόγραμμα του Climate-KIC με προβλέψεις μάλιστα για πολύ ψηλά ποσοστά επιτυχίας.

Ποιες είναι οι τρεις κυπριακές ομάδες που διακρίθηκαν στον εθνικό μας διαγωνισμό;

Νικητές του εθνικού μας τελικού αναδείχθηκαν οι «Green Wings», που έχουν επινοήσει ένα σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τα εξαγόμενα αέρια των αεροπλάνων κατά την απογείωση, οι «Bio2Chp», μια ολοκληρωμένη λύση για την παραγωγή ενέργειας από οργανικά απόβλητα, και οι «Necova», ένα πρωτοποριακό σύστημα που αυξάνει την απόδοση φωτοβολταϊκών μονάδων και παράγει ζεστό νερό χωρίς επιπλέον κόστος.

Εξήγα μου όμως, τι ακριβώς είναι το Climate-KIC;

Το Climate-KIC είναι ένας θεσμός της ΕΕ που ως σκοπό έχει την προώθηση της επιχειρηματικότητας στην πράσινη ενέργεια μέσω της αειφόρου τεχνολογίας. Λειτουργεί ως επιταχυντής (accelerator) και μέσω σχετικής αίτησης παρέχεται η δυνατότητα χρηματοδότησης 95 χιλιάδων ευρώ και δεκαοκτάμηνης βοήθειας.

Στο πλαίσιο αυτό, για πρώτη φορά φέτος πραγματοποιήθηκε ο πανευρωπαϊκός διαγωνισμός Clean launch pad. Έγινε στη Βαλένσια της Ισπανίας την τελευταία εβδομάδα του Οκτώβρη και σε αυτόν συμμετείχαν δέκα χώρες. Η κάθε χώρα εκπροσωπήθηκε από τις τρεις καλύτερες της ομάδες, οι οποίες είχαν προηγουμένως διακριθεί σε εθνικούς διαγωνισμούς.

Οι 95 χιλιάδες και η δεκαοκτάμηνη βοήθεια δόθηκε έτσι στις πρώτες τρεις από τις συνολικά τριάντα ομάδες που διαγωνίστηκαν.

Ως Chrysalis Leap είστε ο φορέας που διοργανώσατε τον εθνικό διαγωνισμό στην Κύπρο, σωστά;

Ακριβώς, κάναμε το mentoring, το «boot camp», τα μαθήματα εκ μέρους του Climate-KIC κλπ.

Να σημειώσουμε πως τα εθνικά βραβεία που ορίσαμε για την Κύπρο ήταν έξι μήνες δωρεάν παραμονή σε γραφειακό χώρο συν 1, 700 ευρώ από την EY Cyprus ως υποστηρικτικές υπηρεσίες.

Το σημαντικότερο όμως είναι ότι οι υπόλοιπες εννέα χώρες που συμμετείχαν στον διαγωνισμό ήταν ήδη μέρος του Climate-KIC.

Ως Κύπρος και η Ελλάδα θεωρηθήκαμε μία συμμετοχή και γίναμε αποδεκτοί κατ’ εξαίρεση, αφού μέσω κάποιων success stories στον τομέα την τελευταία διετία, όπως είναι το Chrysalis Leap και το ENERMAP, έχουν πειστεί πως έχουμε ταλέντα και είμαστε σε θέση να πραγματοποιούμε τέτοιου τύπου διοργανώσεις.

Στην Ευρώπη έχουν πειστεί πως έχουμε ταλέντα

Οι νικητές του εθνικού διαγωνισμού στην Κύπρο

Βάλατε δηλαδή την Κύπρο στον χάρτη της πράσινης ενέργειας.

Ακριβώς. Αρκεί βέβαια να μη φτάσουμε σε κορεσμό στον τομέα των start-ups και ο κόσμος να χάσει την εμπιστοσύνη του, αφού τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχουν παρουσιαστεί πάρα πολλές ιδέες.

Το ουσιαστικό πρόβλημα, ωστόσο, στην Κύπρο είναι οι καθηγητές των πανεπιστημίων που έχουν μείνει κλεισμένοι στα γραφεία και στα εργαστήρια τους και φοβούνται να δοκιμάσουν κάτι καινούριο.

Από τις 45 ιδέες, για παράδειγμα, που είχαμε φέτος μόνο δύο ήρθαν από καθηγητές πανεπιστημίου και φοιτητές.

Μπορεί να φταίμε και εμείς που δεν κάναμε καλή διαφήμιση στα πανεπιστήμια αλλά είναι αλήθεια πως οι περισσότεροι μας καθηγητές φοβούνται να βγουν από το καβούκι τους. Περιμένουν να τους δώσει λεφτά η κυβέρνηση, να κάνουν την έρευνα τους, να γράψουν το άρθρο τους και «παρακάτω βλέπουμε». Ίσως να μην έχουμε την επιχειρηματικότητα στο πετσί μας.

