γράφει η Ανδριάνα Χατζηαλεξάνδρου
Η ερώτηση είναι πολύ γενική και καλά θα κάνω να τη συγκεκριμενοποιήσω. Η απορία μου δεν αφορά τις τιμές των ακινήτων, ούτε τις τιμές των πολυτελών αυτοκινήτων μεγάλου κυβισμού. Δεν αφορά τις επιχειρήσεις ή τα εξοχικά στον Πρωταρά. Η ερώτηση «γιατί δεν πέφτουν οι τιμές» αφορά την απορία ενός ανθρώπους που έχει δουλειά, έχει μισθό, αλλά αυτός δεν φτάνει. Απλώς δεν φτάνει και το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στην αναποτελεσματική διαχείριση, αλλά στα απλά μαθηματικά. Απλώς δεν βγαίνει. Βεβαίως, οι αμαρτίες των προηγούμενων ετών, έχουν αφήσει το στίγμα τους (βλέπε χρέη), αλλά ακόμη και άνευ αυτών, κάτι δεν πάει καλά. Πώς γίνεται ο μισθός μου να μειώνεται αλλά τα έξοδά μου όχι; Αν μειώθηκε η τιμή του εμπορεύματος/υπηρεσίας/εργασίας που εγώ πουλάω, πώς γίνεται να μην έχει υπάρξει μείωση και στα εμπορεύματα/υπηρεσίες/εργασίες που πουλάνε άλλοι;
Ένας φίλος μου επέστρεψε πρόσφατα από την Αθήνα. Ενθουσιάστηκε. Η κρίση, αναμφίβολα είναι μεγάλη και οι αλλαγές στην πόλη, πολλές. Ο κόσμος όμως έγινε πιο ευγενικός, πιο προσιτός, πιο απλός. Επιχειρήσεις συνεχίζουν να ανοίγουν, οι χώροι είναι πιο μικροί, πιο δημιουργικοί και πιο φτηνοί! Όταν επέστρεψε, συνέκρινε τις τιμές και ήθελε να κλαίει. Νομίζω πως ακόμη κλαίει...
Κλάμα γοερό ήθελαν να αρχίσουν και δύο φίλες που πήγαν σε κατάστημα που άνοιξε πρόσφατα για φαγητό και ποτό. Ο ιδιοκτήτης τις ρώτησε πως τους φάνηκε η ποικιλία τυριών που είχαν παραγγείλει και αυτές -ευγενικά, διακριτικά και χαμηλόφωνα- απάντησαν πως η ποικιλία τούς φάνηκε μικρή. «Σας φάνηκε» ήταν η απάντηση του ιδιοκτήτη, ο οποίος γύρισε την πλάτη του και έφυγε.
Κι εγώ συνεχίζω να αναρωτιέμαι γιατί οι τιμές δεν πέφτουν; Γιατί;
Όταν ρώτησα τη γιαγιά μου μού απάντησε πως «ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται». Προφανώς αυτή δεν είναι κατατοπιστική απάντηση, που καλύπτει τα ερωτήματά μας (επιπλέον έχετε και εσείς γιαγιάδες, τις οποίες κάλλιστα θα μπορούσατε να είχατε ρωτήσει).
Απηύθυνα το ερώτημα σε άνθρωπο του «παζαριού» στον τομέα των υπηρεσιών, ο οποίος πολύ ειλικρινώς απάντησε πως «στον τομέα των υπηρεσιών δημιουργήθηκε το εξής: έκλεισαν πολλοί. Κάποιοι που απλά υπήρχαν γιατί δεν τους κόστιζε τίποτα να συνεχίσουν να φυτοζωούν. Έτρωγαν όλοι, έτρωγαν και αυτοί. Μικρό το κακό. Το παζάρι καθάρισε κατά κάποιον τρόπο. Αυτοί που έμειναν έγιναν κομματάκι μονοπώλιο, οπότε κράτησαν τις τιμές τους ως είχαν. Μπορεί τα διαθέσιμα λεφτά να έμειναν, αλλά αν θες να κάνεις τη δουλειά σου και να την κάνεις καλά, αποφεύγοντας να πας σε κάποιον και μετά να χρειαστεί να πας κάπου αλλού για να κάνεις τελικά τη δουλειά σου, θα πληρώσεις. Βεβαίως η κρίση ανέδειξε και ανθρώπους που κάνουν καλή δουλειά και την κάνουν φτηνά, αλλά είναι τόσοι λίγοι που είναι η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Ό,τι είπα δεν αφορά γιατρούς, δικηγόρους και λογιστές που απλά δεν τους αγγίζει τίποτα. Τίποτα όμως».
