Γνωρίζοντας πριν λίγες μέρες στην Αθήνα τη Σοφία, σκέφτηκα αμέσως πως μια κουβέντα μαζί της θα έβγαζε νόημα, αφού μέσω της καθημερινότητάς της θα έχει ευλόγως αποκτήσει μια αρκετά διαυγέστερη, από τους περισσότερους, εικόνα για την τρέχουσα ανθρωπιστική κρίση που μαστίζει τη χώρα.

Ο Όμιλος για την UNESCO Πειραιώς και Νήσων λειτουργεί στον Πειραιά από το 1998. Αν και ως γνωστό η ΟΥΝΕΣΚΟ με πολιτιστικά είναι που κυρίως ασχολείται, η 28χρονη Σοφία εργάζεται σε δομή του Ομίλου που συστάθηκε τα τελευταία χρόνια ως απότοκο της νέας τάξης πραγμάτων και που δραστηριοποιείται αποκλειστικά με την καταπολέμηση της φτώχιας.

Πώς και από πότε δουλεύεις στον Όμιλο;

Η δομή η δικιά μας λειτουργεί από το 2013, είχα κάνει μια αίτηση και με προσλάβανε, ξεκίνησα συγκεκριμένα να εργάζομαι εκεί τον Νοέμβριο του 13.

Η αλήθεια είναι πως τον πρώτο καιρό είχα πάθει ένα σοκ, από την άποψη του τι να πεις σε αυτούς τους ανθρώπους που δεν έχουν ένα ευρώ στην τσέπη. Τώρα όμως πλέον νιώθω λες και μπαίνω σπίτι μου, ειλικρινά στο λέω.

Τι να πεις σε αυτούς τους ανθρώπους που δεν έχουν ένα ευρώ στην τσέπη

Ο Πειραιάς, να υποθέσω, δεν είναι τυχαία τοποθεσία…

Σίγουρα όχι. Ο Πειραιάς είναι λιμάνι, και αρκετοί είναι οι πρώην ναυτικοί, για παράδειγμα, ή οι ξένοι που ήρθαν να δουλέψουν σε οικοδομές και που δεν βρήκαν εργασία και έμειναν άστεγοι.

Το σε εισαγωγικά θετικό είναι πως η πρόσβαση στο κέντρο μας είναι πολύ εύκολη, αφού βρισκόμαστε ακριβώς δίπλα από τον ηλεκτρικό. Λόγω του ότι είμαστε σε αυτό το σημείο, από στόμα σε στόμα, οι άστεγοι αλληλοενημερώνονται και πολύς είναι ο κόσμος που εξυπηρετούμε.

Υπήρξε βέβαια και ένα σχετικό σποτάκι στην τηλεόραση ενώ αρκετοί είναι και οι ωφελούμενοι που παραπέμπονται σε εμάς μέσω άλλων κοινωνικών υπηρεσιών.

Τι υπηρεσίες προσφέρετε;

Καταρχάς, στον χώρο υπάρχει ένα υπνωτήριο με 50 κλίνες. Πάντα γεμάτες και με τεράστια αναμονή, στην οποία δεν πάμε τυπικά αλλά ανάλογα με τα κριτήρια. Εάν πχ κάποιος είναι πολύ ηλικιωμένος ή εάν έρθει ένα ζευγάρι, θα δώσουμε προτεραιότητα.

Παράλληλα, λειτουργεί κοινωνικό εστιατόριο, κοινωνικό παντοπωλείο, συσσίτιο, φαρμακείο , ιατρείο και τράπεζα χρόνου.

Στον χώρο εργοδοτούνται συνολικά γύρω στα 30 άτομα, έχουμε γιατρούς, φαρμακοποιούς, νοσηλευτές, κοινωνικούς λειτουργούς και λειτουργούς γενικών καθηκόντων.

Διοργανώνονται ακόμη πολιτιστικά δρώμενα, όπως θεατρικά για άπορους και άστεγους και κλόουν για παιδιά. Στις γιορτές πάντα έρχονται μουσικοί και τραγουδιστές και γίνεται κάποιο γλέντι ενώ συνεχώς πραγματοποιούνται σεμινάρια, τόσο  από εμένα όσο και από αρκετούς άλλους συναδέλφους, σε θέματα υγιεινής και ψυχολογίας.

Απώτερος σκοπός, βέβαια, και να το τονίσουμε αυτό, δεν είναι μονιμοποιήσουμε αυτά τα άτομα σε μια τέτοια κατάσταση, αλλά να τους βοηθήσουμε να προχωρήσουν με τις ζωές τους, να βρουν μια δουλειά και ένα σπίτι.