Οι καθηγητές των πανεπιστημίων μας έχουν μείνει κλεισμένοι στα γραφεία και στα εργαστήρια τους και φοβούνται να δοκιμάσουν κάτι καινούριο.

Στο λογαριασμό σου στο LinkedIn έχεις ως μότο «την επίτευξη ενός κόσμου με μηδενική ενεργειακή κατανάλωση, χωρίς να θυσιαστούν οι ανέσεις της εποχής μας». Πώς εννοείς αυτή τη μηδενική κατανάλωση;

Να μπορείς να παράγεις με φωτοβολταϊκά, βιοκαύσιμα, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ούτω καθεξής τη λίγη ενέργεια που χρειάζεσαι. Να ζεις με τέτοιον τρόπο, με ενεργειακά αποδοτικές τηλεοράσεις, ψυγεία και κλιματιστικά, που να μην καταναλώνεις πολλή ενέργεια. Να μην ανοίγεις παράθυρα και να έχεις κλιματιστικά ανοιχτά, να κτίζεις φιλικά στο περιβάλλον σπίτια, να μην καταναλώνεις την ενέργεια αδιάφορα, ώστε να μη ζημιώνουν οι μελλοντικές γενιές και την ίδια στιγμή να μη στερείσαι εσύ τίποτα.

Τι σπούδασες;

Μηχανολόγος μηχανικός με εξειδίκευση σε μηχανές αυτοκινήτων στο Imperial στο Λονδίνο.

Όταν επέστρεψα όμως Κύπρο το γύρισα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αφού δεν έχουμε αυτοκινητοβιομηχανίες. Οπότε μετέφερα τις γνώσεις μου σε ένα άλλο πεδίο.

Στην Κύπρο ασφαλώς οι ανανεώσιμες είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσες λόγω του κλίματος, του κοινού και των πανεπιστημίων. Εάν παρέμενα στην αυτοκινητοβιομηχανία δεν θα ενδιέφερε κανέναν εδώ. Για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ενδιαφέρεται και το κοινό, και οι εταιρίες για το πώς να αυξήσουν τα κέρδη τους και το κράτος για πολιτική.

Τι είναι και πώς προέκυψε το «Chrysalis LEAP»;

Ανέκαθεν μου άρεσε να εφευρίσκω νέα προϊόντα και υπηρεσίες που να βελτιώνουν τη ζωή των ανθρώπων. Είχα κερδίσει διαγωνισμούς επιχειρηματικότητας στο παρελθόν για νέα προϊόντα και εκείνο που σε κάποια φάση αντιλήφθηκα ότι έλειπε από την Κύπρο ήταν η στήριξη από εμπειρογνώμονες σε άτομα που έχουν μια ιδέα και δεν ξέρουν πώς να την υλοποιήσουν.

Εάν είχες δηλαδή μια ιδέα, δεν είχες τρόπο να σε βοηθήσουν, να σε χρηματοδοτήσουν, να σε επιβλέψουν και να σε φέρουν επαφή με τα κατάλληλα άτομα ώστε να μετατρέψεις την ιδέα σου σε προϊόν. Δε μιλάμε φυσικά για ιδέες τύπου «fruity yogurt» και καφέ αλλά για καινοτόμα προϊόντα που θα αλλάξουν την κυπριακή οικονομία.

Που έχουν να κάνουν με τεχνολογία και πράσινη ενέργεια;

Ναι. Καλά, γενικά καινοτομία στην Κύπρο δεν υπήρχε, σκεφτήκαμε όμως με τους συνιδρυτές του Chrysalis να επικεντρωθούμε στον τομέα της πράσινης ενέργειας.

Μαζί με ακόμη έξι άτομα στήσαμε λοιπόν το Chrysalis Leap, ένα πρότζεκτ που λειτουργεί ως αυτό που στα αγγλικά ονομάζουμε «accelerator» και στα ελληνικά «επιταχυντή ιδεών» και κάνει ακριβώς αυτό που σου περιέγραψα.

Αναλαμβάνουμε να βοηθήσουμε άτομα που έχουν μια ιδέα στο να την υλοποιήσουν με μαθήματα και καθοδήγηση ώστε να σχηματίσουν ξεκάθαρα τι είναι αυτό που θέλουν να παράξουν και να βρουν χρηματοδότηση.

Το πρόγραμμα το τρέξαμε για πρώτη φορά τη χρονιά που μας πέρασε και βοηθήσαμε πέντε ομάδες, από τις οποίες μια βρήκε 100 χιλιάδες χρηματοδότηση πέρσι και 150 χιλιάδες φέτος.

