Ο Όμιλος Ανθρωπιστών Κύπρου, σε μια απαντητική επιστολή του καταγράφει 7 επιχειρήματα που ακούστηκαν όλο αυτό το διάστημα υπέρ αυτής της πράξης και τα «ακυρώνει» αντιπαραθέτοντας δικά του επιχειρήματα.

 

Ακολουθεί αυτούσια η επιστολή:

Πέραν της Έκθεσης της Επιτρόπου Διοικήσεως και της τοποθέτησης της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, το θετικό της υπόθεσης με το προσκύνημα λειψάνων από νήπια είναι πως έχει ξεκινήσει επιτέλους ένας ανοικτός διάλογος στην κοινωνία σχετικά με τη θρησκευτική ουδετερότητα του κράτους και το δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας των παιδιών στα σχολεία.

Μετά το παράπονο που υπέβαλε ο Όμιλος Ανθρωπιστών, η Επίτροπος Διοικήσεως προέβη σε σοβαρές συστάσεις προς το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού και το δεύτερο έχει τουλάχιστο δεσμευτεί να μελετήσει την Έκθεση.

Θέση του Ομίλου Ανθρωπιστών είναι πως το σχολείο πρέπει να είναι χώρος ανάπτυξης ορθολογικής και κριτικής σκέψης όπου γίνονται σεβαστές οι αρχές της θρησκευτικής ελευθερίας και της ουδετερότητας της Πολιτείας έναντι κάθε θρησκείας.

Πέραν όμως της θέσης μας, οφείλουμε να απαντήσουμε απλά και ξεκάθαρα σε διάφορα άκυρα επιχειρήματα που εκφράστηκαν τις τελευταίες μέρες σχετικά με την Έκθεση της Επιτρόπου και να θέσουμε το ζήτημα στη σωστή του βάση.

Άκυρο επιχείρημα 1: «Εγώ όπως και πολλοί άλλοι γονείς, θέλουμε τα παιδιά μας να πηγαίνουν εκκλησία για να προσκυνούν και να κοινωνούν. Τα δικά μας παιδιά δεν έχουν ανθρώπινα δικαιώματα»;

Σαφώς και όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά έχουν τα ίδια ανθρώπινα δικαιώματα. Το σχολείο, ως κρατικός φορέας, οφείλει να είναι χώρος ο οποίος θα διασφαλίζει ότι  τα παιδιά δεν διαχωρίζονται βάση θρησκευτικής ή άλλης τοποθέτησης.

Βάσει όσων ορίζονται τόσο από το Σύνταγμα της Κύπρου όσο και στη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, η θρησκευτική ελευθερία των παιδιών ασκείται από τους γονείς ή κηδεμόνες τους. Έχετε κάθε δικαίωμα δηλαδή να εκκλησιάζετε το παιδί σας και να το καθοδηγείτε στην άσκηση του δικαιώματος της θρησκείας του όπως εσείς νομίζετε πως ανταποκρίνεται στην ανάπτυξη των ικανοτήτων του. Δεν είναι όμως υποχρέωση ούτε καθήκον του δημόσιου σχολείου να εκκλησιάζει το παιδί σας και μαζί του παιδιά αλλόθρησκα ή και στην περίπτωσή μας  ομόθρησκα που δεν επιθυμούν όμως την συμμετοχή τους σε προσκύνημα "ιερών λειψάνων".

Το δημόσιο σχολείο είναι ακριβώς αυτό. Δημόσιο. Aνήκει σε όλους. Υπάρχει τόπος και χρόνος για την άσκηση των οποιονδήποτε θρησκευτικών καθηκόντων αλλά αυτός ο τόπος δεν μπορεί να είναι το δημόσιο σχολείο σε διδακτικό χρόνο.

 

Άκυρο επιχείρημα 2: Οι γονείς που δεν επιθυμούν τη συμμετοχή των παιδιών τους σε προσκυνήματα και εκκλησιασμούς να τα κρατούν σπίτι ή να ενημερώνουν έγκαιρα το σχολείο

Στην Έκθεσή της η Επίτροπος τοποθετείται ξεκάθαρα επί του σημείου: Η εν λόγω πρακτική της διοργάνωσης θρησκευτικού τύπου δραστηριοτήτων από τις σχολικές αρχές δεν θα ήταν συμβατή με τη θρησκευτική ουδετερότητα ακόμη κι αν είχε προηγηθεί η συγκατάθεση των γονιών ή είχε δοθεί το δικαίωμα απαλλαγής σε όσους δεν επιθυμούσαν να συμμετέχουν.

