Για να εκτιμήσει κανείς την DIY δισκογραφία, πρέπει να υπάρξει πρώτα μια κατανόηση του τι συμβαίνει όταν εμπλέκονται περισσότερα άτομα σε αυτή τη διαδικασία. Είναι, επίσης, σημαντικό να εξηγήσουμε από ποια στάδια περνά ένα τραγούδι ή κομμάτι μουσικής, από την ώρα που θα το γρατσουνίσει λίγο στην κιθάρα ο δημιουργός του, μέχρι να φθάσει στα δικά σας αυτιά σαν μία όμορφη παραγωγή.



Ας ξεκινήσουμε από τους εμπλεκόμενους. Πίσω από κάθε παραγωγή, κρύβονται οι παρακάτω ύποπτοι:

1. Ο τραγουδοποιός/καλλιτέχνης -ο δημιουργός, δηλαδή, του τραγουδιού.

2. Ο παραγωγός -αυτός/η που θα αποφασίσει πως θα κτιστεί το τραγούδι αρμονικά, χρονικά, και με ποια χροιά και τρόπο θα παιχτούν τα όργανα, επιλέγοντας έτσι την κατεύθυνση που θα πάρει το κομμάτι. Είναι, επίσης, υπεύθυνος/η και για το προϋπολογισμό του project, είτε είναι ένα τραγούδι, είτε ολόκληρος δίσκος.

3. Ο ενορχηστρωτής -αυτός/η που θα διαμοιράσει τα μουσικά καθήκοντα σε διαφορετικά μουσικά όργανα, και θα αποφασίσει τι θα παίξει το κάθε όργανο.

4. Ο ηχολήπτης -αυτός/η που θα φροντίσει την τεχνική πλευρά της διαδικασίας και θα προσπαθήσει να ηχογραφήσει τους ήχους και τις μουσικές εκτελέσεις των μουσικών σύμφωνα με τις οδηγίες του παραγωγού.

5. Οι μουσικοί -ίσως το πιο σημαντικό κομμάτι της διαδικασίας, αφού αυτοί θα εκτελέσουν το τελικό περφόρμανς που θα σας συγκινήσει.

6. Η δισκογραφική εταιρία -αυτοί που θα αναλάβουν την διανομή, την προώθηση και την παρουσίαση του δίσκου. Μικρή πρόταση μεν, τεράστιες ευθύνες δε.



Τα καθήκοντα των παραπάνω, όμως, δεν είναι σχεδόν ποτέ ξεκάθαρα, και οι ρόλοι τους μέσα σε κάθε παραγωγή αλλάζουν ανάλογα με την περίσταση. Δηλαδή, πολύ συχνά ο παραγωγός και ο ενορχηστρωτής είναι το ίδιο άτομο, ή αναλαμβάνουν τον ρόλο του οι μουσικοί της μπάντας, ενώ ο ηχολήπτης μπορεί να πάρει τον ρόλο και του παραγωγού. Με τόσους αλληλένδετους παράγοντες, είναι πολύ εύκολο να αλλάζουν οι ρόλοι και δεν είναι σπάνιο ο κάθε εμπλεκόμενος να κατέχει κάποιες, ή πολλές γνώσεις σε όλους τους προαναφερόμενους τομείς. Σχεδόν απαιτείται.

Εκτός από τα άτομα πάνω στα οποία βασίζεται μία παραγωγή, εξίσου σημαντικά είναι και τα στάδια από τα οποία περνά. Τα στάδια είναι συνήθως 3 και είναι τα ακόλουθα:

