Η «τιμωρία» σχεδιαζόταν με την στέρηση ψήφου της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μετά την ένταξή της στην Ε.Ε.

Τις μεδοθεύσεις για τον σκοπό αυτό, ειδικά του τότε προέδρου του Ευρωκοινοβουλίου Πατ Κοκ και του αρμόδιου επιτρόπου για τη Διεύρυνση Γκίντερ Φερχόιγκεν, μέσω της ενεργοποίηση του άρθρου 7 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποκαλύπτουν τηλεγραφήματα που διέρρευσαν στο Wikileaks και δημοσίευσαν τα «Νέα».

Στις αρχές Απριλίου του 2007, όπως προκύπτει από εμπιστευτικό τηλεγράφηµα του συμβούλου της αμερικανικής αντιπροσωπείας στις Βρυξέλλες Άντριου Έρικσον, όλοι ήταν πεπεισµένοι ότι η Κύπρος θα εντασσόταν στην Ε.Ε. ανεξαρτήτως του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος.

Αυτό σήμαινε πως οι Ευρωπαίοι δεν είχαν µέσο πίεσης προς τους Ελληνοκύπριους και πως «η πίεση έπρεπε να λάβει άλλες µορφές». Εντύπωση προκαλεί επίσης η εξής αναφορά στο ίδιο τηλεγράφημα: «Κάποια κράτη-µέλη που δεν θέλουν να δώσουν ημερομηνία διαπραγματεύσεων στην Τουρκία, όπως η Αυστρία και η Ολλανδία, ελπίζουν ανοµολόγητα να αποτύχει το σχέδιο Ανάν».

Μια µέρα πριν από το δηµοψήφισµα στην Κύπρο και το αναµενόµενο «όχι» των Ελληνοκυπρίων, ο Έρικσον σε εµπιστευτικό τηλεγράφηµα από την αµερικανική πρεσβεία στην Αγκυρα, σχολιάζει ότι µε την επικείμενη ένταξη της Κυπριακής Δηµοκρατίας στην Ε.Ε. «οι Ευρωπαίοι δεν έχουν πια καρότα για να ενθαρρύνουν το “ναι”».

«Αλλά η κατάσταση της Τουρκίας από την 1η Μαΐου κι έπειτα θα είναι χειρότερη», σχολιάζει και αναφέρεται στις εκτιµήσεις του διευθυντή κυπριακών υποθέσεων της Κοµισιόν, Λέοπολντ Μάουερ, ο οποίος, όπως του έχει πει, «περιµένει πολλούς πονοκεφάλους µετά την 1η Μαΐου από τη µη αναγνώριση από την Τουρκία της Κυπριακής Δηµοκρατίας, µε πρώτη την τελωνειακή σχέση Ε.Ε. - Τουρκίας».

Όμως προκύπτει στο ίδιο τηλεγράφημα ότι οι ΗΠΑ πίεζαν την Ε.Ε. για την επιβολή κυρώσεων στην Κυπριακή Δηµοκρατία. Ο Έρικσον αναφέρει: «Ο Μάουερ (διευθυντής κυπριακών υποθέσεων της Κοµισιόν) σηµείωσε ότι το άρθρο 7 µπορεί θεωρητικά να χρησιµοποιηθεί, παρότι αυτό το µαστίγιο δεν έχει χρησιµοποιηθεί σε άλλες περιπτώσεις». Επίσης ο Μάουερ εξήγησε πως η απόρριψη του σχεδίου θα µπορούσε να θεωρηθεί «σοβαρή και µόνιµη παραβίαση του άρθρου 6 για τον σεβασµό της ελευθερίας, της δηµοκρατίας και του σεβασµού των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, µε τη συγκατάθεση των δύο τρίτων του Ευρωκοινοβουλίου, και στη συνέχεια θα έπρεπε να ψηφίσει το Συµβούλιο τι κυρώσεις θα επέβαλλε».

Επίσης, ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Νίκος Αναστασιάδης είχε στείλει επιστολή στον πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου Πατ Κοξ µια µέρα πριν από το δηµοψήφισµα, στον οποίο διαµαρτυρόταν για τη διαχείριση του δηµοψηφίσµατος.

Όμως, ο διπλωµατικός σύµβουλος του Κοξ, Τζο Ντιουν, λέει στον Έρικσον ότι οι ηγέτες των κοµµάτων του Ευρωκοινοβουλίου δεν έχουν πρόβληµα να προχωρήσουν στη διαδικασία για επίκληση του άρθρου 7 και εκτιµά ότι υπήρχε µεγάλη πιθανότητα να συγκεντρωθεί η απαιτούµενη πλειοψηφία των δύο τρίτων. Ο Ερικσον όμως διατύπωνει τις αµφιβολίες του για το αν η Κύπρος µπορεί να τιµωρηθεί, αφού «η απαίτηση να τιµωρηθεί η απορριπτική Κύπρος ενδέχεται να αντιµετωπίσει ένα σκληρό περιβάλλον στο Ευρωπαϊκό Συµβούλιο, όπου από µόνη της η Ελλάδα µπορεί να µπλοκάρει περαιτέρω δράση».