Η τέλεση μυστηρίων ή η διοργάνωση δραστηριοτήτων που συνδέονται με το δόγμα μιας θρησκείας, ακόμη και της επικρατέστερης, με πρωτοβουλία και υπό την επίβλεψη των εκπαιδευτικών κατά τις διδακτικές ώρες, εντός ή εκτός του σχολείου, δεν μπορεί να κριθεί ότι εντάσσεται στη διδακτική διαδικασία της θρησκευτικής αγωγής και αναμφίβολα διαταράσσει την ουδετερότητα που οφείλει να διατηρεί η Πολιτεία στα ζητήματα αυτά.

Επιπλέον, το πιο πάνω επιχείρημα οδηγεί στην περιθωριοποίηση και στον έντονο στιγματισμό παιδιών τα οποίων οι γονείς δεν επιθυμούν τη συμμετοχή τους σε θρησκευτικού τύπου δραστηριοτήτων όπως είναι η καταγγελθείσα.

 

Άκυρο επιχείρημα 3: Η θρησκεία μας είναι μέρος της παράδοσης του λαού και του τόπου μας και για το λόγο αυτό δικαιολογείται το προσκύνημα λειψάνων.

Η παράδοση του λαού μας σαφώς και πρέπει να διδάσκεται στα παιδιά μας. Το σχολείο αποτελεί τον σημαντικότερο ίσως φορέα της παράδοσής μας και κανένας δεν αμφισβητεί το ρόλο που έχει να επιτελέσει επί τούτου.

Το επιχείρημα ωστόσο της παράδοσης του λαού μας είναι γεγονός πως χρησιμοποιείται-πολλές φορές καλοπροαίρετα- θέτοντας στο περιθώριο το ζήτημα της θρησκευτικής ελευθερίας όλων των παιδιών και δικαιολογώντας ή επιβάλλοντας την παραβίαση της θρησκευτικής ουδετερότητας που πρέπει να τηρεί το σχολείο.

Καμία παράδοση δεν είναι υπεράνω των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πολύ περισσότερο των δικαιωμάτων των παιδιών.

 

Άκυρο επιχείρημα 4: Η συντρηπτική πλειοψηφία των παιδιών στα σχολεία είναι χριστιανοί ορθόδοξοι και στη δημοκρατία καλώς ή κακώς αποφασίζει η πλειοψηφία.

Σε κανένα δημοκρατικό πολίτευμα δεν ισχύει το προαναφερθέν επιχείρημα. Με βάση το άρθρο 18 εδ.3 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας "ολες οι θρησκείες είναι ίσες ενώπιον του νόμου". Αυτό ξεκάθαρα δηλώνει ότι  η πλειοψηφία δεν αποφασίζει για τα δικαιώματα της μειοψηφίας αλλά ούτε και το αντίθετο.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι για όλους αναφαίρετα και απαραβίαστα και πολύ περισσότερο όταν αναφερόμαστε σε παιδιά. Η λογική του πιο πάνω επιχειρήματος εν τέλει παραγνωρίζει τις υποχρεώσεις που έχει το σχολείο για την παροχή εκπαίδευσης εντός ενός περιβάλλοντος που σέβεται τα δικαιώματα κάθε μαθητή και των γονέων του και θέτει στο περιθώριο το ζήτημα της θρησκευτικής τους ελευθερίας.

 

Άκυρο επιχείρημα 5: Η καταγγελία έγινε χωρίς καν να τεθεί το θέμα στο ίδιο το σχολείο.

Η άποψη πως οι γονείς έπρεπε να ενημερώσουν το σχολείο, να παραπονεθούν και να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους αποδεικνύει πως  δύσκολα μπαίνει κανείς στη θέση γονέων που πραγματικά παραβιάζονται τα δικαιώματα των παιδιών τους ειδικότερα όταν αυτό το δικαίωμα σχετίζεται με το ευαίσθητο και προσωπικό δεδομένο της θρησκείας.

Οι συγκεκριμένοι γονείς δεν θέλησαν να παραπονεθούν επώνυμα στη διεύθυνση του σχολείου σκεπτόμενοι πως μια τέτοια ενέργεια ίσως στιγμάτιζε το παιδί τους. Άμεσα έχουν δοθεί διαβεβαιώσεις  στους γονείς του παιδιού πως ο Όμιλος Ανθρωπιστών θα επιλυφθεί του θέματος χωρίς να προβεί σε οποιαδήποτε δημοσιοποίηση των ονομάτων τους.

