«Με τη δουλειά μου είμαι ερωτευμένος, μπορεί κάποιες φορές αυτό να αποτελεί πρόβλημα στην προσωπική μου ζωή, αλλά βλέπω τη ζωή μου μέσα από αυτό που κάνω, δεν μπορώ να τα διαχωρίσω».

Τον Mike Παναγή τον ξέρω πολλά χρόνια, αλλά τον γνώρισα πρόσφατα. Μιλώντας μαζί του διέκρινα το πάθος και την αγάπη του, την ένταση και το πείσμα του να ξεπερνά κάθε φορά τον εαυτό του και την αυθεντικότητα του χαρακτήρα του, που αντικατοπτρίζεται σε κάθε project που ολοκληρώνει.

Αρχή μου είναι να διατηρώ τα υλικά που χρησιμοποιώ στην αυθεντική τους μορφή, με καθόλου ή ελάχιστη επεξεργασία. Όσο πιο φυσικά γίνεται.

Από το 2010 που τελείωσε τις σπουδές του στο Ηνωμένο Βασίλειο στο Interior architecture και product design, επέστρεψε στην Κύπρο και άρχισε να στήνει το εργαστήριο του στη Λεμεσό, το REDelefant DESIGNhouse.  

«Ξεκίνησα πολύ πριν τις σπουδές μου, σε ερασιτεχνική βάση να ασχολούμαι με κατασκευές και πελεκανιά. Με εξίταρε πάντα η ιδέα του να δημιουργείς κάτι από το μηδέν ή να μπαίνεις στη διαδικασία να αναδημιουργείς κάτι το οποίο παλαιότερα είχε άλλη χρήση».

Αν με ρωτήσεις τι δουλειά κάνω θα σου πω απευθείας, αυτοδίδακτος μερακλής πελεκάνος. Αυτό νοιώθω, τα υπόλοιπα είναι μαρκετινίστικοι τίτλοι.  

Ασχολείσαι κυρίως με διακόσμηση εσωτερικών, με προτίμηση στα εμπορικά μαγαζιά παρά τις οικίες. Έτυχε ή είναι προσωπική επιλογή;

Πάντα προτιμούσα το commercial για να είμαι πιο ελεύθερος να δημιουργώ. Ο χώρος του καθενός μας είναι πολύ προσωπικός και ιδιαίτερος, άρα αυτόματα οι προτιμήσεις του πελάτη περιορίζουν το δικό μου έργο. Έχω πολύ συγκεκριμένες γραμμές στο design, που δεν αρέσουν σε όλους.

Για κατοικίες προτιμώ να φτιάχνω μοναδικά κομμάτια, παρά να τα ξαναδιακοσμώ ολόκληρα.

 

Πως θα περιέγραφες την αισθητική των κομματιών σου; 

Αρχή μου είναι να διατηρώ τα υλικά που χρησιμοποιώ στην αυθεντική τους μορφή, με καθόλου ή ελάχιστη επεξεργασία. Το μέταλλο για παράδειγμα που χρησιμοποιώ σε κατασκευές ή σε ενώσεις, προτιμώ να είναι μαύρο αυθεντικό, και όχι ασημί για να μην χρειαστεί να το βάψω και στα σημεία που μπορεί να το επεξεργαστώ και να φθαρεί, πάλι θα το αφήσω έτσι. Το ίδιο συμβαίνει και με τους κορμούς ξύλων που χρησιμοποιώ, αλλά και με το μπετόν.

 

Τι θεωρείς ότι ήταν η πιο extreme κατασκευή που έφτιαξες έως σήμερα;

Δεν ξέρω αν ήταν extreme, σίγουρα όμως είχε πολύ ενδιαφέρον τόσο η διαδικασία, όσο και το αποτέλεσμα. Πριν λίγα χρόνια, βρήκα ένα παλιό αυτοκίνητο Beatle, το έκοψα στη μέση με τη βοήθεια των ειδικών και έκανα το μισό καναπέ και το άλλο γραφείο. Στο συγκεκριμένο μαγαζί μάλιστα που φιλοξενεί αυτά τα κομμάτια, στήσαμε όλη τη διακόσμηση του χώρου με υλικά τα οποία στο παρελθόν είχαν άλλη χρήση, κάναμε πολλή reusage υλικών, όπως βαρέλια που έγιναν νεροχύτες και άλλα.