Για να είμαι δίκαιη, ρώτησα και εστιάτορα. Οι επισιτιστικές επιχειρήσεις, από τη μια βρίσκονται σε πρώτη ζήτηση, από την άλλη έχουν μεγάλο κόστος. Μου είπε «Όλα άρχισαν με την πτώση της ζήτησης. Ιδιαίτερα μετά το 'κούρεμα', ο κόσμος ανασκουμπώθηκε, μαζεύτηκε και πολύ επιλεκτικά έκανε κάποια έξοδα μόνο όταν ήταν απαραίτητο. Δεν ήμασταν προετοιμασμένοι. Για να επιβιώσεις και να μην κλείσεις, θα ρίξεις τα κόστη. Αυτά που πέφτουν. Θα προσπαθήσεις να μειώσεις το νοίκι, δεν είναι σίγουρο πως θα το καταφέρεις. Άντε να πεις στον εισοδηματία που δεν έχει δουλέψει ποτέ, πως πρέπει να ρίξει το ενοίκιο. Ειδικά αν είναι σε "πιάτσα". Θα σου πει, αν θες. Αν δεν θες, θα έρθει κάποιος που θέλει τη σιγουριά της "καλής περιοχής". Οι προμηθευτές από την άλλη, με τη δικαιολογία της αύξησης του πετρελαίου δεν ρίχνουν τιμές ενώ επιπλέον θέλουν να πληρώνονται τοις μετρητοίς! Ρεύμα, νερό και τηλέφωνο δεν θα το σχολιάσω καν, απλώς να διευκρινίσω πως μιλάμε για χιλιάδες ευρώ! Φ.Π.Α., κοινωνικές ασφαλίσεις θέλεις να κλαις. Καταλήγεις να μειώνεις μισθούς και αυτό που ουσιαστικά κάνεις είναι να βάζεις το χεράκι σου για να βγάζεις το ματάκι σου, αφού ο υπάλληλος ο δικός μου, είναι κάποιου άλλου επαγγελματία ο πελάτης. Τι μπορείς να κάνεις, όταν το μαχαίρι είναι στο λαιμό σου; Όταν το βλέπεις να έρχεται προετοιμάζεσαι, όταν εμφανίζεται από το πουθενά, δεν έχεις πολλά περιθώρια αντίδρασης και οι πιθανότητες να επιλέξεις τη λανθασμένη είναι πολλές».
Επειδή όμως χρειαζόμαστε και την επιστήμη για να μας ανοίξει τα μάτια, ρωτήσαμε και τον Οικονομολόγο Τάκη Γιασεμίδη, γιατί δεν πέφτουν οι τιμές. Η απάντησή του είναι η εξής: «Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία ο γενικός δείκτης τιμών τον Ιανουάριο του 2014 μειώθηκε κατά 1.48%, κάτι το οποίο οφείλεται κυρίως σε μειώσεις τιμών στα είδη ένδυσης και υπόδησης λόγω των ξεπουλημάτων. Υπήρχαν συγκεκριμένα αγαθά και υπηρεσίες στα οποία παρουσιάστηκε αύξηση λόγω της αύξησης στο φόρο προστιθέμενης αξίας από 18% σε 19%. Σημειώνεται ότι το 2013 ο συγκριμένος δείκτης παρουσίασε σημαντική μείωση. Οι τιμές των προϊόντων δεν έχουν μειωθεί στο βαθμό που κάποιος θα περίμενε εφόσον η κατανάλωση, δηλαδή η ζήτηση, έχει μειωθεί σε ποσοστό μικρότερο από αυτό που αναμενόταν και οι πολίτες, παρόλο που το διαθέσιμό τους εισόδημα μειώθηκε λόγω φορολογιών και περικοπών, χρησιμοποιούν τις αποταμιεύσεις τους για τις καθημερινές τους συνήθειες. Επιπλέον, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το ψηλό κόστος των πρώτων υλών και οι αυξήσεις των φόρων κατανάλωσης και του Φ.Π.Α. συντηρούν τις τιμές σε ανάλογα επίπεδα. Αυτό που παρατηρείται, και ίσως το δούμε σε εντονότερο βαθμό το 2014, είναι τον επανασχεδιασμό του οικογενειακού προϋπoλογισμού εφόσον όσο οι αποταμιεύσεις και τα εισοδήματα μειώνονται, οι σπατάλες περιορίζονται και οι καταναλωτές προχωρούν σε έρευνα αγοράς για τα ψώνια τους».