Είναι αρχή του Ομίλου να εκπροσωπεί τα μέλη του και μόνο οι αρμόδιες αρχές μπορούν να έχουν πρόσβαση σε στοιχεία και προσωπικά δεδομένα. Θεωρούμε δε, ότι από τη συγκεκριμένη καταγγελία αυτό που πρέπει να μας απασχολεί είναι  το  πολύ σοβαρό θέμα της παραβίασης της θρησκευτικής ουδετερότητας και θρησκευτικής ελευθερίας στα σχολεία γενικότερα και όχι οι συγκεκριμένοι γονείς αλλά ούτε το συγκεκριμένο σχολείο καθεαυτό.

 

Άκυρο επιχείρημα 6: Το προσκύνημα των ιερών λειψάνων είναι ευλογία. Γιατί να στερήσουμε την ευλογία από τα παιδιά μας;

Η πιο πάνω είναι προσωπική εκτίμηση και τοποθέτηση την οποία αναμφισβήτητα δεν συμμερίζονται όλοι αλλά ούτε και πολλοί χριστιανοί ορθόδοξοι γονείς όπως και στην συγκεκριμένη περίπτωση. Σε πρόσφατη τοποθέτησή του ο Δρ. Χάρης Ψάλτης επιτυχημένα ανέδειξε το πρόβλημα της πιο πάνω πρακτικής από τη σκοπιά της Κοινωνικής και Αναπτυξιακής Ψυχολογίας λέγοντας:

«Προσκυνήματα λοιπόν αυτού του τύπου σε νήπια, οχι μόνο δεν μπορούν να γίνουν κατανοητά από τα νήπια στη συμβολική τους διάσταση και μόνο (και δεν γνωρίζουμε ποια διάσταση αποδίδει ο εκπαιδευτικός ούτως ή άλλως).

Αντίθετα ενισχύει στο παιδί νοοτροπίες μαγικής σκέψης, και ηθικής κρίσης χαμηλού αναπτυξιακού επιπέδου. Με άλλα λόγια τέτοια πρακτική έρχεται ενάντια σε κάθε έννοια προαγωγής της μαθησιακής και αναπτυξιακής διεργασίας που πρέπει πρώτιστα να χαρακτηρίζει την παιδεία στον 21 αιώνα».

Άκυρο επιχείρημα 7: Δημιουργούνται εύλογες απορίες και ερωτηματικά αναφορικά με τα πραγματικά κίνητρα και με τον τρόπο δράσης συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων.

Η καταγγελία σχετικά με τη διοργάνωση προσκυνήματος λειψάνων από νήπια δεν έγινε επί προσωπικής ιδιότητας αλλά υπέβαλε στην Επίτροπο Διοικήσεως ο Όμιλος Ανθρωπιστών Κύπρου. Ερωτηματικά εγείρονται ως προς τα κίνητρα προσωπικών αναφορών προς την πρόεδρο του Ομίλου Ανθρωπιστών και το παιδί της.

Το βάρος ευθύνης δε πολλαπλασιάζεται όταν τέτοιου είδους αναφορές προέρχονται από παιδαγωγούς που οφείλουν να δρουν και να εκφράζονται με τρόπο που να προστατεύει παιδιά από ενδεχόμενες διακρίσεις και στιγματισμούς. Θα ήταν ορθότερο οι οποιεσδήποτε τοποθετήσεις, εμπλεκομένων και μη, να εστιάζονται στα συμπεράσματα της Έκθεσης της Επιτρόπου και όχι σε προσωπικές επιθέσεις.

 

Καταληκτικά, η Επίτροπος Διοικήσεως έχει υποβάλει τέσσερις Εκθέσεις με παρόμοιες συστάσεις τα τελευταία πέντε χρόνια σχετικά με το ζήτημα του σεβασμού της θρησκευτικής ελευθερίας των μαθητών και των γονέων τους στα σχολεία της Κύπρου.

Αυτό καταδεικνύει πως υπάρχει δομικό και διαχρονικό πρόβλημα στο εκπαιδευτικό σύστημα γενικότερα και δεν περιορίζεται μόνο στο συγκεκριμένο σχολείο. Ο Όμιλος Ανθρωπιστών με την εν λόγω καταγγελία στοχεύει στην εναπεξέταση του ζητήματος από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού και στη διαμόρφωση πιο δημοκρατικών και σύγχρονων θέσεων και πολιτικών που να είναι πλήρως συμβατές με τις αρχές της θρησκευτικής ελευθερίας και της ουδετερότητας της Πολιτείας έναντι κάθε θρησκεία.