 

Ισχύει αυτό που λένε, ότι τα σκουπίδια του ενός είναι θησαυρός για κάποιον άλλον;

Στην δική μου περίπτωση απόλυτα. Θεωρώ πώς όλα τα αντικείμενα μπορούν να έχουν μια δεύτερη ευκαιρία και να ξαναπάρουν ζωή με άλλη χρήση. Φαντασία χρειάζεται και λίγη τεχνική.

Προσωπικά πάντως, επειδή δουλεύω πολύ και με το σύστημα της επανάχρησης υλικών και αντικειμένων, προτιμώ να δουλεύω με υλικά τα οποία είναι πραγματικά παλιά, για να μην χρειαστεί να επέμβω πολύ στην επιφάνεια τους.

Όλα πολύ και όλα για όλους. Δεν πάει έτσι όμως, τα πάντα χρειάζονται μέτρο. Είμαστε υπερβολικοί σε σημείο να καταντάμε κλισέ και κιτς πολλές φορές.

Το τελευταίο διάστημα το Do It Your Self, έχει μπει δυναμικά στη ζωή μας. Πώς το βλέπεις να εξελίσσεται;

Όντως, και έχει ενδιαφέρον να βλέπεις ανθρώπους να το ψάχνουν και να χρησιμοποιούν τη φαντασία και τα χέρια τους για να φτιάξουν κάτι το οποίο θα βάλουν στο σπίτι τους, και θα έχει τη δική τους υπογραφή. Άσχετα αν είναι όμορφο το αποτέλεσμα. Βοήθησε βέβαια σ’ αυτό πολύ και το διαδίκτυο, ενώ σημαντικό σε αυτή τη στροφή διαδραμάτισε και η κρίση που μας ανάγκασε να μαζέψουμε πορτοφόλια. Είναι πολύ πιο οικονομικό να φτιάχνεις κάτι μόνος σου, παρά να το αγοράζεις έτοιμο.

 

Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια έξαρση σε κατασκευές και έπιπλα από παλέτες, νοιώθω ότι έχουμε γίνει ένα μεγάλο εργοτάξιο.

Ξέρεις γελάω όταν το ακούω αυτό, γιατί νοιώθω ότι το είχα προβλέψει και λίγο. Όταν ξεκίνησε όλο αυτό το trend, απότοκο της οικονομικής κρίσης και αυτό, όλοι το αντιμετώπιζαν με καχυποψία και το σνόμπαραν.

Όταν κατάλαβαν τις άπειρες χρήσεις του υλικού, άρχισαν όλοι να φτιάχνουν έπιπλα και αντικείμενα από παλέτες.

Σε πολλές περιπτώσεις το αποτέλεσμα ήταν άσχημο και κακόγουστο, ενώ άγγιξε την υπερβολή του όπως συμβαίνει σε οτιδήποτε γίνεται trend στην Κύπρο.

 

Το πιστεύεις αυτό για τους Κύπριους;

Μα είναι αποδεδειγμένο. Όπως έγινε πριν λίγα χρόνια με τις παλέτες, είχε γίνει και παλαιότερα με το minimal ή το industrial που ακολούθησε και τώρα γίνεται το ίδιο με τα σχοινί, παντού κρέμονται σχοινιά.

Όλα πολύ και όλα για όλους. Δεν πάει έτσι όμως, τα πάντα χρειάζονται μέτρο. Είμαστε υπερβολικοί σε σημείο να καταντάμε κλισέ και κιτς πολλές φορές.

Ίσως φταίει ότι πάσχουμε από σύνδρομο κατωτερότητας και δεν μας αρέσει να μην έχουμε κάτι το οποίο έχει ο δίπλα που ίσως το κάνει καλύτερα από εμάς. Θα το κάνουμε κι εμείς, ακόμα κι αν το αποτέλεσμα είναι κακό, φτάνει να το κάνουμε. Επηρεαζόμαστε εύκολα από ότι γίνεται γύρω μας.