Μετά το δημοψήφισμα - Πράσινη γραμμή - Τουρκοκύπριοι

Δύο μέρες μετά το δηµοψήφισµα, η Ε.Ε. αναζητεί τρόπους να αντιµετωπίσει το θέµα της πράσινης γραµµής και των Τουρκοκυπρίων.

Προκύπτει επίσης πως ο Τάσσος Παπαδόπουλος είχε πει επισήµως ότι τα χρήµατα θα έπρεπε να πάνε στη Βόρεια Κύπρο, ωστόσο ήθελε λόγο στο πώς θα ξοδεύονταν τα χρήµατα στα Κατεχόµενα.

Ο επίτροπος Φερχόιγκεν, όµως, λέει στους Αµερικανούς ότι οι Ελληνοκύπριοι δεν µπορούν να εµποδίσουν τίποτα, καθώς «διπλωµατικά βρίσκονται στο ναδίρ», ενώ σηµειώνει ότι η Επιτροπή δεν έχει άλλη επιλογή από το να προσφέρει στην Τουρκία πράσινο φως για την έναρξη διαπραγµατεύσεων. Ωστόσο, τονίζει, «το πολιτικό κλίµα στην Τουρκία δεν είναι δεκτικό στην τουρκική υποψηφιότητα».

Η αµερικανική πλευρά µετά το «όχι» των Ελληνοκυπρίων στο σχέδιο Ανάν αναζητούσε τρόπους για να άρει την αποµόνωση των Τουρκοκυπρίων και να βάλει την Ε.Ε. να αναγνωρίσει τη θετική στάση που κράτησε η Αγκυρα. Όπως προκύπτει από εµπιστευτικό τηλεγράφηµα της αµερικανικής πρεσβείας στην Αγκυρα της 26ης Απριλίου του 2004, ο αµερικανός πρεσβευτής Ερικ Εντελµαν σηµειώνει ότι πρέπει να διατηρηθεί η ισορροπία της κυβέρνησης Ερντογάν µε τον στρατό και σε αυτή την κατεύθυνση εκτιµά ότι θα βοηθήσει το να λάβει η Τουρκία τον ∆εκέµβριο ηµεροµηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγµατεύσεων µε την Ε.Ε.

Ταυτόχρονα, λέει, «δεν µπορούµε να αφήσουµε τους Τουρκοκύπριους στο κρύο». «Η ευρωπαϊκή αντίδραση είναι κλειδί, αλλά δεν µπορούµε να φαινόµαστε ως η ουρά της Ε.Ε. Πρέπει να κάνουµε βήµατα για να βοηθήσουµε από τη µια την Αγκυρα να κρατήσει τη στάση της υπέρ µιας λύσης κι από την άλλη να δείξουµε στους Ελληνοκύπριους το κόστος του “όχι”», γράφει και προτείνει µια σειρά µέτρων υποστήριξης των Τουρκοκυπρίων, µεταξύ των οποίων την άρση της απαγόρευσης επισκέψεων αµερικανών αξιωµατούχων στα Κατεχόµενα µε απευθείας αεροπορική γραµµή, την πρόσκληση του Ταλάτ στην Ουάσιγκτον και τη συνολική αναβάθµιση του ψευδοκράτους στην αµερικανική πρωτεύουσα.

Μία εβδοµάδα µετά την απόρριψη του σχεδίου από τους Ελληνοκύπριους, οι Τούρκοι ζητούσαν από τους Αµερικανούς να πιέσουν το Συµβούλιο Ασφαλείας για µια δήλωση του προέδρου που θα επιρρίπτει την ευθύνη για το ναυάγιο στους Ελληνοκύπριους, όπως προκύπτει από άλλο εµπιστευτικό τηλεγράφηµα της αµερικανικής πρεσβείας στην Αγκυρα. Ο βοηθός υφυπουργός Εξωτερικών Ιλκίν λέει στον αµερικανό επιτετραµµένο Ρόµπερτ Ντόιτς ότι «οι Τούρκοι θέλουν κάτι χειροπιαστό που να καταγράφεται και να επιρρίπτει ευθύνες στους Ελληνοκύπριους όσο οι µνήµες από το δηµοψήφισµα είναι ακόµη νωπές».