Η ονομασία από πού βγαίνει;

Βγαίνει από το χρυσαλίδα, η κάμπια είναι η ιδέα, η πεταλούδα είναι όταν πετάς, εμείς είμαστε στο ενδιάμεσο στάδιο που βοηθούμε την κάμπια να γίνει πεταλούδα. Ιδέες υπάρχουν πολλές, συχνά όμως αυτό δεν αρκεί. Έχω μια ιδέα αλλά δεν ξέρω πώς να την υλοποιήσω, δεν έχω τις διασυνδέσεις και τα μέσα. Οπότε αυτό κάνουμε, σε διασύνδεουμε.

Μίλα μου και για το «ENERMAP».

Το ENERMAP ως ιδέα γεννήθηκε την περίοδο που δούλευα στην Υπηρεσία Ενέργειας. Έχει να κάνει με το πως να ενημερώνεται το κοινό καλύτερα για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων.

Θέλεις δηλαδή να ψάξεις να νοικιάσεις κάτι στη Λεμεσό, πώς ξέρεις την ποιότητα του κτιρίου από ενεργειακής πλευράς; Έχει μονά ή διπλά παράθυρα, μόνωση;

Υπάρχουν βέβαια κάποια πιστοποιητικά που βρίσκονται όλα σε ένα γραφείο στην Υπηρεσία ενέργειας, τρέχα γύρευε όμως να βγάλεις άκρη. Αυτό φυσικά δεν είναι κυπριακό πρόβλημα, είναι πανευρωπαϊκό.

Σκοπός του «ENERMAP» είναι να συλλέξει όλες αυτές τις πληροφορίες και να τις ενσωματώσει σε έναν χάρτη όπως είναι το Google Maps, στον οποίο εντοπίζεις που έχει πρατήριο βενζίνης, πάρκα ή ξενοδοχεία. Έτσι να βλέπεις και ποιο κτίριο είναι ενεργειακά αποδοτικό και ποιο όχι.

Καλά, θέλετε να χαρτογραφήσετε ολόκληρη την Ευρώπη;

Αυτός είναι ο απώτερος μας σκοπός μας και σίγουρα δεν είναι εύκολος. Για χρόνια προσπαθούσα να βρω χρηματοδότηση να το κάνω και δεν τα κατάφερνα.

Τελικά και μέσω της δράσης του Chrysalis, βρήκαμε το 2012 ένα ευρωπαϊκό κονδύλι μέσω του Climate-KIC.

Στην ουσία το ENERMAP βοηθήθηκε από το Chrysalis, το οποίο αυτό ακριβώς κάνει, βοηθά άτομα σαν και εμένα που θέλω να βγάλω μια ιδέα που έχω έξω στην αγορά.

Φιλόδοξο το σχέδιο. Εφικτό είναι;

Ανέφικτο δεν είναι, δύσκολο όμως αρκετά, κυρίως λόγω γραφειοκρατίας. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, ξέρω ότι δεν θα είναι καθόλου εύκολο, πρέπει να αλλάξει ο νόμος και χίλια άλλα δυο.

Θα έλεγες ότι οι Κύπριοι έχουν αποκτήσει οικολογική συνείδηση;

Να σου πω, έχουμε αλλά δεν είμαστε διατεθειμένοι να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής μας. Όλοι ξέρουμε ότι πρέπει να κάνουμε ανακύκλωση και να μην πετάμε τα σκουπίδια μας στο δρόμο αλλά δεν το κάνουμε, χρειαζόμαστε ισχυρές νομοθεσίες να μας το επιβάλλουν.

Ως άτομο που έχει ασχοληθεί διεξοδικά, ποιοι θα έλεγες ότι είναι οι τομείς της πράσινης ενέργειας στους οποίους πρέπει να επενδύσει η κυπριακή οικονομία;

Το που επενδύεις είναι ανάλογα με το τι έχεις και με το τι χρειάζεσαι. Σίγουρα έχουμε το ανθρώπινο δυναμικό, πολλά άτομα σπουδασμένα και θα μπορούσαμε να παράξουμε καινοτόμους ιδέες που να παντρεύουν την πράσινη ενέργεια με τους «ITάδες», να δημιουργηθούν δηλαδή νέα λογισμικά γύρω από αυτόν τον τομέα.

Αδιαμφισβήτητα, ο άλλος τομέας στον οποίο μπορούμε να επενδύσουμε είναι ο ήλιος.

Σε ό, τι αφορά τις ανάγκες, οπωσδήποτε χρειαζόμαστε νερό άρα θα μπορούσαμε να εφεύρουμε τρόπους αφαλάτωσης, στη γεωργία καλύτερους τρόπους ύδρευσης και το σημαντικότερο, επειδή ως νησί η Κύπρος είναι απομονωμένη, να αποθηκεύουμε την ενέργειά μας. Έτυχε π,χ το ατύχημα στο Μαρί και δεν μπορούσαμε να τραβήξουμε σύρμα από την Ελλάδα, άρα ο τρόπος αποθήκευσης ενέργειας είναι πολύ σημαντικός για μένα, να έχεις το φωτοβολταικό στο σπίτι σου, να γεμίζει τις μπαταρίες σου και το βράδυ να ζεις με εκείνες.