Pre-Production

Το pre-production ξεκινά με το που ο δημιουργός έχει μία ιδέα για το πώς θέλει να εξελιχτεί ένα κομμάτι μουσικής αφού αποφασίσει πως αξίζει τον κόπο να το ηχογραφήσει. Το μοιράζεται είτε με τα υπόλοιπα μέλη της μπάντας του, είτε με τον παραγωγό του, είτε και με τους δύο. Θα ακολουθήσει ένα brainstorming για το πώς θα κτιστεί το τραγούδι, ποιος θα παίξει τι, πολλές πρόβες για να δέσει, και πολλές φορές ένα φλιτζάνι καφέ με τον ενορχηστρωτή, ο οποίος θα συνθέσει «γραμμές» (μελωδίες) για όργανα τα οποία δεν υπάρχουν μέσα στην μπάντα (π.χ. ομάδα πνευστών ή φωνητικά), και τα οποία θα συμβάλουν στην γενική εικόνα (αν χρειάζεται δηλαδή). Ο ενορχηστρωτής πιθανόν να επέμβει και στη φόρμα του κομματιού, δηλαδή πόσο μεγάλη θα είναι η εισαγωγή, πόσα ρεφρέν θα τραγουδήσει ο τραγουδιστής κτλ. Στη συνέχεια θα συζητηθεί και τεχνικά το κομμάτι σε συνεργασία με τον ηχολήπτη. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι και τεχνικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ηχογράφηση, και ανάλογα με το «χρώμα» που θέλει να δώσει ο παραγωγός με τους καλλιτέχνες, θα αποφασιστεί ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος. Στην DIY δισκογραφία ισχύουν όλα τα πιο πάνω, με τι διαφορά ότι θα γίνουν όλες οι πιο πάνω δουλειές από ένα ή δύο άτομα, που είναι συνήθως και οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στο project.

Production

Η διαδικασία του production ξεκινά μόλις η μπάντα ή ο καλλιτέχνης είναι έτοιμοι να ξεκινήσουν τις ηχογραφήσεις. Κάτω από τις οδηγίες του παραγωγού θα ηχογραφηθούν πρώτα τα Basics, δηλαδή τα βασικά όργανα που παίζουν σε ένα κομμάτι, π.χ Τύμπανα, Μπάσο, Κιθάρα, Πιάνο κτλ. Ο λόγος είναι γιατί τα όργανα αυτά σχεδόν πάντοτε συναρτούν τον κορμό και τη ρυθμική βάση ενός κομματιού, και είναι προτιμότερο να ηχογραφούνται ζωντανά οι μουσικοί μαζί και όχι ξεχωριστά, για να διατηρηθεί το συναίσθημα και η μουσική συνεννόηση μεταξύ των μελών της μπάντας. Μετά ακολουθεί η διαδικασία του editing. Σε αυτή τη διαδικασία οι συντελεστές διαλέγουν το καλύτερο περφόρμανς, από τα πολλά που έχουν ήδη ηχογραφήσει, ενώ ταυτόχρονα μπορούν να επέμβουν πάνω του για να το τελειοποιήσουν. Στη συνέχεια θα ηχογραφηθούν τα Overdubs, δηλαδή όλα τα επιπλέον όργανα όπως περαιτέρω κιθάρες, έγχορδα και πνευστά. Κάπου εδώ αρχίζει ο παραγωγός να βυθίζεται στο άγχος, γιατί έχουν περάσει ήδη πολλές ώρες στο στούντιο, και ο κιθαρίστας επιμένει να βάλει ακόμα μία κιθάρα στο ρεφραίν. Στο τέλος ηχογραφείται η κύρια φωνή και τα φωνητικά. Σε όλη αυτή τη διαδικασία συμμετέχουν οι προαναφερόμενοι, ενώ κάποτε προσλαμβάνονται ακόμη και επιπλέον μουσικοί και τραγουδιστές για να λάβουν μέρος στην παραγωγή. Στην DIY παραγωγή η διαδικασία αυτή θα γίνει στο home studio ενώς από τους καλλιτέχνες, με τη συμμετοχή συνήθως μόνο της μπάντας.