Απώτερος σκοπός είναι να τους βοηθήσουμε να προχωρήσουν με τις ζωές τους

Ο οποιοσδήποτε μπορεί να μπει μέσα και να ζητήσει βοήθεια;

Οποιοσδήποτε μπαίνει, ναι, και περνάει από μια τυπική διαδικασία με κοινωνική λειτουργό, στην οποία επιδεικνύεται συνήθως η φορολογική δήλωση και κάποια άλλα έγγραφα που είναι απαραίτητα.

Πριν τους δοθεί η έγκριση για να διαμείνουν στο υπνωτήριο της δομής μας πρέπει να περάσουν και από μια συνέντευξη από εμένα για να διερευνηθεί η ψυχική τους κατάσταση και το αν υπάρχουν αυτοκαταστροφικές τάσεις ή τάσεις επιθετικότητας

Υπάρχουν, ασφαλώς, και ιδιάζουσες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα, μια 87χρονη γιαγιά που είχε έρθει πρόσφατα  και που με 500 ευρώ σύνταξη σίγουρα δεν μπορεί να πληρώσει ενοίκιο, να πάρει τα φάρμακά της κλπ και φιλοξενείται σε εμάς μέχρι να τα καταφέρει να νοικιάσει ένα σπίτι.

Αυτήν την περίοδο έχουμε και πολλούς πρόσφυγες που φθάνουν στο λιμάνι από τα νησιά. Τουλάχιστον πέντε φορές την ημέρα επικοινωνούμε με διάφορες οργανώσεις για Σύρους πρόσφυγες, αν και αρχική προτεραιότητα πρέπει να δίνεται στους μόνιμους κατοίκους του Πειραιά.

Υπάρχουν περιστατικά που επαναλαμβάνονται; Με παρόμοιο background;

Έχουμε, ναι, άτομα πχ που ψάχνουν δουλειά σε νησιά και μένουν λίγες μέρες σε εμάς μέχρι να βρουν κάτι.

Πολλοί ναυτικοί, πολλοί αλλοδαποί που ήρθανε για να δουλέψουνε σε οικοδομές, συνταξιούχοι ηλικιωμένοι αλλά και πολλοί νέοι άνθρωποι. Τις προάλλες είχαμε ένα νέο ζευγάρι που ήθελε να παντρευτεί και δεν είχαν ούτε δουλειά ούτε σπίτι.

Κάτι άλλο που παρατηρείται συχνά είναι άνθρωποι οι οποίοι μέχρι πρόσφατα δούλευαν και που έχουν ένσημα που σχεδόν να συμπληρώνονται αλλά να έχουν μπλεχτεί στη γραφειοκρατία και να καθυστερεί τόσο πολύ να βγει η σύνταξή τους, που να αναγκάζονται να μείνουν σε εμάς.

Συμβαίνει, όμως, να αντιμετωπίζουμε και περιπτώσεις ατόμων ευκατάστατων που από τη μια μέρα στην άλλη βρέθηκαν χωρίς τίποτα. Αυτοί, να ξέρεις, το δέχονται πολύ πιο δύσκολα. Έχει τύχει να έρθουν σε εμένα άτομα που ήταν ευκατάστατα, να προσπαθείς να πάρεις κοινωνικό ιστορικό να μην σου απαντάνε και να βλέπουν τον χώρο ο οποίος τους παρέχει τα πάντα αλλά να μη μπορούν να δεχτούν πως θα μείνουν με τόσους άλλους ανθρώπους και να προτιμούν τελικά να μείνουν στον δρόμο.

Τα άτομα που ήταν ευκατάστατα το δέχονται πολύ πιο δύσκολα

Κάποιο περιστατικό που σε άγγιξε ιδιαίτερα;

Το πρώτο που μου έρχεται στο μυαλό είναι ένας ηλικιωμένος κύριος που νομίζω πως είναι ο πιο γλυκός άνθρωπος που έχω γνωρίσει ποτέ. Είχε έρθει απλώς για να πάρει φάρμακα και αφού μου τον παρέπεμψε η κοινωνική λειτουργός, είχα καταλάβει πως ψυχολογικά κάτι δεν πήγαινε καλά, υπήρχαν έντονα καταθλιπτικά συμπτώματα και αυτοκτινικός ιδεασμός.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, η δουλειά του ψυχολόγου είναι πολύ σημαντική, αφού πρέπει να αποφασίσει εάν το περιστατικό πρέπει να παραπεμφθεί σε ψυχίατρο ή να γίνει απλώς μία συνεδρία συμβουλευτικού τύπου σε εβομαδιαία βάση.