 

Τι θεωρείς ότι λείπει από την Κύπρο σε θέματα αρχιτεκτονικής και αισθητικής;

Ο χαρακτήρας και η ταυτότητα. Βλέπεις την παλιά μας αρχιτεκτονική και έπειτα τα σημερινά κτίσματα και δεν σου προκαλούν καμία αίσθηση. Όλα άχαρα και άψυχα κουτιά. Ειδικά μερικά κτήρια μου θυμίζουν τούρτες γενεθλίων. Ένα τρανταχτό παράδειγμα αυτού που σου λέω είναι οι Δίδυμοι Πύργοι στη Λεμεσό. Δύο άχαρα τετράγωνα κτήρια πολύ ψηλά, χωρίς άποψη.

Χάσαμε τον χαρακτήρα μας και την έμπνευση μας, γιατί έγνοια μας είναι η μαζική παραγωγή προϊόντων, κτηρίων, ρούχων και πάει λέγοντας. Παλαιότερα ακόμα και τα κάγκελα στις βεράντες των σπιτιών ήθελαν μέρες για να ολοκληρωθούν, όχι ο κορμός, αλλά η λεπτομέρεια που θα τον στόλιζε.

Η δουλειά μου είναι η διαφήμιση μου, η εικόνα μου, αν αρχίσω τις εκπτώσεις τότε δεν θα έχω τη δυνατότητα να απορρίπτω πελάτες γιατί κανείς δεν θα με επιλέγει για να αναλαμβάνω δουλειάς.

Υπάρχει κάποιο μοντέρνο αρχιτεκτόνημα που έχει ενδιαφέρον;

Ναι το OVAL στη Λεμεσό. Μπορεί να μην αρέσει σε πολλούς, δεν παύει όμως να έχει άποψη και χαρακτήρα και να σχεδιάστηκε βασισμένο στον χώρο που τον περιβάλλει.

 

Εσύ από πού εμπνέεσαι;

Δεν είναι κάτι το οποίο μπορώ να προσδιορίσω. Δεν έχω να σου πω δηλαδή με εμπνέει ο ουρανός ή τα κύματα της θάλασσας, γιατί αυτόματα περιορίζω τη φαντασία μου και καταστρέφω τη δημιουργικότητα μου. Παρατηρώ πολύ ότι συμβαίνει γύρω μου.

Μπορεί να εμπνευστώ από ένα φυτό περίεργο ή από μια λεπτομέρεια σκαλιστή που θα προσέξω σε ένα τοίχο. Μπορεί ακόμα να είναι και μια έρευνα που έκανα για το συγκεκριμένο project, που δουλεύω εκείνη τη στιγμή.

 

Τι σου αρέσει από την κυπριακή αρχιτεκτονική;

Οι λεπτομέρειες, η λεπτοδουλειά στα αντικείμενα που στολίζουν ένα παλιό κυπριακό αρχοντικό και η φυσική όψη των οικοδομικών υλικών.

Η πέτρα για παράδειγμα που έχτιζαν τα παλιά σπίτια, που δεν έχει ίχνος επεξεργασίας, φυσική, αυθεντική, άγρια. Μπαίνεις σ’ ένα διατηρητέο και το πρώτο πράγμα που σου κάνει εντύπωση, είναι τα ξύλινα δοκάρια και οι στέγες στην αυθεντική τους μορφή, τα περίτεχνα κάγκελα και οι στολισμένες οροφές.

 

Γούστο έχουμε σαν λαός;

Ναι γούστο θεωρώ πώς έχουμε, το πρόβλημα μας είναι ότι δεν προσπαθούμε να ξεχωρίσουμε, αλλά να αντιγράψουμε αυτό που έκανε ο γείτονας. Και αντί να το κάνουμε καλύτερο, το αναπαράγουμε στην υπερβολή του, άρα αυτόματα το γουστόζικο γίνεται κιτς και διαλύει κάθε αισθητική.