Οπότε, συνοπτικά, αυτοί οι τέσσερις είναι οι τομείς που βλέπω: ηλιακά, αποθήκευση, νερό, και «IT green».

Στο τηλέφωνο μου τόνισες ότι πρέπει να βρεθούν τρόποι να βοηθηθούν τα πολλά και νεαρά ταλαντούχα άτομα που έχουμε στην Κύπρο. Το κράτος μας είναι απένταρο. Πού θα βρεθούν οι πόροι; Μέσω ΕΕ, ιδιωτών, πώς το βλέπεις;

Κοίταξε, το σημαντικότερο είναι να επενδύσει το κράτος. Αν δεν το πράξει τώρα δεν θα βγούμε ποτέ από την κρίση. Όσες μελέτες έχουν γίνει κατά καιρούς έδειξαν πως όσα περισσότερα λεφτά ή πόρους διαθέτεις για έρευνες και καινοτομία τόσο καλύτερα πάει το GDP σου.

Δεν πρέπει όμως να φταίμε μόνο το κράτος, ευθύνη έχουν και οι ιδιωτικές εταιρίες. Οι περισσότερες μέχρι σήμερα ασχολούνταν με εμπόριο, εισαγωγές και εξαγωγές και επομένως ποτέ δεν είχαν την ανάγκη για έρευνα και καινοτομία.

Υπάρχουν, θα μου πεις, τα σχέδια της ΑνΑΔ για νεανική επιχειρηματικότητα. Οι περισσότεροι νέοι όμως έτσι χάνονται. Προσλαμβάνεις κάποιον για έξι μήνες, πάει δουλεύει κάπου και μετά είναι ξανά άνεργος. Δεν δημιουργούνται υποδομές που να προσφέρουν νέες και μόνιμες θέσεις εργασίας.

Θα μπορούσε ίσως το κράτος να προτείνει σε ξένες εταιρίες που ενδιαφέρονται να έρθουν και να δραστηριοποιηθούν στην Κύπρο, να δίνουν μισό εκατομμύριο το χρόνο για έρευνες και καινοτομία και να φοροαπαλάσσονται.

Μπορεί το κράτος να χάνει έτσι τα έσοδα από τους φόρους αλλά δεν τα είχε έτσι κι αλλιώς. Οπότε έφερες μιαν εταιρεία.

Οι τραπεζίτες, οι λογιστές και οι δικηγόροι έχουν τελειώσει. Είναι η ώρα να αναπτυχθεί η έρευνα και η βιομηχανία.

Πώς όμως να ασχοληθούμε με πράσινη ενέργεια την ώρα που υπάρχουν συσσίτια;

Το κράτος και η κοινωνία δεν θα δώσουν λεφτά για έρευνα, θα δώσουν στα συσσίτια. Αυτό είναι λογικό σε κάποιο βαθμό. Η έρευνα και η καινοτομία δεν αποδίδει άμεσα.

Από τη στιγμή όμως που δεν θα μάθουμε να αναπτυσσόμαστε, δεν θα τελειώσει ούτε το συσσίτιο. Ποτέ δεν θα έρθει ως δια μαγείας μια λύση που θα μας βγάλει από την κρίση. Ξέρω ακούγεται λίγο άσχημο, τι θα κάνουμε όμως, θα συνεχίσουμε απλά να συντηρούμε μια νοσηρή κατάσταση μέχρι να γίνει κάτι που ελπίζουμε πως, ίσως και εάν θα μας βγάλει από την κρίση;

Ας δοθεί ένα μερίδιο για ανάπτυξη εταιρειών που να αναπτύξουν τις βιομηχανίες τους εδώ. Αυτόματα θα εργοδοτήσουν εκατοντάδες άτομα και θα δημιουργήσουν ένα τζίρο εκατομμυρίων που θα πληρώνουν φόρο.

Αυτά είναι που θα σε βγάλουν από την κρίση.

Αρκετοί πολίτες βέβαια και από την άλλη, για να σημειώσουμε και τη θετική πλευρά της κρίσης, δεν έχουν άλλη επιλογή. Αν έχουν μια ιδέα θα τη δοκιμάσουν, αφού έτσι κι αλλιώς είναι άνεργοι, δεν έχουν άλλους πόρους.

Σε κάθε περίπτωση, οι τραπεζίτες, οι λογιστές και οι δικηγόροι έχουν τελειώσει. Είναι η ώρα να αναπτυχθεί η έρευνα και η βιομηχανία.