Ο άνθρωπος αυτός βίωνε μετά-τραυματικό σοκ μετά από πένθος και τελικά νοσηλεύτηκε για λίγες μέρες στο Δαφνί. Τώρα έχει επιστρέψει και μένει σε εμάς και ενώ η ψυχολογική του υγεία πάει πολύ καλύτερα γιατί ένιωσε ζεστά, πριν λίγες μέρες μάθαμε πως πάσχει από μια πολύ σοβαρή ασθένεια.

Άλλο περιστατικό που με επηρέασε ήταν μια πολύ νεαρή κοπέλα που είχε κακοποιηθεί πολλές φορές από τον πατέρα της. Ηλικιωμένα ζευγάρια που μένουν στον δρόμο επίσης με στεναχωρούν ιδιαιτέρως… άτομα για τα οποία τα παιδιά τους είτε δεν μπορούν να βοηθήσουν είτε αδιαφορούν….

.

Η συμβίωση των ωφελούμενων στον χώρο πώς είναι;

Οι άνθρωποι που μένουν εκεί γίνονται μια οικογένεια, πραγματικά. Παίζουν χαρτιά, τραγουδάνε, χορεύουν, την άλλη μέρα τσακώνονται…

Σκέψου όμως πόσο δύσκολο είναι και για αυτούς να συμβιώσουνε με τόσους διαφορετικούς χαρακτήρες και ιδιοσυγκρασίες.

Οι περισσότεροι, ωστόσο, δένονται με τον χώρο, με εμάς, με τους υπόλοιπους ωφελούμενους και όταν έρθει η στιγμή να φύγουν, που για καλό είναι που θα φύγουν, είναι συγκινημένοι γιατί νιώθουν οικεία.

Υπάρχουν και περιστατικά αχαριστίας αλλά είναι πολύ λιγότερα.

Μέσω αυτής της εμπειρίας, έχω γίνει πιο ολιγαρκής ως άνθρωπος

Απορρίπτετε συχνά αιτήματα;

Σε γενικές γραμμές, θα έλεγα πως, κυρίως, δεχόμαστε αιτήματα. Ο Πρόεδρος του Ομίλου μας, Ιωάννης Μαρωνίτης κάνει πάρα πολύ καλή δουλειά.

Προσωπικά απορρίπτω όταν διαπιστώσω ενεργή ψυχοπαθολογία και κρίνω ότι το άτομο αυτό μπορεί να κάνει κακό στον εαυτό του ή σε άλλους ωφελούμενους ή αν κάνει χρήση σκληρών ναρκωτικών.

Για να βγει θετικό το αποτέλεσμα, είναι βεβαίως πολύ σημαντική και η συνεργασία μεταξύ των εργαζομένων.

Αποκτηνώθηκες;

Κοίταξε, έναν μηχανισμό άμυνας αναγκαστικά τον αναπτύσσεις, για να δουλέψεις, άλλωστε, σωστά, δεν έχεις άλλη επιλογή.

Μπορώ να σου πω πως στον δρόμο μου έχει τύχει να στεναχωρηθώ για άστεγο αρκετά πιο συχνά, στη δουλειά αρκετά πιο σπάνια..

Φυσικά για όλα τα περιστατικά θα νοιαστώ να πάνε καλύτερα, όχι όμως με την έννοια του να το πάρω σπίτι μου το πρόβλημα. Δεν είναι άλλωστε και θεραπευτικό αυτό.

Αυτό που ίσως θα έλεγα είναι πως μέσω αυτής της εμπειρίας, έχω μάλλον γίνει πιο ολιγαρκής ως άνθρωπος. Με τα τόσα που βλέπεις, δε μπορείς και δε θέλεις να κάνεις τρελά πράγματα στην προσωπική σου ζωή.

Θα έλεγες, επομένως, ότι έχεις σχηματίσει μια ξεκάθαρη εικόνα στο μυαλό σου για την ανθρωπιστική κρίση;

Θα έλεγα ότι υπάρχει περισσότερη φτώχια από ότι ο περισσότερος κόσμος νομίζει.

Πολλοί επίσης ζουν με την αυταπάτη πως «αποκλείεται να μας αγγίξει και εμάς»

Πρόσφατα με το δημοψήφισμα, όλοι ξαφνικά θυμήθηκαν να αναδείξουν τις εικόνες της φτώχιας και της εξαθλίωσης, λες και τώρα είναι που εμφανίστηκαν όλα αυτά, λες και τώρα είναι που τα βλέπουμε. Και σίγουρα δε μιλώ για τον φτωχό άνθρωπο που το έχει ήδη βιώσει....

Εγώ εδώ και δύο χρόνια που δουλεύω εκεί τα βιώνω καθημερινά...

Πολλοί ζουν με την αυταπάτη πως «αποκλείεται να μας αγγίξει και εμάς»