Παρόλα αυτά θεωρώ πώς έχουμε γούστο, κυρίως τα τελευταία χρόνια που έχουμε ταξιδέψει στον κόσμο και είδαμε πολλές και διαφορετικές κουλτούρες.

 

Είμαστε ανοιχτόμυαλοι διακοσμητικά ή προτιμούμε πιο συντηρητικές επιλογές;

Σε αυτό δεν υπάρχει μια δεδομένη απάντηση. Υπάρχουν και τα δύο, όπως σε όλο τον κόσμο. Και σαν επαγγελματίας έτυχε να συνεργαστώ και με άτομα που είχαν ανοιχτό πνεύμα και δεν κλώτσησαν όταν τους είπα θα κάνω το τηγάνι φωτιστικό (το οποίο λάτρεψαν όταν το είδαν), υπάρχουν κι αυτοί που δεν ξεκολλάνε από τα τετριμμένα και δεν κυλά η συνεργασία.

Απέρριψες δουλειές επειδή δεν συμφωνούσες με τον πελάτη;

Αρκετές φορές. Και δεν το λέω υπεροπτικά ή γιατί δεν έχω ανάγκη τη δουλειά. Εργάζομαι σκληρά και πιστεύω πολύ σε αυτό που κάνω. Δεν έχω την πρόθεση να αλλοιώσω ή να δυσφημήσω τη δουλειά μου για να ικανοποιήσω έναν πελάτη που δεν συμφωνώ μαζί τους, απλά για να πάρω τα χρήματα του.

Η δουλειά μου είναι η διαφήμιση μου, η εικόνα μου, αν αρχίσω τις εκπτώσεις τότε δεν θα έχω τη δυνατότητα να απορρίπτω πελάτες γιατί κανείς δεν θα με επιλέγει για να αναλαμβάνω δουλειάς. Θεωρώ πώς έχω συγκεκριμένο στιλ και ύφος και αυτός που θα έρθει σε εμένα ξέρει τι θα συναντήσει, άρα ναι είμαι κάθετος σε αυτό και προσπαθώ όσο περνά από το χέρι μου να προστατεύω τη δουλειά μου.

 

Είναι ακριβή επιλογή να έρθει κάποιος σ’ εσένα για να του φτιάξεις το μαγαζί ή το σπίτι;

Θωρώ πώς όχι και θα σου εξηγήσω το λόγο. Στην ουσία εγώ εκτελώ και χρέη διακοσμητή και χρέη κατασκευαστή και χρέη σχεδιαστή. Προσπαθώ να καλύψω όλες τις ανάγκες του πελάτη σχεδιάζοντας ένα ολοκληρωμένο πλάνο για το χώρο του. Βρίσκω τα υλικά, κάνω τις κατασκευές και τις τοποθετώ. Αν χρειαστεί κάνω και σκούπισμα/σφουγγάρισμα!

Πέρα από τ' αστεία όμως φροντίζω για όλα, ενώ παράλληλα τα κομμάτια που φτιάχνω για κάθε μαγαζί είναι μοναδικά και δεν θα τα βρεις άλλου. Costum made κομμάτια για τον κάθε χώρο.

Ένοιωσες κάποιες φορές να επαναλαμβάνεσαι;

Σίγουρα έχει συμβεί αυτό, αλλά ήταν ελάχιστες οι φορές. Έτυχε να φτιάξω κάτι για παράδειγμα που έχει το ίδιο σχήμα με κάτι άλλο, είχαν όμως διαφορετική χρήση.

Εκ των πραγμάτων όμως τίποτα απ’ αυτά που φτιάχνω δεν μπορεί να είναι το ίδιο με κάτι άλλο, γιατί όλα είναι χειροποίητα, άρα και να θέλω να κάνω δύο τα ίδια δεν μπορώ.