Post Production

Το post production είναι αυτό που δίνει τις τελευταίες πινελιές σε μια παραγωγή. Είναι η τελική μίξη όλων των οργάνων και φωνών που ηχογραφηθήκαν για το δίσκο και γίνετε συνήθως από τον ηχολήπτη. Ο ηχολήπτης που θα αναλάβει τις μίξεις πολύ συχνά δεν είναι ο ίδιος που ανάλαβε την ηχογράφηση του δίσκου. Πολλές φορές ο παραγωγός προτιμά τις υπηρεσίες κάποιου άλλου ηχολήπτη, κυρίως για λόγους αισθητικής. Στη συνέχεια οι τελικές μίξεις από όλα τα κομμάτια του δίσκου, αφού "κοσκινιστούν" άπειρες φορές από τον παραγωγό, τους ηχολήπτες και τους καλλιτέχνες, θα σταλούν σε ένα καινούργιο αυτή τη φορά στούντιο, το οποίο θα επιμεληθεί το mastering. Το mastering είναι η τελική και πολύ σημαντική διαδικασία που γίνεται αμέσως πριν ο δίσκος πάει για την κοπή.  Ο ηχολήπτης που ασχολείται με το μάστερινγκ δίνει ιδιαίτερη σημασία στο πώς θα ακουστεί ο δίσκος γενικά, και με μικρές πινελιές καθορίζει το τελικό αποτέλεσμα, φροντίζοντας το αποτέλεσμα να είναι ομοιόμορφο, και όμορφο, από οποιαδήποτε ηχεία και να παίζεται ο δίσκος. Στην DIY δισκογραφία ο δίσκος θα τελειώσει εκεί που άρχισε, δηλαδή στο χώρο που χρησιμοποιεί η μπάντα ή ο καλλιτέχνης.

Να σημειώσουμε ότι ταυτόχρονα με τα παραπάνω, η μπάντα θα πρέπει να ασχοληθεί και με το γενικό της image. Άρα, πολλές φορές χρειάζεται να προσλάβει τον κατάλληλο φωτογράφο, γραφίστα, στυλίστα, make-up artist, ακόμη και τον κατάλληλο τυπογράφο έτσι ώστε η αισθητική που θα δοθεί στο δίσκο να αρμόζει με την μουσική. Στην DIY δισκογραφία, έχουμε δει μέχρι και το τελικό αποτέλεσμα να κατασκευάζεται από τον ίδιο τον καλλιτέχνη, δηλαδή το κουτί του CD, με φωτογραφίες, γραφικά κτλ.

Την επόμενη βδομάδα θα σχολιάσουμε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του να κάνεις όλα τα πιο πάνω ως ανεξάρτητος DIY καλλιτέχνης.

Υ.Γ 1: Όλα όσα έχουμε αναφέρει πιο πάνω δεν είναι κανόνες, αλλά μία πολύ απλοποιημένη και γενικευμένη εικόνα της όλης διαδικασίας για να πάρετε μια γεύση

Είναι αδύνατο, άλλωστε, να εξηγήσει κανείς μέσα σε λίγες παραγράφους το μακρύ και πανέμορφο ταξίδι που διανύει η μουσική από την στιγμή που την συλλαμβάνει κάποιος στο μυαλό του μέχρι να τυπωθεί σε ένα δισκάκι, αφού το κάθε ταξίδι είναι εντελώς διαφορετικό.

Υ.Γ. 2: Αφήσαμε πίσω τα καθήκοντα του ψυχολόγου, γιατί (ενώ θα έπρεπε) δεν προσλαμβάνεται κάποιος ειδικός. Συνήθως, αυτός που έχει καταφέρει να μην χάσει τα λογικά του για το περισσότερο χρονικό διάστημα είναι ο/η παραγωγός. Ή ο/η ηχολήπτης. Ή κανένας. Στις περιπτώσεις που ισχύει το τρίτο, να ξέρετε πως αυτοί είναι πάντοτε οι καλύτεροι δίσκοι.

Μικαέλα Τσαγγάρη

www.louvana.com.cy