 

Δουλεύεις μόνος, πόσο καιρό χρειάζεται για να ολοκληρώσεις ένα project;

Πάντα εξαρτάται από τον όγκο και το μέγεθος του project. Έχει μαγαζιά που μπορεί να πάρουν δύο μήνες, έχει μαγαζιά όπως το Salut στη Λεμεσό, που ολοκλήρωσα πρόσφατα, χρειάστηκαν 8 ημέρες και κάναμε full renovation του χώρου.

Βέβαια πολλά πράγματα γίνονται από πριν και τα έχω έτοιμα να τα ενσωματώσω στο χώρο, ακριβώς για να μειώσω το διάστημα εργασιών μέσα στο μαγαζί. Όταν τα έχει όλα έτοιμα, είναι εύκολο μετά να κάνει απλά τις τοποθετήσεις και τις εφαρμογές μέσα στο χώρο.

 

Σου έτυχε να ολοκληρώσεις ένα project και ο πελάτης να μην μείνει ευχαριστημένος;

Δυσαρεστημένους πελάτες δεν είχα από πλευράς αισθητικής, το μόνο που θυμάμαι ήταν απλά κάποια παράπονα για καθυστέρηση παράδοσης ενός project και αυτό γιατί βρήκαμε δυσκολίες στη διαδικασία, κάτι που μας πήγε λίγο πίσω, αλλά μόνο αυτό.

Ξέρεις, είναι δύσκολο να υπάρξουν δυσαρεστημένοι πελάτες γιατί το τελικό αποτέλεσμα το ξέρουν και το έχουν μπροστά τους, από την αρχή. Όπως ανέφερα και πιο πάνω, κάθε project σχεδιάζεται από την αρχή σε 3D, με τον πελάτη να έχει πλήρη και ακριβή εικόνα του αποτελέσματος.

Υπάρχουν κουλτούρες και αρχιτεκτονικές άλλων χωρών που θαυμάζεις;

Η σουηδική αρχιτεκτονική και το design θεωρώ πώς αποτελεί για μένα το ιδανικό μοντέλο από το οποίο μπορώ να πω πως επηρεάζομαι και στη δουλειά μου, έπειτα τον τελευταίο καιρό παρακολουθώ μια τάση που έχει ιδιαίτερη απήχηση στην Ιαπωνία όπου έχει αυτοματοποιήσει τα πάντα, ακόμα και τους τοίχους.

Δημιουργούν λοιπόν τοίχους και διαχωριστικά με μηχανισμούς για να μετακινούνται και να αναδιαμορφώνουν τους χώρους τους ανάλογα με τις ανάγκες τους. Για παράδειγμα ένα δωμάτιο μπορεί να γίνει ένα μεγάλο ενιαίο conference room και την ίδια στιγμή να μετατραπεί με την χρήση των «μηχανικών τοίχων» σε πολλά μικρά γραφεία.

Ήδη χρησιμοποιώ παρόμοιες τεχνικές σε δικά μου project, με μηχανισμούς που φτιάχνω εξ ολοκλήρου εγώ, αλλά σε μικρότερη κλίμακα.

Ποια βλέπεις να είναι η νέα τάση σε θέματα αρχιτεκτονικής και διακόσμησης τα επόμενα χρόνια;  

Αυτό που σου είπα πιο πάνω, αυτοματοποιημένοι χώροι που προσαρμόζονται ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν κάθε φορά. Ακούγεται λίγο υπερβολικό, αλλά μην ξεχνάς ότι όταν πριν λίγα χρόνια μας έλεγαν πώς τα σπίτια μας θα λειτουργούν και θα ελέγχονται μέσα από το κινητό μας, γελούσαμε, άρα και αυτό δεν είναι μακριά.

 

Ο Κύπριος που πάντα αντιδρά στην αλλαγή και στο καινοτόμο θα το δεχτεί εύκολα αυτό;

Ισχύει αυτό που λες, αλλά θεωρώ πώς πλέον ταξιδεύουμε τόσο πολύ στο εξωτερικό και ασχολούμαστε σε τόσο μεγάλο βαθμό με το διαδίκτυο που έχουμε εξοικειωθεί με τέτοιες εικόνες, περίεργες. Νομίζω πώς θα το ζητάνε από μόνοι τους.